Turkiye ye alternatif tatil i sevdiren Nisanyan a gore ulkemizde cok farklı ve kaliteli bir kesim var. Allah ın kaybettigi yerlerdeki pansiyonlarda kalan ust duzey isimler onu da sasırtıyormus Kamuoyu sizi esiniz Mujde Nisanyan la birlikte yazdıgınız Kucuk Oteller Dizisi ve sirince Koyu nde gelistirdiğiniz alternatif turizm modeliyle tanıyor gerci bu nedenle epey sorun yasadınız hapse bile girdiniz ama sonucta ortaya yeni kesifler yaklasımlar cıktı... Turizmde bu yıl durum nedir? Parlak bir sezondan soz ediliyor. SEVAN NİsANYAN: Turkiye de turizmin nispeten basarılı olduğu kitlesel sektor turizminde bu sene bir patlama var. Antalya daki buyuk oteller dolup tasıyor. İstanbul un yuzu guluyor. Ancak esas gelismesi beklenen alternatif turizm alanlarında Turkiye de hala ciddi bir kıpırtı yok. Baska ulkelerden gelip değisik tatlar lezzetler arayan ulkeyi dolasan yaz icin ev kiralayan turistleri kastediyorum. Orada durgunluk var. Kucuk otellerin bircoğundan ben olumsuz sinyaller alıyorum. Turkiye 2004 un ilk yarısını buyuk etkinliklerle gecirdi Eurovision WAN NATO zirvesi... Yıl sonunda AB den muzakere takvimi almaya aday. Dunyada in bir ulke. Bunların bir getirisi olacak... Hakkâri Tunceli muhtesem Turkiye muazzam bir pastadır genis bir coğrafyada cok ciddi turizm değerleri barındıran bir ulke. Hakkâri Tunceli... buralar muhtesem yerler Muğla ili kadar ilgi cekiyor. Trabzon dan Artvin e Urfa ve Mardin e kadar pek cok alanda turizm gelisiyor. sirince gibi 40 bin tane olmasa da 4 bin koy vardır ilginc olabilecek. Turistik acıdan buralar bakir kalıyor buyuk bir pastanın sadece kreması yeniyor. sirince nin unu nereden geliyor hangi yonuyle model oldu sadece koy evlerinin restorasyonu mu insanları buraya cekiyor? sirince eskiden beri guzel kucuk bir koy. Efes e cok yakın olması eski bir Rum koyunun bozulmamıslığı gibi kendine ozgu bazı avantajları vardı. sarap yapılması gibi... sirince zaten kesfedilmeyi bekleyen bir koydu. Kus sesleri arasında sessiz sakin bir konaklama yeri. Turkiye de seyahat ederseniz cok guzel koyler gorebilirsiniz. Tek eksiği konaklamadır. sirince de bunu yaptık. Konforlu hos konaklama imkanı. Koy evleri pansiyona donusturulmus... Kac ev var? sirince de 80 ile 100 arasındadır. Bir Alman hanım onculuk etmis. Koyde ilk pansiyonu acan Bayan Eva dır. Biz biraz daha iddialı geldik. Sit alanı... Koyun ici 3. derece doğal sit alanı. Sit mevzuatı maalesef olumlu niyetlerle vaaz edilmis fakat burokrasinin elinde oyuncağa cevrilmis enteresan bir mevzuattır. Seyyahlık merakı nasıl doğdu? Babam mimardı ve gezmeye meraklıydı cocukluğumuzdan beri herkesin Oralara gidilir mi? dediği yıllarda biz gezerdik. İstanbulluyuz. Turkiye de yapılan ilk betonarme kubbe sisli Camii dir. Mimarı Emin Onat tır. O kubbenin betonarme hesaplarını babam yapmıstır Bağarsak Nisanyan. Babamdan epey seyahat dersi aldım. Sonra Amerika ya gittim 17 yasında otostopla Paris ten İstanbul a geldim. Trenlerde kacak Avrupa yı gezdim. 1981 de Turkiye ye gelmek sağlığa zararlı olacağı icin bu sefer hadi dedik Guney Amerika ya gidelim. Orası yepyeni ufuklar actı. 1987 de issizdim ve birdenbire gezi yazarlığına basladım. Yabancı yayınevleri icin turizm kitapları hazırladım. Seyahat yazısı yazmanın muthis bir disiplini vardır. Neyin ilginc neyin sıkıcı olduğunu kestirebilmeniz gerek. Ben bu mesleği İngiliz ve Amerikalılardan oğrendim. Yedi yıl boyunca sadece İngilizce yazı yazdım. Viyana Cek Cumhuriyeti Moskova Petersburg rehberleri cıkardım. Hong Kong daki bir yayınevine bir Turkiye rehberi yazdım. Kucuk Oteller dizisi farklı ortamlar arayanlara yeni secenekler sundu. Yeni yerler kesfedildi. Mujde yle beraber epeyce gezdik ilk kitap 1998 de yayımlandıktan sonra ummadığımız bir basarı kazandı. Hangi ihtiyacı karsıladı? Belirli bir kultur duzeyine ve bağımsız olarak gezebilme dusuncesine ya da ufkuna sahip olan bir zumre var Turkiye de. Ortanın hayli ustu ekonomik ve sosyal konumdalar. Fikir gazetesi okuyan caz muziği dinleyen gece lokantaya cıkma alıskanlığına sahip olan Turkiye nin hazır sablonlarından bıkmıs bunun dısında bir sey arayan bir zumre. Turkbuku ndeki televoleci lerden bıkan... Otelcilerden surekli duyduğum bir sey var: Sevan senin sayende Turkleri kesfettik. Turkiye de gercekten cok kaliteli dunyayı tanıyan para harcamayı bilen bir kesim var. Bu kesim bizim kitabımız sayesinde Turkiye deki kucuk otellerle tanıstı. Kitapta bazı marjinal diyebileceğimiz pansiyonlar var. savsat ın dağında bir Karagol pansiyonu var Allah ın kaybettiği dunyanın sonu bir yer oyle konforu falan da yok Turkiye den ve dunyadan oyle ust duzey insanlar gidiyor ki Onlar da mı geldi dediğim oluyor. Okumus elit Doğu cahili Son projeniz Doğu Anadolu yu yazmak. Yıllardan beri en buyuk hayalim Doğu Anadolu hakkında bir kitap gezi rehberi yazmaktı. Bitirmek uzereyim. Doğu ya iliskin katıksız bir cehalet var. Doğu Turkiye de yalanın hakim olduğu bir coğrafyadır. Gerek tarihi gerek sosyal yapısı gerekse bugunu maskelenmistir. Koy isimlerinden tutun da bolgenin sosyal gercekliğine kadar pek cok alanda Turkiye Cumhuriyeti nin okumus eliti Doğu yu tanımamayı tercih etmistir. Bu ihtiyactan yola cıkarak yalnız coğrafi anlamda değil tarihi ve sosyolojik anlamda da bir kesif gezisi yapıyorum. Turkiye tarihinin alıstığımız sablonlarını oylesine kokunden parcalayan bir yer ki Doğu tanıdıkca kitabı yazmakta zorlanıyorum. Adı ne olacak? Ankara nın doğusundaki Turkiye. Kesfetme duygusunu harekete gecirdiniz. Ama insanlar neyle karsılasacaklarından korkuyorlar herkesin gozu bizim kadar kara değil ben giderim Afganistan da da yasarım ama coğu insan temiz bir yatak arıyor. Guncellestirme yapıyor musunuz kitapta yer verdiğiniz bir pansiyon ya da kucuk otelin kalitesi ertesi yıl bozulursa okur tepki gostermez mi? Kalite kontrolunu kim yapıyor? Butun hayatımız bununla gecti geciyor. Kitaptaki her bir oteli her sene ziyaret ediyoruz. Oteller hakkında nereden bakarsanız yılda 20 - 30 tane rapor geliyor. Sevan senin yazdığın yere gittik hic beğenmedik denildiği an yıkılırım. Osmanlı kultur mirası reddedildi sirince de kiremitli damlar eski pencereler korunmus. Aslında cok basit bir ilke var Rahatsız etmiyorsa bozma. Bir binada eski kiremit kullanmıslar. Gunesten yağmurdan korumak icin. Aynı islevi gunumuzde goruyorsa niye bozalım? O kadar basit. Turkiye de Tanzimat tan bu yana ozellikle Cumhuriyet doneminde olusmus bir sablon var: Eskiyse kotudur cağdısıdır. Cumhuriyet le birlikte Turkiye de eski olan her sey tu kaka edilmis geleneksel olan mekruh sayılmıs. İnsanlar utanmaya basladı dedelerinden kalma konsolları satıp yerine plastik ve formika aldılar. simdi restorasyon olayına alternatif turizme ilginin baslamasıyla baska birtakım ideolojik değisiklikler el ele gidiyor. Benim Turkiye nin etimolojisine ilgi duymam ile binalara ilgi duymam arasında aslında cok buyuk bir fark yok aynı ihtiyacın cevabıdır ve bunun temelinde Cumhuriyet in değerlerinin sorgulanması vardır. Osmanlı kultur mirasını yeniden algılamak... Cumhuriyet le birlikte reddi miras yapılmıstır Turkiye de. Bu reddi mirasın yerine sağlıklı bir sey konamadığı 1970 lerde 80 lerde insanların kafasına dank etti. Eskiyi attık acaba doğru mu yaptık gibi bir arayıs var. İleride bunun tarihi yazılacak. Turkler 80 sene birtakım cıkmaz yollarda dolandıktan sonra 20 nci yuzyılın sonunda Biz galiba yanlıs yoldayız sorusuyla yuz yuze geldiler diye yazılacak. sirince yi once esim kesfetti Nasıl oldu sirince ye gelisiniz? Esim kesfetmis sirince yi universite yıllarında; ben onun pesine dustum geldim. Baslangıcta hic aklımızda yoktu burada turizmcilik yapmak. Buranın tadını bozmadan kentten kacan insanlara bir sey sunabilir miyiz diye dusunurken sirince modeli ortaya cıktı. Nedir model ne sunuyorsunuz turiste? Bozulmamıs bir kalite koy yasamı. 20 nci yuzyılın son ceyreğine ozgu bir yozlasmadan nasibini almamıs bir yer sirince. Eski dokusunu koruyan sokakları hala keci kokan bir koy. sehirli insanların boyle bir yasama inanılmaz aclığı ozlemi var. Geleneksel dokuyu atmosferi bozmadan bir konfor medeniyet de sunabildiğiniz zaman cok cekici geliyor. Aynı zamanda korkutuyor. Tamam guzel bir koy havası suyu guzel bir apartman yapalım kalebodurla doseyelim geliyor insanların aklına. sirince oyle bir yer değil. Anıtlar Kurulu aristokrasisi var Koy evlerini aslına uygun restore ederken ne gibi zorluklarla karsılastınız? Anıtlar Kurulu cevresinde odaklanan bir anıtlar aristokrasisi var. Mimarlar universite hocalarından olusan. Bunlar gitgide dogmatik gitgide daralan bir sanat restoratorluğu duzeyinde dusunuyorlardı olayı. Tamamen bicimsel kliselerden olusan bir detay saplantısına girdiler. Ve bir bina ile muzedeki bir tarihi eser arasındaki farkı algılayamaz hale geldiler. Dogmatizm saplantıya donustu. Bina yasayan bir seydir. Anıtlar Kurulu Turkiye nin her yerinde birtakım konakları eski Turk evlerini onartıyor. İlk bakısta Aa ne kadar guzel oluyorlar sonra herhangi bir islevleri ekonomik faydası olmadığı icin yasayan mekanlar olmaktan cıkıyor. İcine dort tane memur koymakla eski konak yenilenmez. Onemli olan eski tadı yakalayabilmek. Nisanyan adı onyargı kaynağı sirince nin imar planının yıllarca gecikmesi nedeniyle yasaya uymadıklarını sonucunda da hapse girdiğini anlatan Nisanyan Memlekette burokrasi ahtapot gibi diyerek sikâyet ediyor Seyyahlığınızın sirince bolumunde Selcuk cezaevinde gecen 9 aylık bir zorunlu dinlenceniz de var. Nasıl gecti? Susurlukcularla koğus arkadaslığınız da olmus. Gercek hayatta biraz sıkıntı cekmek lazım. Bu insanları guclendiren ufuk acan bir faktor. Ben kitabımın onsozunde cezaevine koyanlara tesekkur ettim ve sadece alay icin yapmadım gercekten tesekkur ettim cunku hakikatten bir fırsattır okuldur. Neden cezaevine girdiniz? Yasalara uymadık. Yasaların sacma ve yanlıs olduğu bir yerde yasalara uymamak bir vatandaslık gorevidir. Turkiye de bazı yasalar laf olsun diye vardır onlara uyarsanız hayat yurumez herkes o yasaları sağından solundan deler. Burayı sit alanı ilan etmisler kanun son derece acıktır der ki Bir ay icinde gecis donemi yapılasma kosullarını ilan edersiniz ondan sonra en gec bir yıl icinde de kalıcı koruma amaclı imar planını cıkarırsınız. sirince de 8 - 9 sene oldu daha hala imar planı cıkarılabilmis değil. Burası yasayan bir koy muze değil. Koy evleri devamlı insaat halinde. Damı akar mutfağı yetmez ahırı bozar cocuğuna oda yapar. Ekonomik olarak kabuk değistiren bir koyde bunlar olur. Eskiden bir tane lokanta yoktu simdi 25 tane acıldı 100 e yakın pansiyon isletiliyor. Bunlar gecekondu usuluyle yapılmıstır. Organize estetik dusmanlığı diye bir hadiseyle karsı karsıyayız. İnsanları yamuk yumuk insaat yapmaya tesvik ediyor devlet sistemli olarak. Biz dedik ki eğer sit kanununa muhalefetten birisi hapsedilecekse koyun tamamının hapse girmesi gerekir. Hapse girmeyi goze alarak burokrasiye savas mı actınız? Dısarıdan gelen birisi olarak kıskanclık cekiyorsunuz burokrasiyle basınız derde giriyor ustelik adınız Nisanyan olunca bu her seye rağmen bir onyargı kaynağı oluyor. O donemde buralarda Ulku Ocakları falan cok gucluydu onlar da isi sonuna kadar kasıdılar. Burokrasi bir ahtapot gibi bu memlekette; iki kolu kesilse 22 kolu cıkıyor. Bizim olayda sit yapılanmasının ne kadar tıkanmıs olduğu hadisesini ortaya cıkardı en azından imar planı değisikliğine iliskin fitili atesleyen bir unsur oldu. Koyun imar planı cıktı mı? Bugun yarın cıkıyor diye bekliyoruz cıkıyor. Bizim olay Turkiye de 2863 sayılı kanunun değistirilmesi gereken bir ucube olduğu konusunda bir bilinc uyandırdı. Kultur ve Tabiat Varlıkları Kanunu değisiyor. Erkan Mumcu ya guveniyorum. Bu konuları ciddiye alan bir bakan. Kultur ve turizm alanındaki inisiyatiflerin yerel duzeyde olması lazım. Denetim kurulları da yol gosterici olmalı. Avrupa daki yerel fonları sirince turu modellerde harekete gecirebiliriz.