Alevi ve Sunni vatandaslar gunlerce kilise binasi yikilacak diye korkulu gunler yasamislar. Evsiz kalmak korkusuyla Sultan Hanim 100 bin nufuslu Kirikhan da yasayan son Ermeni. (Turkce isim verilmek zorunda kalinan Ermeni vatandaslarimizdan bir tanesi de kendisi.) Kirikhanli Ermeniler l. Dunya Savasi ndan sonra yavas yavas Turkiye yi terk etmisler. Geride kalan birkac aile de Iskenderun ve Istanbul a tasininca geride bir tek Sultan Hanim kalmis. Digerlerine ne oldu? Nereye gittiler? diye soruyorum. Cogu Suriye Fransa Kanada cok azi da Avustralya ya gitti diyerek yanit veriyor. Konusmasi yavas kisik kavruk ve aci yuklu ama onurlu. Sultan Hanim kendinden emin. Gozleri uzaklara dalsa da bakislari dingin ve duru. Hemen bir sicaklik hissediyorum kendisine. Ilcenin yasayan son Ermenisi olmasina ragmen yasadigi kentle yabancilasma surecine girmemis otekilesmemis henuz. Magrur durusu bundan kaynaklaniyor suphesiz. Kirikhan vatanim Babam sehrin tek kuyumcusuydu. Oturdugum bu evi kendi elleriyle yapti. Oldugunde kendisini bizim koye gomduk. (Samandag ilcesindeki Turkiye nin tek Ermeni koyu olan Vakifli koyunu kast ediyor.) Tabii ki Kirikhan da da Ermeni mezarligi vardi. Olulerimizi onceleri bu mezarliga gomerdik. Birinci Dunya Savasi nin hemen sonrasi mezarligimiz mera ve tarla olarak kullanilmaya baslandi. Yakinlarimizin mezarlari kaybolur oldu. Cozumu nufusunun yuzde 100 u Ermeni olan Vakifli koyunun mezarligini kullanmakta bulduk. 1950-60 yillarinda yurtdisina goc eden Ermeniler 4-5 yilda bir Kirikhan a yakinlarinin mezarlarini ziyarete gelirlerdi mezarliklar mera olunca son 20-25 yildir gelmez oldular. Once mezarliklarimiz yok edildi. Sessizce dinliyorum. 80 yasindayim. Kirikhan da benim tarihim. Hayatimin tamami Kirikhan gecti. Cocukluk anilarim ilk genclik askim sonra kilisede yapilan nikahim akrabalarim yasadigim tum hayal kirikliklari buyuk sevincler her sey her sey burada yasandi. Burada dogdum burada olecegim. Kirikhan benim vatanim. Ama tum Ermeniler Kirikhan i terk ettiler bir sen kaldin geride yalnizlik duymuyor musun diyorum. Kocami cok erken kaybettim. Hic cocugum olmadi. Kocamin oldugu gunden beri hicbir zaman evde tek basima yatmadim. Mahallemizde Musluman bircok komsu sirayla benim evimde uyur. Beni geceleri yalniz birakmazlar. Hicbir zaman sabahlari tek basima kahvalti yapmadim. Her sabah mutlaka bir komsum beni kahvaltiya cagirir. Bazen ayni sabah birkac komsum art arda telefon eder. Sadece birine giderim kahvaltiya digerleri bana sitem eder. Ben de ilk kim telefon ederse onun evine kahvaltiya gidiyorum diyorum. Bizi dinleyen bir komsusu soze giriyor Butun mahalleli Sultan Hanimi Sultan Anne diyerek cagirir. O hepimizin Sultan Annesidir diyor ve devam ediyor Esi sebze halinde calisirdi. Her aksam mahalledeki fakir aileler icin mutlaka yemeklik sebze ve meyve getirirdi. Tam bu sirada Sultan Hanimin evlilik yuzugunu hâlâ elinde tasidigini fark ediyorum. Kirikhan daki Ermeni Ortodoks Kilisesi nde dugunumuz oldu. O gun bugundur yuzuk parmagimda durur. Hayatimin en mutlu gunu bu kilisede yapilan dugun gunumdu (eliyle dugunun yapildigi kiliseyi gosteriyor). Vakiflar Genel Mudurlugu bu kiliseyi 2003 yilinda kamulastirdi. Kilise binasini yikip yerine bir lise yapmayi planliyorlardi. Butun akrabalarim arkadaslarim Kirikhan i terk etmisken simdi de anilarim beni terk ediyordu. Kilisenin yikilmasi gecmisin yok edilmesi olacakti. Hatayli Ermeni vatandaslar biraraya gelip Kirikhan Ermeni Ortodoks Kilisesi Vakfini yeniden yapilandirdik. Ardindan bu kamulastirmanin ibadet ozgurlugunu engelledigi gerekcesi ile Avrupa Insan Haklari Mahkemesi nde dava actik. Dava bizim lehimize sonuclandi. Kamulastirma kalkti. Hayatimin en guzel olayinin yasandigi binanin yikilmasini onledik. Bir masal dinliyor gibiydim sonu gelsin istemiyordum. Kilisenin avlusundaki evlerde yasayan Alevi ve Sunni vatandaslar gunlerce kilise binasi yikilacak diye korkulu gunler yasamislar. Kilise kamulastirilirsa yasadiklari evleri terk etmek zorunda kalacaklarmis. Neredeyse 50-60 yildir hic kira odemeden bu kilisenin avlusundaki evlerde kalmislar. Kamulastirma davasi Ermeni Vakfinin lehine sonuclaninca bu Musluman aileler ellerini gokyuzune acip Allahim sen bizi sokakta yasamak zorunda birakmadigin icin sana sukurler olsun diyerek dua etmisler. Sultan Hanimin kilisenin kamulastirilmasini onleme cabalari bu Musluman (Alevi ve Sunni) ailelerin kilise avlusundaki evlerinden ayrilmalarini onlemis. Yalniz Bittor larin evlerini ve o sokaktaki diger Ermeni evlerinin yikilmasini onleyemedik. Bu evler birkac ay once yikildi. Gozlerinin yasardigini fark ediyorum. Bittor kim? Cocukluk arkadasim. Beraber buyuduk. Yikilan o sokakta gecti tum cocuklugumuz ve genc kizligimiz. O evlerin bahcelerinde oyunlar oynardik. Evlerin bahcelerindeki meyve agaclarini bile kesmisler diyor. Bir baska komsusu Ermeni komsularimiz evlerini terk ettikleri o son gunde bile bu agaclara su vermislerdi. Meyvelerini yillardir toplardik diye de ekliyor. Bu Ermeni sokagin yapilmasinda Halep ten Ermeni ve Suryani mimarlar gelmis. Bu mimarlar coktan oldugu icin bu binalarin bir benzerinin tekrar yapilmasi olanaksizmis. Sanat eserleri sadece bir kez yaratilirlarmis. Uzun bir sessizlik yasiyoruz... AKP kentsel donusum adi altinda tum Hiristiyan yapilari bir bir yok ediyor. En son Istanbul Balat ta da buna benzer olaylar yasandi. Kentsel donusum bahanesi ile Turkiye deki Hiristiyanlikla ilgili butun yapilar yok edilirse sasmamak gerek. Tekrar sessizlik... Yagmalanan cocukluk Peki bu sokakta yikilan evlerin arsasi ne olacak? Ermeni sahipleri nerede? Sultan Hanim konusmuyor. Cocuklugu yagmalaniyor. Caresiz. Komsusu Yikilan evlerin arsalari Merkez Caminin avlusuna eklenecek. Caminin avlusunun buyutulmesi boylece mumkun olacakmis diyor. Kirikhan entelektuel Ermeni hemserilerinden sonra bu sefer de Ermeni mimarisinin basyapitlari olan tas Ermeni yapilarini kaybediyor sessizce ve benligi kanayarak. Sultan Hanimin diger Ermeniler gibi Kirikhan dan cekip gitmeyecegi kesin. Kirikhan la ozdeslesmis o. Sultan Hanim daha kac yil yasar bilmiyorum. Ama eger Kirikhan son Ermeni hemserisini de kaybederse o zaman durum vahim. Kirikhan in oksuz kalacagi gibi diger Ermeni yapilar da oksuz kalacak; sahipsiz caresiz ve yalniz.