Այսօր Մեզ Համբարձում է, Աստուծոյ Փառքը կը Բարձի

�

Համբարձումը քրիստոնէական տօն է սահմանուած՝ ի յիշատակ Յիսուս Քրիստոսի երկրային կեանքի վերջին օրերու (ըստ քրիստոնական եկեղեցւոյ ուսմունքի` Քրիստոսը խաչելութենէն 3 օր անց յարութիւն առած է եւ իր աշակերտները 40 օր այցելելէ ետք, համբարձած է երկինք): Համբարձումը կը պատկանի շարժական տօներու թիւին, ունի 35 օրուայ շարժականութիւն (Ապրիլի վերջէն մինչեւ Յունիսի սկիզբը), կը տօնուի զատկի 40-րդ օրը, Հինգշաբթի: Այս տարի համբարձումի տօնը կը համընկնի Մայիս 5-ին, Ծագումով կը կապուի նախաքրիստոնէական տօնացոյցին (արտայայտած է մեռնող եւ յառնող Աստուծոյ, բնութեան զարթօնքի, վերածնութեան գաղափարները):

Հայաստանի մէջ համբարձումը վերածուած է ժողովրդական տօնակատարութեան. երիտասարդ տղաներն ու աղջիկները Համբարձման առիթով կը հաւաքուին 7 գոյնի ծաղիկ, կուժի մէջ լեցուն 7 աղբիւրի ջուր, իրենց նշանները կը դնեն ջուրի մէջ եւ Համբարձման գիշերը «աստղունք» կը դնեն, այսինքն` զանոնք կը յանձնեն աստղերու խորհուրդին, որմէ ետք, ըստ այդ նշաններու` կը կատարուի գուշակութիւններ:

Համբարձման Կիրակի օրը տօնականօրէն զարդարուած երիտասարդներն ու աղջիկները կը կազմակերպեն տօնախմբութիւններ` Համբարձման նուիրուած երգերու, պարերու խաղերու ու մրցոյթներու զուգակցութեամբ:

Ըստ ժողովրդական հաւատալիքներու, իբրեւ թէ Համբարձման գիշերը բոլոր բոյսերը իրարու հետ կը զրուցեն , ջուրերը րոպէական կանգ կ’առնեն , գերբնական զօրութիւն կը ստանան, եթէ այդ ջուրի մէջ որեւէ առարկայ դնեն ու ցանկութիւն յայտնեն` ոսկի կը դառնայ, բուժիչ յատկութիւն կ’ունենայ եւ այլն:

Համբարձման նախորդ օրը աղջիկները դաշտէն ծաղիկներ կը հաւաքեն եւ եօթ աղբիւրներէ ջուր կը տանին սափորով: Հաւաքած ծաղիկներէն կը կազմեն փունջեր ,որոնք կը կոչուին համբարձունմեր (այդտեղէն ալ ` տօնակատարութեան անունը), կը բաժնեն զանոնք տունէ տուն եւ փոխարէնը կը ստանան ( հաւկիթ, հաւ, հաց ու պանիր , կանաչեղէն, բանջարեղեն…), որ կը կոչուի ծաղկափայ : Ջուրով լի սափորը, որուն մէջ կը դնեն զանազան առարկաներ (մատնոց, մատանի, ուլունք եւ այլն) վիճակ հանելու համար, կը պահեն տղաներէն, որպէսզի անոնք չգտնեն ու «փրկանք» չպահանջեն :

Համբարձման օրը կը հաւաքուին, կը վերցնեն սափորը, նաեւ ուտելիքը եւ կ’երթան դաշտ, այգի կամ որեւէ հեռու տեղ, կը խմեն, կ’ ուրախանան ,«ջանգիւլումներ» կ’երգեն.

Մեր դռանը խնկի ծառ ,
Գիւլում ջան ,
Ձեր դռանը խնկի ծառ ,
Գիւլում ջան ,
Ջանգիւլումները Հայաստանի բոլոր գաւառներու մէջ չափազանց մեծ դեր ունեցած են եւ մինչեւ այսօր ալ ունին: Բուն ժողովրդական << Ծառիս տակը մանիշակ >> երգը :

Ծառիս տակը մանիշակ,
Ջան գիւլում , ջան, ջան
Իմ եարը քեզ քանց շիտակ ,
Ջան գիւլում , ջան, ջան
Ութ թումանից անց կենամ ,
Ջան գիւլում , ջան, ջան
Քեզ կ’անեմ եարիս մշակ,
Ջան գիւլում , ջան, ջան

Ջան գիւլումները յայտնի են նաեւ խաղիկ անունով :

Համբարձման տօնին կը մասնակցին միայն գիւղի երիտասարդ հարսերն ու աղջիկները :
Ահա թէ ինչու այդ տօնակատարութեան ժամանակ կատարուող բոլոր երգերը կանանց հեղինակութիւնն են: «Ջան գիւլում»-ի իւրաքանչիւր քառեակէն ետք վիճակ կը հանեն

Էսօր մեզ Համբարձըմ ա,
Աստծուն փառքի բարձըմ ա,
Քրիստոս երկինք համբարձաւ,
Ողջիս բախտը բացուըմ ա:

�