Osmanlı döneminden kalan elyazma nota külliyatının da yer aldığı TRT’nin tarihi Türk müziği arşivi, internet ortamında kullanıma açılıyor. Beş yılda dijital ortama aktarılan 12 bin 548 notanın bulunduğu www.trtkulliyat.com adresinin tanıtımı bugün İstanbul Radyosu’nda yapılacak. Tanıtımda 40 adet orijinal nota da sergilenecek.

Türk müziğinde notanın yaygın ve etkili şekilde kullanılışı Sultan III. Selim döneminde başlıyor. 19. yüzyıl başında, III. Sultan Selim’in isteğiyle Ermeni asıllı müzisyen Hamparsum Limonciyan, kendi adıyla anılacak Hamparsum nota sistemini geliştirdi. Böylece iki yüzyıl boyunca Türk müziğinde binlerce eserin kaybolması önlendi. 19. yüzyıldan kalan bu notaların bir kısmı uzun yıllardır TRT Müzik Dairesi Başkanlığı’nın arşivlerinde saklıydı. 2008’den bu yana Müzik Dairesi Başkanlığı, İTÜ Türk Müziği Devlet Konservatuarı ve Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nin ortak yürüttüğü çalışma sonucu, 12 bin 548 nota dijital ortama aktarıldı. Hamparsum nota sistemi ile yazılmış çeşitli elyazma külliyat, Batı ve halk müziği notaları, Türk operetleri, kantolar, köçekçe takımları ve fasıl dizileri, bugünden itibaren internet ortamında kullanıma açılıyor. İstanbul Radyosu’nda bugün saat 15.00’te tanıtımı yapılacak www.trtkulliyat.com adresindeki nota sayısı zamanla 70 bine çıkacak. Muallim İsmail Hakkı Bey, Leon Hancıyan, Dr. Hamit Hüsnü Kayacan, Astikzade Bogos, Refik Fersan, Şerif İçli ve Vecihe Daryal’ın yazdığı arşivdeki 748 adet külliyatın bir kısmı, sanatçıların mirasçıları TRT Müzik Dairesi Başkanlığı’na hibe ettiği, bazıları da kurum tarafından satın alındığı için bugüne kadar korunabilmiş.

Sitenin tanıtıldığı programda, elyazması nota külliyatından seçilen ve İstanbul Radyosu stüdyosunda kaydedilen, bugüne kadar hiç duyulmamış eserleri içeren 18 dakikalık “Geçmişin Ruh İzleri” adlı albümün icrası gerçekleştirilecek. Ayrıca orijinal elyazması eserlerden oluşan 40’a yakın nota sergilenecek. Maksat, o dönemin ruhunu yansıtmak. Albümdeki eserler, Hamparsum notalarından günümüz notalarına çevrilerek icra edilmiş. Türk müziği tarihini aydınlatan bu eserlere siteden ulaşmak ücretsiz olmayacak. Siteyi incelemek ücretsiz fakat notaların çıktısını alıp kullanmak isteyen meraklıların siteye üye olmaları gerekiyor. Makam, bestekâr adı ve forma göre arama yapılabilen sitede bir nota sayfasının bedeli 25 kuruş. Osmanlı öncesi ve sonrasındaki nota yazım sistemlerini anlatan web sitesi 10 dilde yayın yapacak.

BELGELERİN TAMAMI 165 BİN SAYFA

TRT Müzik Dairesi Başkanı Deniz Çakmakoğlu başkanlığında yürütülen “Geçmişten Geleceğe Güçlü Bağlar İçin Arşivini Koru, Geleceğe Aktar” adlı proje, İTÜ Türk Müziği Devlet Konservatuarı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nilgün Doğrusöz, TRT sanatçısı Vahit Anadol, Osmanlı Arşivi Daire Başkanı Önder Bayır ve daha pek çok ismin emeğiyle hayata geçirildi. Çakmakoğlu, “Elimizdeki notaların ve belgelerin tamamı 165 bin 16 sayfa. Hepsi çok değerli. Belgeleri saklamak yerine tarihe ışık tutmak amacıyla dijital ortama aktardık. Arşivimizi koruyup geleceğe aktarmak hepimizin görevi.” diyor.

Mesut Cemil Bey anlatıyor

Sitedeki önemli bölümlerden biri Sesli ve Görsel Yayınlar Arşivi. İsmail Hakkı Bey’in Acem Kürdi Saz Semai’sini ya da Kemani Rıza Bey’in Tahir Buselik Peşrevini bu bölümde dinleyebiliyorsunuz. Dikkat çeken videolardan arasında tambur ve viyolansel sanatçısı Mesut Cemil Bey’in (1902-1963) yaptığı bir radyo sohbeti. Sanatçı bu sohbette, Ali Rıfat Bey’in 10 binin üzerindeki elyazması külliyatının nasıl hibe edildiğini anlatıyor.

SEVİNÇ ÖZARSLAN – İSTANBUL