Osmanlı padisahı Sultan Abdulaziz in olumunden birkac gun once cekilmis fotografı gun yuzune cıktı. Padisahın tahttan hal edildigi’ 30 Mayıs ile olum tarihi olan 4 Haziran 1876 arasında gecen dort gunluk sure icinde cekilen fotoğraf Abdulaziz’in olumu uzerindeki sır perdesini tam olarak kaldırmasa da bir Osmanlı sultanına reva gorulen asağılayıcı’ tavrı gozler onune seriyor. Saray fotoğrafcılarından Vasilaki Kargopulo tarafından cekilen fotoğrafta padisahın giydiği kıyafetler ve arkasında lâubali sekilde duran sarayın alt gorevlileri dikkat cekiyor. Endiseli gozlerle bir sandalye uzerinde oturan Abdulaziz’in arkasında duran iki gorevli sultanın omuzuna dirsek dayamıs sekilde poz veriyor. Resmî tarih kitaplarında Abdulaziz’in iki bilek damarını keserek intihar ettiği yazılıyor. Ancak annesi Pertevniyal Valide Sultan hatıratında oğlunun Feriye Sarayı’na gizlice sokulan uc pehlivan tarafından oldurulduğunu soyluyor. Valide Sultan’ın soylediklerinin doğruluğuna inanan cok sayıda tarihci de bir insanın her iki bileğini de keserek intihar etmesinin mantıken mumkun olmadığına isaret ediyor. Bahattin Oztuncay’ın hazırladığı ve Aygaz tarafından yayımlanan Hatıra-i Uhuvvet: Portre Fotoğraflarının Cazibesi 1846-1950 adlı kitapta iki yuze yakın tarihî sahsiyetin ilk kez ortaya cıkan fotoğrafları yer alıyor. Osmanlı Devleti ve Turkiye Cumhuriyeti’nin siyasî askerî teskilatları ile edebiyat ve sanat alanında onemli roller ustlenmis devlet adamlarının yerli ve yabancı hanedan uyelerinin ressamların sairlerin ve yazarların fotoğraflarını iceren album cok onemli bir tarihî kaynak niteliğinde. Onemli bir bolumu ithaflı olan portrelerin coğunun ilk kez gun ısığına cıkıyor olması da gorsel tarihimiz acısından son derece sevindirici. Ancak bazı portrelerden yansıyan ifade ise bir o kadar huzunlu. Hatıra-i Uhuvvet”te Mustafa Kemal Ataturk Sultan Abdulaziz Sultan II. Abdulhamid Sultan Vahideddin Abdulmecid Efendi Gazi Osman Pasa Ahmet Cevdet Pasa Enver Pasa Kâzım Karabekir Pasa Abbas Halim Pasa’nın da aralarında bulunduğu bircok devlet adamının; Yahya Kemal Ahmet Hamdi Tanpınar Resat Nuri Guntekin Nazım Hikmet Hoca Ali Rıza Osman Hamdi Tevfik Fikret Faruk Nafiz Camlıbel Hamdullah Suphi Tanrıover Halit Ziya Usaklıgil gibi yazar sair ve ressamlar ile bircok sultan ve sehzadenin fotoğrafları yer alıyor. Albumdeki tarihî fotoğraflar arasında Mustafa Kemal Ataturk’e ait bes fotoğraf bulunuyor. Mustafa Kemal ve uc arkadasının fotoğrafını 1917’de Halep’te Yıldırım Orduları Kumandanı olarak gorev yaptığı sırada Ermeni sanatcı cekmis. Ataturk’un Cankaya Kosku’nun kapısı onunde cektirip daha sonra esi Latife Hanım’a imzaladığı fotoğrafta Latife Gazi Kemal’e Gazi M. Kemal” yazıyor. Esprileri ve nukteleriyle bilinen ney ve hiciv ustası Neyzen Tevfik’in gun ısığına cıkan fotoğrafındaki yuz ifadesi sanatcının caresizliğini ortaya koyuyor. Hic’ ibareli rozetiyle poz veren ve dunyaya aldırmayan tavırlarıyla bilinen Neyzen oldukca kederli bu fotoğrafta. Tanpınar’ın cok az bilinen fotoğrafında ise yuzunde efkar ağzında sigara var. Nazım Hikmet Ankara Cezaevi’nde iken cektirdiği fotoğrafın arkasına su notu dusmus: Bu da bizim deve kervanı gibi durduğumuzun resmidir. Ankara Zindanı 1923” Bahattin Oztuncay kitabının hedefini insanın dıs gorunusu ile ruh dunyasının tam kesisim noktasında bulunan portre fotoğraflarının sanatsal ve belgesel yanlarını ortaya cıkarmak olarak acıklıyor. Album seklinde tasarlanan eserdeki fotoğraflara kısa biyografik bilgiler eslik ediyor. Yaklasık 100 yılın bir panoraması niteliğindeki fotoğraflar kadar bu fotoğrafları ceken isimler de Turk ve dunya fotoğraf tarihi acısından onemli. Portrelere imza atan fotoğrafcılar arasında Abdullah Biraderler Vasilaki Kargopulo Paskal Sabah Carlo Naya Boğos Tarkulyan ve Karl Pietzner gibi donemin unlu isimleri bulunuyor.