Պոսֆորի գեղաշուք մզկիթներուն մէջ նամազ ընողներուն մեծ մասը չի գիտեր, որ ատոնք Պալեան հայ ընտանիքէ սերող արքունական ճարտարապետներու ձեռքի գործն են:

18-19-րդ դարերուն Սթամպուլի մէջ եւ անոր շրջակայքին կառուցուած բոլոր պալատները, մզկիթները, եկեղեցիները, ամառանոցները, զօրանոցները, դպրոցները, հիւանդանոցները, աշտարակները, աղբիւրներն ու թատրոնները Պալեաններուն ձեռքի գործն են: Այս մասին Türkiye թերթին մէջ գրած է Էքրեմ Պուղրա Էքկինջին եւ ներկայացուցած պոլսահայ ընտանիքին պատմութիւնն ու ճարտարապետական գործերը:

Ըստ «Արցախփրես»-ի՝ յօդուածագիրը կը գրէ, որ Պալեան ազգանունը առաջինը օգտագործած է վարպետ Գրիգորը (1764-1831 թուականներուն)` Սէլիմ 3-րդ սուլթանի պալատական ճարտարապետը: Գրիգորին հայրը` Մերեմեթչի Պալի Քալֆան, Պոլիս տեղափոխուած է Կեսարիայէն: Գրիգոր Պալեան մեծ հեղինակութիւն ու պատիւ վայելած է ինչպէս հայերու, այնպէս ալ կայսրութեան միւս բնակիչներուն մէջ: Գրիգորը այնքան մտերմացած է Սէլիմին յաջորդած Մահմուդ 2-րդ սուլթանին հետ, որ վերջինս անոր ու ընտանիքին ազատած է հարկերէ: Անոր ամենայայտնի գործերէն են Սելիմիէ զօրանոցն ու Նուսրեթիէ մզկիթը:

�

Գրիգորի որդի Կարապետ Ամիրան (1800-1866թթ.) նոյնպէս պալատական ճարտարապետ եղած է: Ան իր փեսայ Օհաննէսին եւ որդիին` Նիկողոսին հետ 1853-ին կառուցած է Դոլմապահչէի պալատը: Կարապետը կառուցած է 7 պալատ, 4 գործարան, 1 զօրանոց, 1 մզկիթ, 7 եկեղեցի, 2 հիւանդանոց, 3 դպրոց, 2 ջրամբար:

Կարապետի որդի Նիկողոս Պալեան (1825-1858), որ կրթութիւն ստացած է Փարիզի մէջ, իր կարճ կեանքի ընթացքին ստեղծած է շարք մը արժէքաւոր գործեր, որոնց շարքին են` Օրթաքէոյի մզկիթը, Դոլմապահչէի ժամացոյցի աշտարակը: Անոր եղբօր` Յակոբին (1837-1875) ամենայայտնի աշխատանքը 1864-ին կառուցուած Պէյլերպէյի պալատն է: Կարապետի որդիներէն Սիմոն Պալեան (1846-1894) նոյնպէս պալատական ճարտարապետ էր: Անոր ամենայայտնի ստեղծագործութիւնը Մաչքայի զինանոցն է:

Պալեաններու ընտանիքին ամենակարկառուն ներկայացուցիչներէն մէկն ալ Սարգիս Պալեանն է (1831-1899), որ վերականգնելով երկրաշարժէն եւ հրդեհէն աւերուած Պոլսոյ շրջանները` նուաճած էր սուլթան Ապըուլ Համիդ 2-րդի վստահութիւնը:

Սարգիս Պալեան աւելի քան 50 շինութիւններ կառուցած է, որոնց շարքին են` Քանտիլլի Ատիլէ Սուլթան պալատը, Եըլտըզ պալատական համալիրը, այսօրուայ Սթամպուլի համալսարանի Համիտիէ մզկիթը, ժամացոյցի աշտարակը եւ այլն:

�