Ermenistan Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli kararında dolaylı yollardan 'soykırım'a atıfta bulunmasına karşı Türkiye'nin ciddi itiraz göstermesi, Ermenistan anayasa hukukçusu Dr. Tovmasyan'ın aksine bazı Ermeni analistler tarafından gerçekçi bulunmuyor.

Uzmanlar, protokollerin onaylanmaması durumunda güven bunalımının tavan yapacağına dikkat çekerek, normalleşme sürecinin bir daha yeniden başlamasının çok zor olacağını dillendiriyor. ABD, Rusya ve Avrupa Birliği'nin neredeyse ilk kez bir meselede aynı düşündüğünü belirten Ermeni analistler, sürecin başarısızlıkla neticelenmesi durumunda sorumluluğun Türkiye'de olacağını ve Ankara'nın güvenilirliğini yitireceğini savunuyor.

Ulusal ve Uluslararası Ermeni Araştırmaları Merkezi (ACNIS) Direktörü Richard Giragosyan, süreci başından beri yakından izleyen önemli bir analist. Yaklaşık 10 yıl Amerikan hükümeti için çalışmış, hem ABD'de hem de Türkiye'de kaynakları olan bir isim. "Benim gibi ılımlı kimseler bile bu defa Türkiye'yi hatalı görüyor." diyen Giragosyan, Ankara'nın gerekçeli karara itirazını "zayıf" buluyor. Giragosyan, ABD ve Rusya'nın da aynı düşüncede olduğunu savunarak, normalde ayrı kutuplarda yer alan Washington ve Moskova'nın bile ilk kez aynı anda çözüm istediğini vurguluyor. Richard Giragosyan, "Başarısız olunması durumunda muhalefet haklı çıkar. Ilımlılar bile artık Türkiye'ye güvenmez." ikazında bulunuyor. Ermeni uzman, yapılan görüşmelerde Amerikan ve Rus yetkilileri, "Protokollerle Dağlık Karabağ arasında bağlantı kurmayın." dediğini savunuyor.

Giragosyan, 1915 olaylarının yıldönümü olan 24 Nisan öncesi Türkiye'ye uygulanacak uluslararası baskıların ise tehlikeli olacağını düşünüyor. "Türkiye, baskıya gelmez." diyen Richard Giragosyan, Ankara'nın gerekçeli karar itirazlarına rağmen Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan'ın olumsuz ifadelerden kaçındığına dikkat çekiyor. Giragosyan, "Ermeni tarafı, Türkiye'yi sürecin içinde tutmak istiyor." diyor.

ÇÖZÜM, TİFLİS'İ TECRİT ETMEK İSTEYEN RUSYA'YA YARAYACAK

Rusya'nın ilk kez bu kadar çözüme açık destek verdiğine dikkat çeken ACNIS Direktörü, bunun sebebini şöyle açıklıyor: "Moskova, Türkiye'nin artık ABD'nin uydusu olmadığını gördü. Normalleşme girişimi tamamen Türkiye'nin inisiyatifi idi. Kafkasya Platformu, teklifini ABD'ye bile söylememişlerdi." Giragosyan, Rusya'nın desteği için şunları da ekliyor: "Gürcistan, transit ülke olarak öne çıktı. Rusya, Tiflis'i izole etmek istiyor. Türkiye'nin Ermenistan'la yapacağı her anlaşma da Rusya'ya yarayacak. Çünkü Ermenistan'ın elektrik, demiryolu ve telekom sektörleri Rusların elinde." ACNIS Direktörü, Ankara ile Moskova arasında önemli askeri işbirliği müzakerelerinin de sürdüğünü belirterek, Rusya'nın Türk hava sahasını kullanarak Ermenistan'daki üstlerine ulaşmayı hedeflediğini aktarıyor. ABD'nin çözümü desteklemesinin sebebi ise uzun vadede Türkiye'nin Kasfkasya'da etkisi artacak. Richard Giragosyan, 24 Nisan'a kadar çözüm sağlanmazsa Amerikan Başkanı Obama'nın 'soykırımı' tanıyacağını iddia ediyor. Giragosyan'a göre Türkiye'nin protokolleri onaylaması için Bakü ile Erivan'ın "anlaştık" açıklaması yapması yeterli. Türkiye ile normalleşme olmadan Ermeni hükümetinin işgal altındaki Azeri topraklarından çekilmesi "siyasi intihar" olur ve normalleştirmeyi sürdürecek hükümet iktidarda olmaz. Richard Giragosyan, protokollerin onaylanmaması durumunda Ermenistan'ın Dağlık Karabağ'da hiç adım atmayacağını da vurguluyor.

Uluslararası İnsani Gelişim Merkezi (ICHD) Direktörü Tevan Poghosyan ise Türkiye'yi normalleşme sürecinden kaçmakla suçluyor. Ankara'nın, Ermenistan Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli kararı konusundaki endişesesini ise çok yüzeysel buluyor. Tevan Poghosyan, "Türkiye, Bağımsızlık Bildirisi'ne göre Ermenistan'ı tanımadı mı?" diye sorarak endişenin geçersiz olduğunu savunuyor.