Bir Dahinin Antep ten ABD ye uzanan yolculugu

Luther George (Kevork) Simciyan (1905 - 1997)

Luther George (Kevork) Simciyan, optic cihazlar, fotograf, tıp aletleri, bankacılık ve diger birçok alanda yapdıgı buluşlarla Amerika’nın en ünlü 50 mucitinden biridir. Yapdığı önenli buluşlaryla günlük hayatımızda büyük degişiklikler yapan Simciyan, 28 Ocak 1905 tarihinde kendi diliyle “Aintep” bugünkü ismiyle Gaziantep’de orta halli bir Ermeni ailenin çocugu olarak dünyaya geldi ve çocuklugunun ilk 9 yılı Gaziantep’de geçti. 1915 olayları sırasında butün ailesini ve akrabalarını kaybeden Simciyan 9 yasında öksüz kalır, aç, susuz Gaziantep’de dolaşırken Protestan misyoner gurupları kendi gibi binlerce Ermeni çocugunu toplayıp yetimhanelere yerleştirir, kısa bir zaman sonarda Beyrut’da başka bir yetimhaneye yollanır. 1915 felaketinden sonra diyasbora Ermenileri ve büyük devletlerin destekleriyle toplanan öksüz çocuklar Amerka, Fransa, Kanada gibi ülkelere aktarılmaya başlamasıyla Simciyan bu zamanda Beyrut’dan Fransaya giden yüzlerce yetim çocukdan biri olarak Marsilyaya yerleştirilir. Marsilyada bulundugu günlerde Amerikada akrabası oldugunu ögrenir, 1921 senesinde Amerika’nın Connecticut eyaletinde New Haven şehrine yerleşir, bir müddet akrabalarıyla kaldıkdan sonar kendi evini tutar, okula yazılır ve fotografcı olarak çalışmaya başlar.

Simciyan çok erken yaşda ögrenmeye başladı, sadece hayatın zorluklarını degil yaratıcı olmayı, sabırla zorlukların üzerine gitmeyi. Otobayagrafisini yazdıgı kitabında Gaziantep’deki çocukluk günleri hakkında bir gaz lambasından bahseder, 7 yaşaındayken amcasının Fransa’dan getirdigi sihirli gaz lambası dediği bir lamba. Simciyan bu lambayı inceler ve etraftan topladıgı cam parcalarını dumanın isi ile karatıp üzerlerine şekiler çizer, ışıgın duvara yansımasıyla bu şekileri duvara aktarıp film yaptıgını anlatır.

Simciyan’in hayalinde doctor olmak vardı fakat 1922 yılında New Haven’da Yale Medical School (Yale Tıp Fakultesi)’da çalışmaya başlar. Fakültenin labartuar bölümünde fotografcılık işi ona hem fotografcılıgı ilerletmesine hem de labaratuardaki çeşitli aletleri tanıma imkanı saglar. Dünyanın sayılı okullarından biri olan Yale zamanın en moder aletleriyle donatılmış bir Üniversite olarak çok az egtim görmüş Simciyan’nın gelecegi için bulunmaz bir firsatı. Gece gündüz çalışır, yapdıgı işin üstünden yılmadan defalarca geçerek daha iyi nasıl yapacağını sabırla araştırır. Yale Üniversitesinde çalışdıgı zaman içinde liseyi bitirir. 1928 senesinde henüz 23 yasındayken Yale Üniversitesi tıp bölümünün labaratuar direkötür olur. Direkötrü oldugu zaman içerisinde yapıtgı buluşlar, yeni fotograf teknikleri, labaratuardaki aletler üzerinde çalışmalarından dolayı Simciyan ismi bir efsaneye dönüşür. Koriyerinin bu erken döneminde Yale için gerçekleşdirdigi buluşlardan bazıları şunlar: Mikroskoptaki görüntüyü ekrana aktaran cihaz, su altında çalışan fotgraf makinesi ve organların resimlerini renkli olarak çeken rontgen makinesi ki kanser tümörünün erken teşhisi için zamanının en önemli araçlardan biri olarak büyük önem taşır.

Simciyan 1934 yılında Yale Üniversitesinden ayrılıp New York’a taşınır ve kendi firmasını kurar, ilk buluşu yine fotograf üzerine bir buluşdur, “Reflectone” adını verdiği bu sistemle, resim daha çekilmeden aynada çekilecek olan pozu gösteren bir cihaz. Bu buluş fotograf firmaları tarafindan büyük ilgi görür, bazı büyük firmalar cihazı satın alıp alişveriş merkezlerinde fotografcılık yapmaya başlar, bu bugün kulanılan ve fotomatik makinelerinin başlangıcı olarak kabul edilir. Firması’nin ismini “reflecton” olarak degişdirir. Bu buluş Simciyan madii olarak rahatlatır daha sonar fikri “Photoreflex” firmasına satar. İkinci buluşu ise otofokus fotograf makinesi , bu sistem günümüzde dijital ve normal fotograf makinelerinde yaygın olarak kulanılan, lensin otomatik olarak ileri geri gitmesiyle, resmi çekilecek olan noktaya kameranın otomatik olarak fokus yapabilemesini saglayan bir lens sistemidir. Simciyanin 5 sene içinde yapdıgı diger buluşlar şunlar: “automatic postage metering machine” adı verilen bir system ki postanelerde pul konulmadan yollanan postalar ve ulaşdıgı yerdeki postanelerde bir başka makine ile postanin gidecegi yeri otamatik olarak göstererek, madiat ve zaman açısından büyük tasaruf sağlayan, günümüzde sıkca kullanılan bir system, “Teleprompter” veya “autocue” adı verilen ve televizyon sipikerlerin kullandıgı kamera karşısında konuşurken söyülyecegi kelimeleri ekranda yazılı olarak görebilen fakat kameraya yansımayan bir yazı okuma sistemi ve fotograf negateflerini karanlık odaya ihtiyaç duyulmadan ve el sürmeden resim haline getirebilen “otomatik divoleping machine” denilen bugün bütün fotografcıların kullandıgı “film banyo ve baskı Makinesi” veya “minilap”.

1938 yılında Simciyan en önemli buluşlarından biri üzerinde yoğun olarak çalışmaya başlar ve 1939’da dünya banka sistemini kökünden degiştirecek olan buluşunu sunar. Buluş günlük hayatımızda sıkca kullanılan “Automatic Teller Machine” (ATM) bir diğer adıyla “Bankamatik”dir. Citicorp (bugünkü adıyla City Bank) fikri satın alıp 1939 yılında ilk kez New York’a kulanmaya başlar. Makine çok ileri bir buluş oldugundan insanlar kulamaya çekinirler, 6 aylık bir deneme süresinden sonar makinelar kaldırılır. Simciyan bu konu hakkında şunlari söyler: “Banka duvarindaki deligi, banka çalışanlarınayla yüz yüze gelmek istemeyen hayat kadınlanı ve kumarbazlar’dan baska kulana yok galiba”. Dünyanın bu sisteme alışması 30 sene alır, bügün dünya üzerinde günde tahminen 1,5 milyar kez kulanılan bankamatik üzerine Simciyan’a ait 20 patent bulunmaktadır. Simciyan’ın bankacılık üzerine gelişdirdigi bir başka makine ise para bozma makinesidir.

1940’lı yıllarda Simciyan’ın en yakın arkadaşı ikinci dünya savaşı sırasında bir uçak kazasında ölür, bu olaya derinden üzülen Simciyan havacılık tarihinde önemli yer tuacak olan çalışmalaırna başlar. Simciyan’ın havacılık üzerine yapdıgı buluşlar: Uçakların yapdıgı hızı gosteren cihaz ve havacılık’da geniş çapta kulanılan pilot egtim cihazıdır. “simülatör” adı verilen bu cihaz sayesinde uçak kabini gibi oluşturulan ve harket eden minyatür platform sayesinde, pilot havalanmadan gerçek bir uçağın yapdıgı birçok fonksiyonları ögrenir. Bu cihaz sayesinde birçok pilot adayı kaza yapmadan pilot olarabilmiştir. Amerikan Ordusu bu yeni cihazı genis olarak kulanmiş ve kulanmakdadır ilk çıkdıgı sene Amerikan Orusu bu cihazdan 2000 adet sipariş vermiştir. Aynı sistem 1971 senesinde helikopterler için geliştirilir, Amerikan Ordusu yine büyük bir sipariş vererek sahil guvenlik için kulanılan helikopter pilotlarını egitmekte kullanır. Pilot egtim cihazından sonar “Reflectone” similator teknolojisi üzerine dünyanin en önemli firması, Simciyan ise bu dalda tek isim olur. Simciyan’nın bu firma ismi altında yapdıgı buluşlar arasında “golf simulator”, yani kapalı bir yerde büyük bir ekran karşısında golf oynanabilinecek bir sistemdir. Ekran karşısında vurulan topun ne kadar ileriye ne süratte gitigini ve delige ne kadar yakın duştugünü elektironik olarak gösterebilen bu cihaz sayesinde golf oyuncuları evleride bile golf oynayabildiginden cihaz büyük ilgi görür.

“Reflectone” ile ”Universal Match Corp.” adlı başka bir firma birleştikden sonra 1961 senesinde “British Aerospace company” ile tekrar birleşir. Simciyan 22 sene sonra firmayı satıp “General Research” adlı bir başka firma kurar bu zaman içinde yapdıgı buluşlardan “Diagnostic Ultrasound cihazı” nın tıp’ta ki yeri büyük olmuştur. Birçok hastalığın teşhisi dışında kadınların, hamilelik süresince olan gelişmeleri izlemek, çocukların cinsiyetini ögrenmeye kadar degişik alanlarda kulanılmakdadır.

Hayatının son dönemlerinde Florida eyaletinde Fort Lauderdale şehrine taşınıp
“Command Automation” adı altında çalışmalarını sürdürür, yapdıgı en son buluşlar: Hamur işi mamüleri imalatında kullanılan bir seri makine, hamuru karıştırıp güvenli bir şekilde depo edebilen bu makine daha çok büyük biskui imalathanelerde kullanılmışdır, hastanelerde kullanılan bir çeşit yara bandı, bant sıkı sarılırdıgında renk degiştirerek sıkı sarıldıgını belli etme özeligine sahip, daha çok yanık vakalarında kullanılmaktadır, et’leri satılmadan önce yumuşatan bir alet. Simciyan yukardaki buluşlar dışında bütün koriyeri süresince yapdıgı buluşlar arasında banka çeklerinin güvenligi ile ilgili bir sistem , Amerikada yoksula dagıtılan kupon sistemi ile ilgili bir güvenlik sistemi, egzersiz aletleri, masaj aletleri, kozmetik’de kullanılan aynalar da bulunuyor.

Simciyan’nın yapdıgı buluşların degişik alanlarda olmasına sebep olarak “bir konu üzerinde devamlı çaılşmakdan sıkılıyorum, hep yeni konular üzerinde çalişmak istiyorum, bu da bana degşik bulluşlar yapmamı sagladı” der. Simciyan Florida’daki labaratuarında hayatının en son gününe kadar çalıştı , kitapda bu konuyla ilgili olarak “hayatımımın hiç bir döneminde iş adamı olmak istemedim, para hep ikinci planda kaldı, benim işim çalışmak” der. Simciyan 23 Ekim 1997’de kalp rahatsızlı sonucu öldüğünde 92 yaşındaydı, ölumünden 7 ay önce en son patentini alır, elektro maknetik ve sonik dalgar ile müzik aleti yapımında kulanılan ağaçların akustik özeliklerini arttıran bir cihaz bu onun 219’cu patenti idi.

Reflectone’la birleşen “British Aerospace company” Ingiltere’nin Filton şehrindeki ana binasının ismini Simciyan’ın anısına “Simjian House” koyar, Bugün bir Kanada firması olan Reflectone simülasyon teknolojisi üzerine dünyanın en büyük firması

(Vahan Altiparmak)