Kastamonu daki Rum Sayisi

Patrikhane Kastamonu, Istanbul, Izmit, Aydin, Bursa, Konya, Ankara, Trabzon, Sivas,Adana ve Biga`da toplam 1.782.582 Rum oldugunu belirtiyor.

Gerek Yunanlilarin ve gerekse Rumlarin çesitli zamanlarda ortaya koyduklari nüfusla ilgili rakamlar, bütünüyle 1912 yilinda Rum Patrikhanesi tarafindan yapilan istatistige dayaniyordu. Patrikhanenin istatistigi daha sonra Polybius (D. Kalopathakes)(1) George Soteriadis(2) ve Leon Maccas(3) tarafindan yayinlanmistir.

Polybius eserinde "1910 Türk Nüfus Sayimi" adi altinda bazi Osmanli vilayetlerindeki Rum nüfusu da vermistir. Prof. Dr. Justin McCarthy, Polybius`un Osmanli resmi rakamlarini degil Fener Patrikhanesi`nin rakamlarini bu baslik altinda verdigi kanaatindedir(4) ve Polybius`un rakamlarini "sahte(false)" olarak degerlendirmistir. 1914 Osmanli sayimi ile bir karsilastirma yapan McCarhty, Polybius`un 1.777.146 olarak verdigi rakamin, gerçekte 1.112.698 oldugunu ortaya koymustur.

Patrikhane`nin ve Polybius`un "Turkish Official Statistics of 1910(1910 Türk Resmi Istatistikleri)" adi ile yayinladigi rakamlara göre; Patrikhane Istanbul, Izmit, Aydin, Bursa, Konya, Ankara, Trabzon, Sivas, Kastamonu, Adana ve Biga`da toplam 1.782.582 Rum oldugunu; Polybius ise, ayni yerlerde 1.777.146 Rum`un yasadigini belirtmektedir. Bu rakamlara göre Rumlar, Aydin (Izmir) (622.810), Trabzon (353.533) ve Bursa (278.421) vilayetlerinde yogun olarak yasamaktadir.

Patrikhane`nin bu istatistiklerine dayanan Venizelos, 30 Aralik 1918`de Baris Konferansi`na verdigi -Ingiliz ve Fransizca olarak da yayinlanan- muhtirada, Yunanistan`in toprak talepleriyle birlikte nüfus iddialarini da açikladi. Venizelos ve Yunan idarecileri, isteklerini açiklamak için hiçbir firsati kaçirmadilar. 1919 yili boyunca, Ingilizce ve Fransizca olarak yayinlanan sayisiz brosürlerde de ayni istekler tekrarlandi(5).

Venizelos, Trakya (Istanbul, Çatalca, Kirklareli, Tekirdag, Gelibolu, Edirne, Dedeagaç ve Gümülcine), Pontus (Trabzon, Sivas ve Kastamonu), Bati Anadolu (Izmit, Mudanya, Bandirma, Ayvalik, Izmir, Efes, Bodrum, Marmaris, Fethiye, Bursa, Balikesir, Edremit, Bergama Manisa, Aydin, Nazilli, Denizli, Bozcaada ve Meis) gibi Türk topraklarinin Yunanistan`a katilmasini istiyordu.

Bu bölgelerdeki nüfus durumuyla ilgili olarak Venizelos su rakamlari ileri sürmüstür:

Istanbul`u da içine almak üzere Trakya`da; 730.822 Rum, 957.425 Türk, 112.174 Bulgar, 183.253 Ermeni, 65.821 Musevi ve 151.151 diger milletler. Istanbul, Anadolu ve Rumeli yakalariyla 1.173.673 nüfusu bakindirmaktaydi. Üsküdar hariç Istanbul yakasinda yasayan 841.108 kisiden 235.215`i Rum, 308.733 Türk, 122.730`ü Ermeni, 38.791`i Musevi, 4.331`i Bulgar ve 13 1.308`i diger milletlerdendi.

Venizelos raporunda Kuzeydogu Karadeniz Bölgesi için "Pontus" deyimini kullanmiyor, sadece Trabzon Vilayetinden söz ediyordu. Leon Maccas, 1919`da, Paris`te yayinladigi "Anadolu`nun Yunanliligi" isimli eserinde Venizelos`un "Pontus"a dair su rakamlari verdigini belirtmektedir: "Trabzon Vilayetinde 353.533, Sivas vilayetinde 99.376 ve Kastamonu`da 24.919 Rum."

Maccas`a göre bu sehirlerdeki Türk nüfusu da sirasiyla, 957.866, 839.514, 938.435 idi. Su halde bu üç vilayette toplam 477.828 Rum`a karsilik 2.735.815 Türk yasiyordu.

Pavlidis ise 1956`da Atina`da yayinlanan "Pontus Cumhuriyeti Nasil ve Niçin Basariya Ulasamadi" isimli eserinde Pontus`un sinirlari ve nüfusu konusunda sunlari yazmaktidir:

"Pontus, Rum sinirindan baslar, Trabzon ve Sivas vilayetlerinin tamamini ve Kastamonu vilayetlerinin bir kismini içine alarak, Karadeniz kiyisi boyunca Sinop ötesine kadar uzanir. Bütün Pontus 70.000 kilometre karelik bir sahayi kaplar. Birinci Dünya Savasi`ndan önce burada 800.000 Rum, 450.000 Müslüman ve 750.000 Kürt, Ermeni, Acem, Laz çesitli Hiristiyanlar; biraz Musevi ve pek az da Avrupali olmak üzere 2.000.000`luk bir nüfus barinmaktaydi."

Pavlidis bu istatistikleri Pontus liderlerinden Marsilyali bir Rum olan Konstantinidis`in verdigi rakamlari düzeltmek suretiyle elde ettigini belirtmektedir. Halbuki, Venizelos`un rakamlarina göre Pavlidis`in rakamlarinin çok daha abartili oldugu görülmektedir(6).

1920 yili Agustos ayinda yayinlanan "The Pontus" adli eserinde D. Economides ayni vilayetlerin (Trabzon ve Canik`in müstakil yerleri, Sinop Sancagi ve Sivas) nüfusunu Venizelos`tan farkli bir sekilde ifade etmistir. Economides`in rakamlari daha çok Pavlidis`in rakamlarina yakindir. Economides, toplam 2.016.750 olarak verdigi nüfusun 700.000`inin Rum "Greeks Orthodox" ve 422.000`inin de Türk (Tatarlarla, Çepniler) oldugunu söylemektedir(7).

Venizelos`a göre Bati Anadolu`daki Rum nüfusu toplam 1.013.195 idi. Venizelos, Bati Anadolu ile Aydin vilayeti (özellikle Izmir), Bursa vilayeti ve Çanakkale ile Iznik Sancaklarini kastediyordu. Ona göre Bati Anadolu, asagi yukari Karadeniz`den Antalya Körfezi`ne, Kuzeyde Izmit`in dogusundan güneyde Antalya Körfezi`nin batisindan geçmek üzere çizilecek bir çizginin batisinda kalan bütün bölgeydi.

Venizelos`un istedigi bölgede; kuzey Bozcaada`dan güneyde Meis adasina kadar uzanan Ege sahili ile Marmara`ya bir pencere açan Bandirma da önemli bir yer tutuyordu.

Istenen bölgede 818.221 Rum, 1.017.398 Türk ve 80.000 Musevi ve Yabanci, 23.500 Ermeni ve 2.000 Bulgar yasamaktadir. Venizelos bu rakamlara Oniki Ada ve Meis adasi, Imroz, Bozcaada, Midilli, Sakiz, Sisam, Nikarya ve Rodos`un nüfusunun da katilmasi gerektigini düsünüyordu. Venizelos`a göre; 1912`de bu adalarda yasayan 370.138 Rum da -Türkler adalarda 24.652 kisi idi- eklenince bölgede 1.1888.359 Rum ve 1.042.050 Müslüman bulunuyordu; ayrica 100.000 kadar Musevi, Ermeni, Bulgar ve diger yabancilarin yasadigi ortaya çikiyordu. Bu durum çogunlugun gene küçük bir farkla Rumlar`da oldugunun kabulünü gerektiriyordu!

Venizelos Izmir`le ilgili olarak da su rakamlari ileri sürmüstür:

Izmir`de genel olarak 449.044 Rum, 219.494 Türk vardi. Buna göre Anadolu Rumlarinin yarisi Izmir`de yasiyordu. Izmir Sancagi içinde merkez ilçe olarak Izmir`in toplam nüfusu 416.494 idi. Bunun 243.879`u Rum, 96.250`si Türk, 51.872`si yabanci, 16.450`si Musevi, 7.628`i Ermeni ve 415`i Bulgar idi.

Venizelos`a göre; Imroz`da 8.125, Bozcaada`da 3.752, Rodos ve Oniki Ada`da 102.727 Rum vardi. Kibris`ta ise 298.000 olan genel nüfusun 235.000`i Rum`du.

Venizelos ayrica, Birinci Dünya Savasi sürecince 300.000 Rum`un Türkler tarafindan katledildigini ve 1914-1918 yillari arasinda 450.000 Rum`un da Türk hükümeti tarafindan kovulup geçici olarak Yunanistan`a siginmak zorunda birakildigini iddia etmistir.

Venizelos, bütün Anadolu`da toplam Rum nüfusunu 1.694.000 olarak açiklamistir(8).

Venizelos`un Baris Konferansi boyunca verdigi tüm rakamlar, Patrikhane`nin istatistiklerine dayaniyordu. Yunan Basbakani, Baskan Wilson`a 27 Eylül 1919 tarihinde yazdigi bir mektupta; kaynaginin Fener Patrikhanesi oldugunu ve Türk resmi makamlarinin Trakya`ya dair 1894 tarihli istatistiklerinden de faydalandigini belirtmistir. Venizelos`un Türk istatistiklerinden yararlandigini söylemesi tamamen uydurmadir. "Onlar Komisyonu"nda yaptigi konusmasinda bu durum ortaya çikmistir. Venizelos, Komisyon`da yaptigi konusmada sunlari söylemistir:

"Anadolu nüfusu için yapilmis hiçbir resmi istatistik yoktur. Orada yasayan her millet kendine bir nüfus yakistirmakta ve bunlar bir araya getirilince ortaya astronomik rakamlar çikmaktadir Simdi verecegim istatistiklerin dogrulugunu temin ederim. Bunlari ben Fener Patrikhanesi`nden aldim."

Baskan Wilson, Müslüman halka ait rakamlarin Fener Patrikhanesi`nden mi, yoksa resmi Türk kaynaklarindan mi alindigini sormus, Venizelos su cevabi vermistir:

"Yunan din adamlarindan! Ama onlarin da resmi Türk istatistiklerinden yararlandigi kanaatindeydim(9)."

Görüldügü gibi rakamlar bütünüyle Fener Rum Patrikhanesi`nin asilsiz ve gerçek disi istatistiklerine dayanmaktadir.