Ermeni Edebiyatı Numuneleri – 1913

Sarkis Srents

Osmanlıcadan Çeviri: Mahir Ünsal Eriş - Ari Şekeryan
Derleme, Osmanlıca-Türkçe (iki dilli)
374 sayfa, 13x19.5 cm
ISBN 978-605-5753-27-6
25 TL

Aras Yayıncılık, 99 yıl önce Osmanlıca olarak yayımlanan Ermeni Edebiyatı Numuneleri’ni bir asır sonra bugün, Latin harfli Osmanlıca ve Türkçe olarak tekrar okuyucularla buluşturuyor.
Ermeni Edebiyatı Numuneleri sekiz ünlü Ermeni yazardan on dört öykü içeriyor. Öyküleri Ermeniceden Osmanlıcaya çevirerek Servet-i Fünun dergisinde yayımlayan Sarkis Srents, dört ünlü Osmanlı aydınından aldığı beğence yazılarını da ekleyerek Numuneler’i 1913 yılında kitaplaştırmıştı.
Kitaptaki öyküler 1900’lerin başındaki Osmanlı İstanbul’undan ilgi çekici manzaralar sunar. Kadıköy’den karşı yakaya geçmek için kiralanan sandallar, Galata’da işleyen atlı tramvaylar, Beyoğlu’ndaki salonlarda düzenlenen maskeli balolar, taşralı hamalların çilesi, koca bulma ümidiyle Bursa’dan İstanbul’a göçen genç kızların hayal kırıklığı, gençlerin sancılı aşk hikâyeleri...
Abdullah Cevdet, Harutyun Şahrigyan, Süleyman Nazif ve Şahabettin Süleyman gibi dönemin ünlü aydınlarının kitapta yer alan beğence yazıları Numuneler’in nasıl büyük bir boşluğu doldurduğunu kanıtlar niteliktedir. İleri gelen şair-yazarlardan Süleyman Nazif’in, “Ermeni Edebiyatı Numuneleri’ni okuyana kadar birçok ırkdaşım gibi Ermeni Edebiyatı’ndan habersizdim” cümlesi bu açıdan önemli bir tanıklıktır.
Osmanlıca - Türkçe olarak okuyucuyla buluşan Numuneler, Ermeni Edebiyatı’nda iz bırakmış önemli yazarlarla tanışma şansının yanı sıra, geçen bir asır içinde dilin uğradığı değişiklikleri de izleme fırsatı da sunuyor.
Ne var ki, yüz yıl sonra bugün, Ermeni Edebiyatı Numuneleri ‘var olan’ın, ‘yaşamakta olan’ın capcanlı bir yansıması yerine, ‘yok olan’ın, ‘artık yaşamıyor olan’ın silik bir yansıması olarak çıkar karşımıza: Osmanlıca yok olmuştur; Türkiye’de Ermenice edebiyat üretilmiyordur ve kitaptaki çoğu öykünün kaleme alındığı dil olan Batı Ermenicesi, unutulmaya yüz tutmuştur. İşte tam da bu sebeplerden dolayı, kitabın adı “Ermeni Edebiyatı Numuneleri” değil, “Ermeni Edebiyatı Numuneleri – 1913”tür.
Dönemin öne çıkan aydınlarından Abdullah Cevdet, Ermeni Edebiyatı Numuneleri için kaleme aldığı beğencesinde, 99 yıldır gitgide büyüyen bu boşluğu öngörmüştür adeta: “Edebiyatçılar, şairler bir milletin ruhudurlar, bir milletten bunlar çıkarıldıktan sonra o millette ne kalır? His ve ileti yeteneğini çıkarırsanız insanda etten başka ne kalır? Güneş doğadan yok edilirse evrende ne kalır?”

Sarkis Srents (1875, Tekirdağ - 1955, Bükreş)
Asıl adı Sarkis Hovhannes Kılıçyan’dır.
II. Meşrutiyet’in ilanına kadar Tekirdağ, Edirne ve Malkara’da öğretmenlik ve okul müdürlüğü görevlerinde bulundu. 1913-1915 yıllarında ise İstanbul’daki Bezazyan ve Hayrikyan okullarında Fransızca ve Türkçe dersleri verdi. Bu dönemde Azadamard [Özgürlük Mücadelesi] gazetesine Türkçe yayın organlarından yaptığı çevirilerle katkıda bulundu. 1914-1915 yıllarında kısa bir süre milletvekilliği yaptı.
24 Nisan 1915’te diğer Ermeni aydınlarıyla birlikte tutuklanarak Ayaş’a götürüldü. Adının Sarkis Kılıçyan olmadığı, Sarkis Srents olduğunu söyleyerek serbest kaldı ve kimliğini gizleyerek İstanbul’a döndü. Kendisini “Kömürcü Sarkis” olarak tanıttığı Beykoz’a yerleşip çıkmaz bir sokakta kömürcülük yapmaya başladı. Ermeni bir muhbirin ele vermesiyle yakalanarak tehcir edildi. Konya’da, Ermeni Protestan rahibi Der Stepanyan’ın kızı olduğundan tehcire tabi tutulmayan eşini buldu ve bu sayede Der Zor’a götürülmekten kurtuldu.
1918’de İstanbul’a yerleşerek eğitim, siyaset ve yayıncılık faaliyetlerine geri döndü.
1922’de 200 Ermeni yetimle Romanya’nın Strunga şehrine geçti ve orada oluşturulan yetimhanenin altı yıl boyunca müdürlüğünü üstlendi. Daha sonra Galati’deki Ermeni okulunda müdürlük ve Bükreş’teki Ermeni okulunda öğretmenlik yaptı.
1944 yılında kendisi için düzenlenen bir törenle öğretmenliğinin kırkıncı yılını kutlayarak emekliye ayrıldı. 1955’te, 80 yaşında Bükreş’te hayata gözlerini yumdu.

ARAS YAYINCILIK
İstiklal Cad. Hıdivyal Palas 231/Z.
Tünel – Beyoğlu İstanbul
T: (212) 252 65 18
F: (212) 252 65 19
info@arasyayincilik.com
www.arasyayincilik.com