ABD nin onde gelen siyaset bilimcilerinden Profesor Guenter Lewy Ermeni soykirimi iddialarina dayanak olusturan 3 temel olguya iliskin belge ve yorumlarin en azindan supheli nitelik tasidigini ve bunlarin gecen yuzyil baslarindaki Ermeni olumlerinin onceden planlandigi iddialarini hicbir sekilde kanitlamadigini bildirdi. Massachusetts Universitesi Ogretim uyesi Prof. Lewy The Middle East Quarterly dergisinde yayimlanan makalesinde soykirim iddialarina temel olusturan uc olgunun Istanbul da 1919-1920 yillarinda askeri mahkemelerde yapilan yargilamalar Osmanli nin son donemlerinde yikici ve bolucu faaliyetleri arastirmakla gorevlendirdigi belirtilen Teskilat-i Mahsusa kurulusuna iliskin arastirmalar ve Naim Bey adli Osmanli burokratina ait oldugu ileri surulen hatiralar oldugunu belirtti. Prof. Dr. Lewy dikkatlice arastirildiginda bunlarin sozde soykirim icin en fazla kuskulu bir dayanak olusturdugunu ve sozde soykirim iddialarini kanitlamaktan cok uzak oldugunu vurguladi. Ilk olarak askeri mahkemeler konusuna deginen Lewy bunlarin Istanbul un Ingiliz isgalinde oldugu sirada son Osmanli hukumeti doneminde kurularak I. Dunya Savasi baslarinda iktidarda olan Jonturk hukumeti yoneticilerini yargiladigini ve Talat Enver ve Cemal pasalari Ermenilerin olumunden sorumlu bularak giyaben idama mahkum ettigini kaydetti. Prof. Dr. Lewy Ankara da Mustafa Kemal Ataturk hukumetinin Istanbul daki bu askeri mahkemelerin faaliyetlerinin durdurulmasi icin 11 Agustos 1920 tarihinde emir yayimladigini ve 17 Ekim 1920 de son Osmanli kabinesinin dusmesiyle mahkemelerin dagildigini anlatti. Bu mahkemelerin tutanaklarinin kayip oldugunu belirten Lewy Osmanli askeri mahkemelerinin Istanbul isgal altindayken adaleti yerine getirmekten cok uzak kosullarda faaliyet gosterdigine ve Jonturklere karsi intikam hisleriyle hareket ettigine dikkati cekti. Prof. Lewy o donemde Istanbul daki Ingiliz yuksek komiseri S.A.G. Calthorpe un bile Londra ya gonderdigi bir mesajda kaba komedi niteligini tasiyan bu mahkemeler prestijimize zarar veriyor diye yazdigini vurguladi. Bu mahkemelerdeki yargilamalarin Ermeni iddialarini kanitlayacak nitelikten uzak olduguna isaret eden Lewy ikinci olarak Teskilat-i Mahsusa yi ve bu kurulusun sozde soykirimdaki rolune iliskin iddialari incelerken suclamalarin bu teskilata iliskin belgelere degil onlari okudugunu belirtenlerin kuskulu ifadelerine dayandigini kaydetti. Lewy sozde soykirim iddialarina ucuncu dayanak olarak gosterilen Naim Bey in hatiralari uzerinde dururken de burada butun Ermenilerin oldurulmesi icin Talat Pasa nin acik emri bulundugunun yazildigini hatirlatti. Ancak Lewy Aram Andonyan adli Ermeni tarafindan dunyaya yayilan bu belgeleri dikkatle inceleyen Turk tarihcilerin belgelerin sahte oldugu gorusunu savunmakta yalniz kalmadigina dikkati cekti. Prof. Lewy Hollandali tarihci Erik Zurcher in Andonyan dan ortaya cikan Naim Bey belgelerinin sahte oldugunun kanitladigini yazdigini ve Ingiliz tarihci Andrew Mango nun da bu gorusu paylastigini belirtti. Lewy makalesinin sonunda I. Dunya Savasi ndaki olumleri soykirim olarak nitelendiren Ermeni iddialarina temel olusturan bu uc dayanak da Jonturk rejiminin olumleri kasten planladigi yonundeki suclamalari kanitlamakta basarisiz kaliyor. Onceden planli bir yok etme politikasina isaret eden diger dayanaklar da daha ileri gidemiyor dedi.