19 Ağustos 2009
Turkiye'de konusulan dilleri dunya dilleri uzerine kapsamlı çalısmalara yer veren ethnologue.com'un Turkiye raporuna göre Turkiye'de Turkçe'yle birlikte 36 dil konusuluyor. Ancak Ethonologue'un rakamları da birçok dil için eski. Çogu 1980'lere ya da 1990'lara ait. Bu durum, Turkiye'nin dilleri için de guncel çalısmalara ihtiyaç oldugunu gösteriyor.
Abazaca: 10 bin civarında insan tarafından konusuluyor (1995).
Abhazca: 35 bin (1993) Abhazyalının 4 bin kadarı (1980) tarafından çoğunlukla Çoruh, Bolu ve Sakarya'da anadili olarak konusuluyor.
Adigece (Çerkesçe): 1965 nufus sayımında önemli bölumu Kayseri, Tokat ve Kahramanmaras'ta 71 bin kisi tarafından anadili olarak konusulduğu tespit edildi.
Arapça (Kuzey Mezopotamya): Mardin ve Siirt ağırlıklı olmak uzere 400 bin kisi bu dili konusuyor (1992).
Arnavutça: 65 bin Arnavut'un 15 bin kadarı konusuyor (1980).
Azerice (Guney): Çoğu Kars'ta 530 binden fazla kisi tarafından konusuluyor (1996).
Bosnakça: Ağırlıklı olarak Batı illerinde olmak uzere 20 bin kisinin anadili (1980).
Bulgarca: Bulgaristan göçmenleriyle birlikte 300 bin kisi konusuyor (2001).
Çingene Dilleri: Ethnologue.com'un Domari ve Romani olarak ikiye ayırdığı dilleri toplamda 50 bini askın kisi konusuyor.
Ermenice: 70 bin civarında Ermeni'nin 40 bini konusuyor (1980).
Gagavuzca: 327 bin kisi konusuyor (1993).
Gurcuce: Basta Artvin, Ordu ve Sakarya olmak uzere 40 bini askın kisi tarafından konusuluyor (1980).
Kabartayca (Çerkesçe): Önemli kısmı Kayseri ve çevresinde 202 bin kisi konusuyor (1993).
Kazakça: 600 kadar kisi konusuyor (1982).
Kırgızca: Van ve Kars yörelerinde binden fazla kisi konusuyor (1982).
Kırım Turkçesi (Balkan Tatarcası): Tam olarak kaç kisi tarafından konusulduğu bilinmiyor. Özellikle Ankara'nın Polatlı yöresindeki Tatar köylerinde kullanılıyor.
Kumukça: Birkaç köyde konusuluyor.
Kurtçe: Ethnologue.com Zazaca, Dimlice ve Kırmançi ile Kırmançi'nin lehçeleri sayılan sikaki ve Herki'yi ayrı diller olarak değerlendiriyor. Tum bunlar Kurtçe ana baslığında toplanırsa 5 milyondan fazla kisinin anadili olarak Kurtçe konustuğu söylenebilir. KONDA'nın 2007 tarihli arastırmasına göre kendini Kurt olarak tanımlayanlarsa 11,5 milyon civarında.
Ladino: Çoğu İstanbul ve İzmir'de 8 bin kisi konusuyor (1976).
Lazca: 30 binden fazla kisi anadili olarak konusuyor (1980). KONDA'ya göre Turkiye'de kendini Laz olarak tanımlayanlar 220 bin civarında. Ağırlıklı olarak Rize'nin doğusu ve Artvin'de konusuluyor.
Osetçe: Digor lehçesi Bitlis, Erzurum, Kars, Muğla ve Antalya yörelerinde konusuluyor (1993).
Özbekçe: Hatay, Gaziantep ve Urfa'da 2 bine yakın kisinin anadili (1982).
Rumca (Yunanca): Buyuk çoğunluğu İstanbul'da 5 bine yakın kisi konusuyor (1993).
Suryanice: Ethnologue.com tarafından Turoyo ve Hertvince gibi lehçeleri ayrı ayrı değerlendirilen Suryanice yok olma tehlikesiyle karsı karsıya. Hertvince lehçesi Siirt'te 1000 kadar kisi tarafından konusuluyor (1999). Turoyo ise Mardin yöresinde 3 bin civarında insanın anadili (1994).
Tatarca: İstanbul'daki Tatarlar tarafından konusuyor.
Turkçe: Turkiye nufusunun yuzde 90'ının anadili (1987). KONDA'ya göre bu oran yuzde 85.
Turkmence: Tokat ve çevresinde bin kadar kisi tarafından konusuluyor (1982).
Uygurca: Çoğu Kayseri'de 500 kisi konusuyor (1981).