Ermenistan 21 Eylul 1991 yılında bagımsızlıgını ilan ettikten sonra Azerbaycan topraklarının yaklasık yuzde 20 sini isgal etmesi nedeniyle kuzey ulasım hattı olan demir yolu Abhazya Gurcistan arasında yasanan sorun nedeniyle de Abhazya demir yolu hattı kapanmıs ve Ermenistan ciddi ulasım sorunları ile karsı karsıya kalmıstır. Sovyetlerin cokmesinden sonra Ermenistan ekonomisinde durgunluk yasanmıs ve uretim neredeyse tamamen durmus cok az miktarda yapılan uretim de dıs pazarlara cıkarılamamıstır. Ermenistan hukumeti bu dar boğazdan cıkıs yolu olarak İran ile iliskilerini gelistirmis ve bir anlamda ulasım sorununu hafifletebilmistir. Ermenistan hukumeti cok daha kolay bir yol ile-Turkiye uzerinden Batıya acılma imkanına ve ekonomik sorunlarının buyuk bir bolumunu halletme fırsatına sahip iken tarihi egosunu one cıkararak Turkiye yi sozde Ermeni soykırımı ile suclamıs toprak butunluğunu tanımamıs Turkiye nin guney doğu bolgelerini Ermenistan sınırları icinde gostermis iki ulke arasındaki sınırları belirleyen Kars ve Moskova Antlasmalarının fesih edilmesi icin propaganda calısmaları baslatmıs toprak ve tazminat talebinde bulunmustur. Bu sartlar altında iki ulke arasında 1993 yılına kadar acık olan Kars Doğu Kapısı kapatılmıstır. Ermenistan ulastırma problemlerini cozmek icin zaman zaman Gurcistan ile isbirliği icinde bulunmus bazen de Gurcistan ı tehdit ederek Abhazya demir yolu hattının acılmasını talep etmistir. Bu yonde Ermenistan Rusya da ortak hareket etmistir. Zira Rusya hukumeti Guney Kafkasya daki tek muttefiki olan Ermenistan ın ulastırma sorunlarının cozulmesi icin bu konuda Gurcistan hukumeti ile gorusmustur. 2003-2004 yılı boyunca ve 2005 yılı baslarından itibaren Rusya ve Gurcistan arasında Abhazya demir yolunun acılması icin taraflar arasında gorusmelere devam edilmektedir. REGNUM Haber Ajansı nın verdiği bilgiye gore 10 Ocak 2004 tarihinde Gurcistan Basbakanı Zurab Jvaniya Ekonomik Kalkınma Bakanı Aleko Aleksisvili Devlet Bakanı Kakha Bendukidze Rusya Ulastırma Bakanı İgor Levitin ve Ermenistan Ulastırma Bakanı Andtanik Manukyan bir araya gelerek Abhazya demir yolunun acılması konusunu gorusmustur.(1) Gorusmeden sonra Gurcu heyeti yaptığı acıklamada Abhazya demir yolunun acılmasının Abhazya sorununun cozumunden sonra mumkun olabileceğini ifade etmistir. Bu konuda Gurcu hukumetinin goruslerinde herhangi bir değisikliğin olduğu soylenmez. Nitekim onceki Devlet Baskanı Eduard sevardnadze de demiryolunun acılması ile eszamanlı olarak Gurcu multecilerin Abhazya ya geri donmeleri gerektiğini bildirmistir. Ancak mevcut durumda Gurcu multecilerin Abhazya ya geri donmelerinin mumkun olmadığı dikkate alınırsa Ermenilerin umut ettiği Abhazya demiryolu hattının acılması mumkun gozukmemektedir. Saakasvili nin iktidara gelmesinden sonra Abhazya demir yolunun acılması yonunde bazı değisimler bekleyen Ermenistan hukumetinin beklentileri karsılanmamıstır. Gurcistan Basbakanı Jvaniya nın Ermeni kokenli olması Ermeniler acısından bir avantaj olsa da Jvaniya ya hukumet ve Parlamento tarafından ciddi baskı uygulanmaktadır. Bu bağlamda Gurcu Parlamenterler Jvaniya dan etnik kimliği konusunda Parlamentoya bilgi vermesini talep etmislerdi. Rusya ve Ermenistan Abhazya demir yolunun acılması icin Gurcistan a uyguladığı baskı basarılı olurlarsa Gurcistan Abhazya yı tamamen kaybedecektir. Abhazya mali ve ekonomik acıdan Gurcistan a bağımlı değildir ve Gurcistan butcesine vergi odememektedir. Abhazya demir yolunun acılması ise Abhazya ya ek mali gelir sağlayacaktır. Burada onemli olan anlasmanın imzalanması halinde Rusya nın Abhazya daki zaten var olan etkinliğinin daha da artacağı konusudur. Gunumuzde Abhazya nufusunun yaklasık % 70 nin Rusya Federasyonu pasaportu tasıdığı bilinmektedir. Rusya Ermenistan ile ulasımı daha kolay ve ucuz olan Abhazya demir yolu ile yapmak istemektedir. Bu hem Ermenistan ekonomisinin kalkınması hem de bu ulkede konuslanan 102. Rus askeri birliğinin zamanında ve kesintisiz bir sekilde takviye edilmesi bakımından onem tasımaktadır. Abhazya demir yolu acılırsa Ermenistan ekonomisi onemli olcude rahatlar ulasım masrafları azalır ihracat ve ithalat artar yabancı ermeye icin daha cazip bir ortam olusur. Bu yonde bir gelisme Ermenistan-Turkiye iliskilerini de etkileyecektir. Ekonomisini canlandırma fırsatı yakalayan Ermenistan Turkiye karsıtı politikasını daha genis platforma tasıyarak ekonomisinin kalkınmasına esdeğer olarak sozde soykırım propagandasını da guclendirecektir. Bugun Ermenistan ekonomisinde ve siyasi hayatında var olan sorunlar Turkiye tarafından değerlendirilmeli ve Ermenistan politikası bu cercevede sekillenmelidir. Abhazha demir yolunun acılma ihtimalinin yuksek olduğu bir donemde Abhazya nın ateskesi bozarak Gurcistan a karsı kucuk caplı silahlı catısmalara baslaması konuyu uzun bir sure gundemden dusurebilir. Bu bağlamda Turkiye her turlu olasılığa acık olmalı ve butun fırsatları değerlendirmelidir.