Sınır Kapılarının Acılması Kars Ardahan Igdır Agrı ve Erzurum u Nasıl Etkiler? Turkiye nin Ermenistan a sınır Kapılarını acması ile Turkiye nin kazanclı cıkacağı dolayısıyla Ermenistan ile gerceklestirilecek ticaret sayesinde Doğu Anadolu Bolgesi nin kalkınacağı iddiaları ileri surulmektedir. İddiaları ileri suren Turkiye deki Ermeni lobi mensupları Turkiye ile Ermenistan arasında yasanan olumsuz iliskinin faturasının Doğu Anadolu vilayetlerine yansıdığını ileri surmektedirler.(1) Sınır kapılarının acılması durumunda iki ulke arasındaki ticaret hacminin 500 milyon Dolar olacağını (2) Turkiye nin Ermenistan a sadece ihracatının 600 milyon Doları bulacağını da iddia edenler(3)vardır. Oysa yukarıda da belirtildiği uzere bolgede oldukca iyi ekonomik potansiyele sahip olan İran ın Ermenistan ticaretinden fazla bir kazanc elde etmediği verilen rakamlarla ortadadır. Yıllardır sınır kapıları acık olmasına rağmen İran-Ermenistan arasındaki ticarette 2001 yılında ulasılan rakam 120 milyon Dolardır.(4) Ayrıca nasıl ki İran ve Gurcistan sınır kapıları Doğu Anadolu Bolgesi nin kalkınmasına katkı sağlamadıysa Ermeni sınır kapıları da sağlamayacaktır. Soz konusu durumda en onemli etken Ermenistan ekonomisinin zayıf potansiyelidir. Dolayısıyla Ermenistan sınır kapılarının acılmasının Kars Ardahan Iğdır Ağrı ve Erzurum gibi sehirleri kalkındıracağı soylentilerinin abartı olduğu ve bu konuda ciddi bir manipulasyon yapıldığı anlasılmaktadır. (5) Turkiye de sınır kapılarının acılısı icin lobi yapanların iddia ettikleri bir diğer konu ise turizmdir. Ozellikle Turk Ermeni İs Konseyi Baskanı aslen Hemsinli Noyan Soyak a gore Ermenistan a sınır kapılarının acılısından sonra Turkiye nin Doğu ve Guney Doğu su Ermeni turist akımına uğrayacaktır. Hemsinli Soyak bu iddiasını su sozleriyle ifade etmektedir(6) Eğer sıcak bir hava olusursa bu Turkiye ye her yıl en az 30-40 bin Ermeni gelmesi demektir. Bu da Doğu ve Guneydoğu ya sırf Ermeni turistlerden 180 milyon dolar kazandırır… Ermeniler Kayseri Adana İskenderun Mersin Diyarbakır Malatya Elazığ Antep Maras Van gibi gecmiste atalarının yasadığı anayurt olarak gordukleri yerleri gelip gormek istiyorlar. Biri koyde ayran icmek istiyor diğeri hic Mus u gormemis doğma buyume Amerikalı ama Mus elması yemek istiyor bir baskasının dedesi Urfalı Urfa kebabı yemek istiyor bir diğeri Ermeni kilisesini gezmek istiyor. Boyle bir turizm gerceklesirse Elazığ da bir Hilton Diyarbakır da bir Hyatt Regency nin acılması hayal değildir. Hemsinli Noyan Soyak ın iddiası eğer doğru ise yani 35 bin Ermeni turist Turkiye ye 180 milyon dolar bırakacaksa 2004 yılında Turkiye ye tatile gelen yaklasık 15 milyon turistin Turkiye ye 75-80 milyar Dolar doviz bırakması gerekirdi. Hemsinli Noyan Soyak ın 180 milyon dolarlık hayali olan Ermeni turist iddiasına oldukca tutarlı bir yaklasımla Ermeni Arastırmaları uzerine calısmalar yapan Sayın Sedat Laciner soyle cevap vermistir: (7) Kendisi is adamı olmasına karsın Sayın Soyak ın aritmetiğinin ve ticaret yaklasımının bu kadar zayıf olması sasırtıcıdır. Her seyden once Kebap ve Mus elması bu kadar pahalımıdır ki 30-40 bin turist 180 (milyon) bin dolar gelir getirsin? …30-40 bin Ermeni nin her yıl sadece Mus elması yemek dedelerini yâd etmek icin Mus un dağlarına gelmesi olsa gerektir. Boylesine buyuk bir geliri Ermenistan ın bu kadar az bir Ermeni turistle sağlayamadığı hatırlanacak olursa bu kisilerin Turkiye ye 200 milyon dolara yakın bir miktarı bırakamayacakları acıktır. Ayrıca Turkiye nin sınırları dunyanın her tarafındaki tum Ermenilere her zaman acık olmustur ve halen de acıktır ve isteyen her Ermeni yılın her mevsiminde sanlıurfa ya gelip kebap yiyebilmektedir. Fakat Doğu ve Guneydoğu Anadolu da henuz 180 milyon doları goren olmamıstır. Bu noktada akla gelen soru Acaba Ermeniler elma ve kebabın yanında bir de soykırım iddialarının Turk halkınca tanınmasını mı istiyorlar soykırımsız Mus elması yiyemiyorlar mı? oluyor. Sınır kapıların acılması durumunda Turkiye nin Ermenistan dan hayvan ve hayvancılık urunlerinin yanı sıra aluminyum ve hurda alabileceğini kaydeden uzmanlar Ermenistan ın ise Turkiye den sanayi urunleri alabileceğini belirtmektedirler. Ermenistan dan alınan urunlerin sınır bolgesinde değerlendirilmesi mumkun olmadığı gibi bu ulkeye satılan malzemeler de sanayinin yoğun olduğu bolgelerden temin edileceğinden Ermenistan la sınırın acılmasının bolge halkına (Kars Ardahan Iğdır Ağrı ve Erzurum) dusuk hacimli bir sınır ticareti ve yine dusuk duzeyde konaklama harcamaları dısında bir getiri sağlamayacaktır.(8) Aylık asgari ucretin 9 dolar emeklilik maasının 7 5 dolar orta duzeyde bir Ermeni nin aldığı maasın yaklasık 40 dolar civarında(9) seyrediyor olması Ermenistan ekonomisinin sadece Kars Iğdır hatta Erzurum ekonomileri ile dahi boy olcusemeyecek bir duzeyde olduğunu gostermesi bakımından onemlidir. Olası sınır ticaretinde Kars Ardahan Iğdır Ağrı ve Erzurum ekonomileri olumlu yonde etkilenmeyecektir. Ozellikle Kars sehrinin sınırı paylastığı Gumru ve Tanin bolgelerinin de Kars ta olduğu gibi tarım ve hayvancılıkla uğrastığı goz onune alındığında sınır kapısının acılması sadece Kars ta değil Iğdır Ağrı Erzurum gibi sehirlerde tarım ve hayvancılıkla uğrasan kesim icin buyuk zararlara yol acacaktır. Sınır kapılarının acılması tartısmalarında goz ardı edilen bir diğer onemli konu ise sınır ticareti ile sınır kapısı kavram ve konumlarının karıstırılıyor olmasıdır. Sınır ticareti ozel bir dıs ticaret seklidir ve her sınır bolgesinde yapılmaz.(10) Zaten yapılmıs olsa bile soz konusu ticaretin bolge sehirleri uzerinde olumlu hissedilir bir etkisi olamaz. Bolge sehirlerine onemli bir katkı sağlamıs olsaydı. İran ve Gurcistan la gerceklestirilen ticaret yuzunden bolge sehirleri bu gun olduklarından cok farklı konumda olurlardı. Transit tasımacılık sektoru icin de Gurcistan ve İran ornekleri tekrarlanabilir.