Tarihte Ermeni Kadını - 3

Ermeni Kadinlar Siyasi Hayatta...

O devrin, milletler tarihinde pek az rastlanan bir olaydir, kadinlarin sosyal hayatta olduklari gibi siyasette de rol almalari. Eski medeniyetlerde, Misir, .Israil gibi bazi ülkelerde nadiren görülür. Ermenilerde ise bu olay biraz daha farklidir. Çünkü Ermeni kadini, kendisine verilen yetki ve özgürlükleri sonuna kadar kullanabilmistir. Baba ocagindan gelen görgü ve kültür, koca evinde altyapiyi olusturmustur. Bu kabiliyetlerini birkaç cephede görürüz.

1) Krallik veya prensliklerde: yazilarimizda da, kadinlarin kral veya prensle evlenerek esit haklara ve unvana nail olduklarini görmüstük. Hattâ paralarin bir yüzüne kralin, diger yüzüne ise kraliçenin resmi basilirdi. Ermeni kadini, ait oldugu yerlesim bölgesine hâkim olmayi bilirdi. Adina heykeller ve mabetler yaptirarak kendi adini ölümsüzlestirirdi. Hâkimiyet kurduklari yerlesim bölgelerinde, emirleri altinda askerî güç bulundururlardi.

2) Vekillik veya yardimcilik: Ermeni kadini, kral veya prens olan esinin tahttan uzak kalmasi, seferde olmasi veya ölmesi sonucu dogacak boslukta tahti ve yönetimi ele alirdi. Vekilligi genelde saraylarda kullanilirlardi. Bir baska durum da, kralin ölümüyle yönetimi, annesinin ele almasidir.

3) Miras ve veraset: Genelde kralligin tahtina tek aday ilk erkek çocuktur. Baska bir durum ise kralin ölümüyle dul kalan çocuksuz kadin, eger esi ise veya kizi varsa, ölen kralin yerine geçerdi. Ermeni kadinin, kraliçe, prenses veya yönetici olarak yasadigi bölgeyi yönetme gelenegi çok eskilere dayanmaktadir.

4) Yönetim ve hayir isleri: Kadin, bazen de, tahtta olmamasina ragmen, baba tahtinin yabancilarin eline geçmemesi için çok zekice ve kurnazca çalisirdi. Sarayin sütanneleri ve çocuk bakicilari da tahtin geleceginde rol oynarlar. Yikilan kralliklar ve yikilan sehirlerin yeniden kurulmasi belki de sütannesi tarafindan savas ortamindan kaçirilarak ve uzak ortamda gizlice yetistirilerek, yikilan yerlere geri dönmesi ile saglanacaktir.

5) Kutsal yerlerin sahibeligi: Bu gelenek, Ermeniler arasinda çok daha eskiye dayanir. Asillerin hayir isleri ile ugrasmalari, mabet ve manastirlar yaptirmalari, onlarin masraflarini karsilamalari çok sik görülen bir davranistir. Bu ayni soya ait olan kadinlar arasinda bir sonrakine intikal eden bir olaydir. Örnegin Vagarsabat Manastiri, Mami-gonyan ailesine ait kadinlar tarafindan yaptirilip korunmustur. Ayrica, kadin ve erkek esitligi miras konusunda da kendini göstermistir.

6) Dis yardimcilar: Komsu kral ve prenslikler, Ermeni kadininin siyasal ortamdaki aktivite-lerine hayran kalirlardi, içeride birlik ve beraberligin bu derece saglanmasi kiskanilacak derecede idi. Tarihte, krallarla mektupla-sarak ortami daha güzel yumusatabilen kraliçelere de rastlanmistir.

7) Aracilik: Komsulari tarafindan saldiriya ugrayan krallar bu zorba komutanlari yumusatabilmek için ince zekâli kadinlari araci olarak gönderirler. Çünkü onlar için tuzaga düsmek veya esir alinmak söz konusu degildi. Düsman kuvvetlerinde esir düsen veya takas edilecek olan yakinlarini kurtarmak yine kadinlara düserdi.

8) Esaret: Tarihte parlak devreler yasadiktan sonra karanlik günler de kadini bekler. Krallar ve askerlerle birlikte kadinlar da esir düserler.

9) Casusluk: Baska milletlerde oldugu gibi Ermenilerde de yönetime karsi casusluk yapan unsurlar bulunur. Bu kurulus içinde nadir de olsa kadinlara rastlanir. Bazen krallari da bu faaliyetleri ile tahttan indirirler. Yönetime karsi bir baska zararli faaliyet de muhbirliktir. Bu olaylar nice asil soylarin da tarih sayfalarina gömülmesini saglar.