Turkiye Ermenileri Patrigi II. Mesrob Mutafyan’ın ileri derecede rahatsız olması uzerine devletten es-patrik veya yeni bir patrik seçme izni bekleyen cemaate vekille idare et’ dendi

Basepiskopos Mesrob II.’nin 2008 yılından beri ilerleyerek devam eden demans (ileri hafıza kaybı) rahatsızlıgı nedeniyle fiilen lidersiz durumda olan Turkiye Ermenilerinin patriklik makamındaki belirsizlik, İçisleri Bakanlığı’nın İstanbul Valiliği aracılığıyla 29 Haziran 2010 tarihli yazısı ile simdilik sona erdi.

Bakanlığın Sadece Patrik Vekili seçebilirsiniz” cevabi yazısı uzerine 1 temmuz persembe gunu toplanan Patrikhane Ruhani Genel Kurulu, Patriklik Genel Vekili, yani kaymakamlık (Değabahlık) seçimini yaptı. Seçimlerde 26 ruhani kurul uyesinin 25’inin oyunu alan ve zaten bir suredir Ruhani Kurul Baskanlığı sıfatı ile vekillik görevini surduren Basepiskopos Aram Atesyan, Patrik Mesrob II hayatta olduğu surece, kendisine vekaleten cemaatin dini ve hayır islerini yurutme vekaletini aldı.

Buna göre, Atesyan sadece patriklere tanınan ibadethane dısında kisve” yani dini kıyafet giyebilme hakkından da yararlanabilecek. Aslında Patriklik Genel Vekilliği uygulaması Ermeni Kilise geleneğinde bulunmuyor. Daha önce iki vekillik dönemi bulunsa da, patriğin hayatta olmasına rağmen vazife görememesi durumu ilk kez yasanıyor.

Cemaatin iki ayrı basvurusu vardı
Basına çok fazla yansımamıs olsa da, bu ilk kez karsılasılan durum cemaat içinde dusuk yoğunluklu bir gerilime sahne oluyordu uzun suredir. Patriklik Ruhani Kurulu, makamın temsiliyet eksikliğinin surdurulemez olduğu gerekçesiyle 3 Aralık 2009 tarihli dilekçe ile espatriklik seçiminin yapılabilmesi için devlete basvuruda bulunmustu. Ancak bu noktada öngörulemez bir gelisme oldu. Geleneğe göre, patrik seçimleri için bir Patrik Seçim Mutesebbis Heyeti olusturuluyor. Bu heyet, patriği seçecek olan 6 sivil delegenin halk tarafından seçimini koordine ediyor. Bu delegelere, Ruhani Kurul’un seçtiği bir din adamı delegenin katılımıyla patrik seçimi nihayetleniyordu. İste bu Patriklik Seçimi Mutesebbis Heyeti de aslında kendi yetkisinde olan bu tasarrufu kullanarak valilik kanalıyla İçisleri Bakanlığı’na es değil, yeni” bir patrik seçilmesi için ayrı bir basvuruda bulundu. 1863 tarihli Ermeni Nizamnamesi’nde yer alan ilgili maddeye dayanarak vazife göremez durumda olan Mesrob II’nin haklarının saklı kalması kosuluyla azledilmesi belirsizliği giderecek ve cemaat hem bir es patrik ve de Mesrob II’nin olası vefatından sonra yeni patrik seçmek uzere iki seçimle enerjisini harcamayacaktı. Mutesebbis Heyeti bu ikinci formulde tavrından taviz vermedi ve Ruhani Kurul ile ciddi bir çatısma yasandı.

Devlete yapılmıs olan iki ayrı patriklik seçimi basvurusu ile kilitlenen seçimler, 29 haziranda İçisleri’nden gelen resmî cevapla simdilik” çözulmus oldu. Böylelikle Patriklik Mutesebbis Heyeti’nin mesru basvurusunu yok sayan devlet, görunurde Patriklik Ruhani Kurulu’nun es-patriklik” basvurusunu reddetmis görunse de, aslında fiili bir es-patriklik olan vekillik görevine atama” yoluyla dolaylı olarak mudahale etmis, seçimler de simdilik ileriye ötelenmis oldu.