Kuzguncuk

Görmemiz gereken son köy Kuzguncuk`tur. Buraya varmadan önce, bu kez deniz kiyisinda degil bir tepenin eteginde, güzel ahsap bir kösk görürüz. Burasi geçen yüzyil sonlarinda yasamis bir aydin olan Cemil Molla`nin kösküdür. Bunu Alberti adinda bir Italyan mimarin yaptigi söylenir. Deniz kiyisindaki zarif minareli küçük ahsap camiyi yaptiran da Cemil Molla`dir.

Ortaköy gibi Kuzguncuk`ta da türlü irktan insan yasardi. Nitekim burada biri büyük, biri küçük iki sinagog, camiyle yan yana bir Ermeni (Surp Krikor Lusavoriç) kilisesi, iki de Rum kilisesi vardir. Bunlardan biri denize yakin ve adi Ayia Trias. Öbürü Ayios Panteleymon ve içeriye giren cadde üstünde. Cemaat gitmisse de, binalar durmaktadir. Surp Krikor, Istanbul`daki tek kubbeli Ermeni kilisesidir. Camiyle yanyana durur. Kuzguncuk`ta çevre korunmustu, hatta simdi insaat yapmak yasaklanmistir. Artik vapur iskelelerinin yanibasinda restoranlar görmeye alistik, nitekim buradada iki restoran vardir. Daha ileride büyük, çekici bir yali görürüz. Bu yali Fethi Pasa`ya aitti. Simdi genel park olan tepenin üzerindeki korunun sahibi de ayni pasaydi.

Fethi Ahmet Pasa Türkiye`de ilk müzeyi kuran kisidir. Cephanelik olarak kullanilan Aya Irini`de kalmis silah ve malzemeyi düzene sokarak bu binayi müze haline getirdi. Mankenlere askeri kiyafetleri ilk giydiren de odur. Abdülmecit`in kardeslerinden Atiye Sultan`la evlendi. Cumhuriyet döneminde yali, yeni sahibi Fethi Pasa`nin torunlarindan Sevket Mocan`in adiyla anilmaya baslandi. Mocan, Demokrat Parti`nin milletvekillerindendi. Kiskançligiyla da ünlüydü. Iki karisindan olan iki kizi yalinin simdiki sahipleridir. Bunlardan birinin, TKP`nin genel sekreteri Zeki Bastimar`in kardesiyle evlenmesi Sevket Mocan`in istemedigi ama önleyemedigi bir olaydi.

Böyle bir dedikodu aktarmamin nedeni, Kuzguncuk`ta Türkiye sosyalizminin birçok ünlü kisisinin yasamasi. Mehmet Ali Aybar ve Oktay Rifat burada oturdular. Názim Hikmet burada çok vakit geçirdi. Nihat Sargin da Kuzguncuk`ta yali sahibidir. Bunlara dayanarak, herkesi bagrinda yasatan Bogaziçi`nin, Türkiye sosyalizminin dogusunda da payi oldugunu söyleyebiliriz.

Kuzguncuk`la Üsküdar arasinda Pasalimani vardir. Bu adin da kusatma sirasinda Baltaoglu Süleyman Pasa`nin bazi gemilerini burada demirlemesinden geldigi söylenir. Buradaki eski çesme, Abdülaziz`in hal`i olayina karisan ve sonra bir suikast sonucu öldürülen Serasker Hüseyin Avni Pasa tarafindan, 19. yüzyilin görkemlilik ölçülerine göre yeniden yaptirildi. Oldukça anitsal bir çesmedir. Pasanin yalisi da tam burada, kiyidaydi. Nüfuz kullanarak fetva alip, burada bulunan mezarligi yalisinin arsasina kattigi iddia edilmistir. Genellikle pek sevilmeyen bir pasadir. Kizi, Beylerbeyi`ndeki (yanan) ünlü yalinin sahibi Hasip Pasa`nin ogluyla evlenmisti.

Üsküdar`a iyice yaklasirken görülen yüksek tas binalar (simdi yari yikik) III. Selim zamaninda yapilmis tahil ambarlari ve degirmendir. Daha sonra Tekel`e verilmislerdir. Ilk bina ise Abdülmecit`in yaptirdigi karakoldur.

Bundan sonra yolumuzun üzerindeki semt Üsküdar. Bogaziçi yolculugumuz burada sona eriyor.


MURAT BELGE