Adı Seher olarak degistirilen Heranus Hanım 1915 Ermeni tehcirinde annesinin elinden askerlerce zorla alınmıs ve bir Musluman kızı olarak buyutulmus evlendirilmis toruntaht sahibi olmus. Ermeni olarak dogmus Musluman toreniyle toprağa verilmis. İstanbul Barosu Azınlıklar komisyonu (eski) sozcusu olarak tanıdığımız Fethiye Cetin Anneannem adlı kitabında bir muhtedi (ihtida eden donme sonradan Musluman olan) torunu olduğunu anlatıyor. Yani anneannesinin Elazığ ın Palu ilcesi (eskiden Maden ilcesi) Habab koyunden Ermeni Heranus hanım olduğunu... Adı Seher olarak değistirilen Heranus Hanım 1915 Ermeni tehcirinde annesinin elinden askerlerce zorla alınmıs ve bir Musluman kızı olarak buyutulmus evlendirilmis toruntaht sahibi olmus. Amerika daki ailesini kardeslerini ve yeğenlerini goremeden ama umudunu yitirmeden 95 yıl yasamıs. Ermeni olarak doğmus Musluman toreniyle toprağa verilmis. Fethiye Cetin anneannesinin Ermeni olarak doğduğunu yıllarca bilmiyor. Sen bize cekmissin lafının icerdiği anlamı yıllardan sonra cozuyor. Ev gezmelerinde corekli ikramların anlamını mezarlıklardan değil yasayanlardan korkulması nasihatinin anlamını yıllardan sonra anlıyor Fethiye Cetin. Ya da basının arkadan terlemesinin ailenin bir ozelliği olduğunu... Avukat Fethiye Cetin kitabında anneannesinin yasamını anlatıyor. Ama bu yasam onlarcasını bildiğim binlerce olduğunu dusunduğum kılıc artığı cocukların hikayelerinden biri sadece. Cetin eskiyle yakın zamanı harmanlayarak akıcı bir dille kaleme aldığı kitabın 79. sayfasında kılıc artığı sozunu acıklıyor: ... Bir baska bulusmamızda Hasan bana anneanneme ve benzerlerine halk arasında kılıc artığı dendiğini soyledi. Birinden soz edilirken O da kılıc artığıdır dendiğini. Kanımın donduğunu hissettim. Bu sozu daha once duymustum ama bunun anneannem ve benzerleri icin bu kadar soğukkanlı bir bicimde kullanılması icimi yaralamıstı. Corekli anılarla olusan iyimserliğim yerini karamsarlığı bırakmıstı. Yuz binlerce kisinin olumune yol acan tehcire Suryaniler seyfo der. Anlamı kılıctır seyfo sozcuğunun. Aynı sozcuğun secilmesi tesaduf olamaz. simdi bile Gayrimuslimlerin mezhep hatta din farkı bilinmezken o donemde Ermenilerle Suryanilerin ayırdına varılmıs değildir. Bu nedenle tehcir Ermenilerle birlikte Suryani gavurları da icermistir. Yani soğan soğandır tehciri uygulayanların gozunde. Cetin kitabında anneannesi oldukten sonra akrabalarını nasıl bulduğunu da aktarıyor. 11 subat 2000 tarihli Agos Gazetesi nde yayınlanan olum ilanında anneannesinin adını doğduğu yeri anne ve babasının adını ve yasadıklarını anlatıyor ve Gadaryan soyadlı yakınlarını bulma isteğini dile getiriyor: Sağlığında bulamadığımız yakınlarını (yakınlarımızı) bu ilan vasıtasıyla bulmayı acıları paylasmayı umuyor o gunler gitsin bir daha yasanmasın diyoruz. Bu ilan Fransa da Harac gazetesinde elestirel bir yazıyla ele alınıyor. Bu yazıyı okuyan ve kendisi de Habab koyunden ve Gadaryanların akrabası olan Basepiskopos Mesrob Ascıyan Gadaryan ailesinden tanıdıklarına haber veriyor. İki torun arasında yazısma boyle baslıyor. Oraya giderek anneannesinin orada doğan kardesiyle gorusuyor kuzenleriyle sarılıyor buyuk ninesi ve dedesinin mezarına gidip cicek koyuyor. Kitabın kapağında da anneannesinin anne ve babasının Amerika daki mezarının fotoğrafı bulunuyor. Kitabın bence onemli bir ozelliği de tehcire uğrayan birinin anlatımı iceren Turkce kaynak azlığında yayımlanmıs olması. O gunleri yasayanların cok azalması yanında yasadıklarını aktarmamaları bu konuyu karanlık kılıyor. Yasadıklarını aktaranların anlatımları ise yakın zamana kadar Turkce basılmıyordu. Kaleme alanla olayları yasayan arasında kan bağı olmasına rağmen yıllardan sonra anlatılanların baskalarınca da anlatılması gerekiyor. Yaranın desilmesi ve icindeki irinin akıtılması icin... (YK/NM) * Anneannem Fethiye Cetin. Metis Edebiyat 116 sayfa 6 milyon 500 bin TL