Vayots Dzor alini sakinlerinin %80’i Hoy-Salmast kalan %20’si ise eski yerli ermneice lehcesiyle konusmakta. Hoy lehcesi bugune dek Hracya Acaryan Ararat garipyan Manvel asatryan ve diger bil uzmanlarinca arastirilmisti. Ancak yore yerlilerinin konustugu lehceye yeterli dikkat gosterilmemisti. Konuya iliskin yaklasik 20 yildir arastirmalarda bulunan ve Nahcivan dogumlu olup bu lehceyi dogal olarak konusan Artak Vartanyan kisa bir sure once Ulusal Bilimler Akademisi Hracya Acaryan Dilbilim Enstitusu’nde "Vayots dzor Konusmlarinin Dilsel ve Cografik Degerlendirmesi" baslikli bir docentlik tezi savundu. Calisma "Vayots Dzori Micparpari" basligiyla kitap haline donusturulerek "Tigran Medz" yayinevince basildi.