Enver Pasa harekâtı bahara ertelese Turkiye tarihi bambaska gelisebilirdi. Yapmadı. simdi sanlı tarihimizde pek soz edilmeyen bu trajedinin Genelkurmay ın himayesinde anılıyor olması cok onemli. Bu Sarıkamıs ı yeniden bir donum noktası yapabilir... 19 Aralık 1914 gecesi Enver Pasa Koprukoy deki karargâhından İstanbul daki esi Naciye Sultan a su satırları yazıyordu: Naciye guzel melek! Ben yakında avdeti umarken simdi zuhur eden bir hal beni daha bir muddetcik buraya bagladı. 3. Ordu Kumandanı Hasan İzzet Pasa orduyu idare icin kendisinde cesaret goremedigini soyluyor. (..) Hep umduğum adamlar boyle cıkıyor. simdilik 3. Ordu yu ben idare edeceğim. Hasan İzzet Pasa Enver Pasa nın Harp Akademisi nden strateji hocasıydı. Ama saraya damat olan Enver alay tumen kolordu ordu komutanlıklarında bulunmadan Almanların desteğiyle baskomutan vekilliğine atanmıstı. simdi de tecrubesizliğinin ve rekabet hırsının verdiği ataklıkla imkânsızı istiyordu: Rus ordusu Sarıkamıs ta kusatılıp yok edilecekti. * * * Plan Alman patentliydi. Alman ordusu Polonya cephesinde Ruslarla savastaydı. Sarıkamıs cephesi acılırsa Ruslar bazı birliklerini Polonya dan Kafkaslara ceker diye umuyorlardı. Osmanlı ordusu bir Alman generalin komutasındaydı. Enver ve ordusu onun emirlerini uygulayacaktı. Ancak 3. Ordu Komutanı Hasan İzzet Pasa Bu karda kısta techizatsız birlikleri savasa surmenin cinayet olacağı kanısındaydı. Enver Pasa ya bu gorusunu acınca tokat gibi bir cevap aldı: Eğer hocam olmasaydınız sizi idam ettirirdim. Ve Enver Pasa hocasını İstanbul a yollayıp ordunun basına gecti. Yayımladığı bildiride Basarı giysilerle değil her askerin kalbindeki yiğitlik ve cesaretle kazanılır dedi. Esine yazdığı mektuplar Allah kısmet eder de su Moskofları bir ezersem o vakit cicimi acık alınla kucaklarım. (..) Musaade et her tarafını emip opeyim de Enver ini omrunce unutma diye bitiyordu. * * * Enver Pasa sonunda Naciye sine ve cepheden telgrafla sıhhatini sorduğu kopeğine kavustu ama tipi altında yalınayak Allahuekber Dağlarına surduğu 90 bin asker bir daha evini goremedi. Koca ordunun tek kursun atamadan kara gomulduğu gunlerde İstanbul gazeteleri Genel Karargâh ın zafer bildirisini yayımlıyordu: Ordumuz Sarıkamıs a dek ilerleyerek kesin basarı kazanmıstır. (Bkz: Alptekin Muderrisoğlu Sarıkamıs Dramı Kastas Y. 2004) İsin aslı anlasıldığında İstanbul basınında bu kez de Ermenilerin dusmanla ittifak yapıp orduyu arkadan vurduğuna dair yazılar baslayacak ve hezimetin sorumlusu olan İttihat Terakki 5 ay sonra 90 yıldır Turkiye yi uğrastıran unlu tehcir kararını cıkaracaktı. * * * Enver Pasa o belalı aralık gecesi hocasına kulak kabartıp harekâtı bahara ertelese Turkiye tarihi bambaska gelisebilirdi. Yapmadı. Ve Sarıkamıs faciası bir donum noktası oldu. simdi 90 yıl sonra sanlı tarihimizde pek soz edilmeyen bu trajedinin ilk kez ve Genelkurmay ın himayesinde anılıyor olması cok onemli... Bu Sarıkamıs ı yeniden bir donum noktası haline getirebilir ve o hezimetle baslayan hatalar zincirini daha net gormemizi ve soğukkanlılıkla yeniden değerlendirmemizi sağlayabilir