Yürüttükleri etkin kampanyalarla ABD'deki en güçlü etnik lobilerin başında gelen Ermeni diasporası 1.4 milyon nüfusa ulaştı. ABD'li Ermeniler Türkiye'nin soykırım iddialarını tanımasını, bunun iki toplumun yakınlaşmasını sağlayacağını savunuyor.
WashIngton - Dünya genelinde sayıları 10 milyon olan Ermeni nüfusunun üçte ikisinden fazlası Ermenistan dışında bulunuyor. Başta Rusya, Türkiye, Lübnan, Suriye, Fransa ve ABD olmak üzere dünyanın çeşitli ülkelerinde yaşayan Ermenilerin ABD'deki nüfusu resmi olmayan rakamlara göre 1.4 milyona ulaştı. Ülkede büyük çoğunluğu California eyaletinde yaşayan ve genç bir nüfusa sahip olan ABD'deki Ermeni Diasporası başta eğlence, film sektörleri olmak üzere iş dünyası, politika, sanat ve bilim dallarında ünlü isimleri bünyesinde barındıyor. ABD'deki Ermeni toplumunun özellikle 1960 yılından bu yana yürüttüğü siyasi kampanyalarla çok daha etkili hale geldiğini belirten gazeteci Emil Sanamyan bunda tabandan tavana geliştirilen ve halkı yanına alan kampanya stratejilerinin ve ABD'de 1960'larda var olmaya başlayan siyasi özgürlükçü ortamın büyük rol oynadığını söyledi.

Tasarıyı destekliyorlar
Amerika'daki Ermeni diasporasına yönelik yayın yapmak üzere herhangi bir partiye ya da politik gruba bağlı olmaksızın gazeteci Edward Bogashian tarafından 1967 yılında New York'ta kurulan Armenian Reporter'ın Washington Editorü Sanamyan Referans'a ABD'deki diasporayı ve ABD'li Ermenilerin soykırım iddialarına bakışını anlattı.
Sanamyan, Ermeni Diasporasının ezici bir çoğunluğunun ABD Kongresi'ne sunulan karar tasarıları konusunda hemfikir olduğunu ve bundan taviz vermeyi düşünmediğini vurgularken bu tasarıların Ermenistan yönetiminin değil ABD'deki Ermeni toplumunun başlattığı bir inisiyatif olduğunu söyledi. Türkiye-Ermenistan yakınlaşmasına ise diasporanın temkinli yaklaştığını belirten Sanamyan, "Diaspora Türkiye'nin sadece tasarılar konusunda değil Ermenistan ile ilişkileri boyutunda da politikalarını değiştirmesi gerektiğini düşünüyor" diye konuştu.
ABD Kongresi'ne getirilen tasarıların Ermenistan için de önemli olduğunu kaydeden Sanamyan, ülkede yapılan anketler sonucunda halkın büyük çoğunluğunun geçmişte yaşananlar tanınmaksızın Türkiye ile yakınlaşma sürecinin ilerlemeyeceğine inandığını söyledi. Öte yandan diasporanın içinde farklı motivasyonların da bulunduğuna dikkat çeken Sanamyan, "İlk etapta ilişkilerin geliştirilmesi ve sonrasında bu konuların tartışılması yönünde düşünenler de var. Ermenilerin bir kısmı karşılıklı anlama ve öğrenme temelinde Türkiye ile yaşamaya hazır, ancak büyük bir kısmı henüz buna hazır değil" diye konuştu. Türkiye'de Ermenistan ile imzalanan protokoller ile tasarıların önüne geçilebileceği gibi bir kanının var olduğunu ancak bunun mümkün olmadığını vurgulayan Sanamyan, "Tek yol Türkiye'nin bu konudaki tavrını değiştirmesi olacaktır" dedi.
"Bugün geçmişte yaşanan acı olayların sorumluları ve mağdurları hayatta değil. Her iki taraf da geçmişte yaşananların birer kurbanı ancak özür ve pişmanlığın ifade edilmesi gerekli" diyen Sanamyan, Türkiye'nin "Bizler Ermenilerin arkadaşıyız. Geçmişlerine, tarihlerine ve kültürlerine saygı duyuyoruz" yönünde vereceği bir mesajla mevcut tablonun değişebileceğini söyledi.
Referans, Ermenilerin başkent Washington'daki en büyük kilisesi olan Armenian Apostolic Churh'te Paskalya'da düzenlenen pazar ayinine katılarak ABD'li Ermenilerin Türkiye ile Ermenistan arasında yaşanan protokol sürecine ve ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'nde kabul edilmesine dair görüşlerini aldı.
ABD'e işyeri sahibi olan Ruben Movsisyan, "Ermeniler olarak yaşanan acıların tanınmasını istiyoruz. Bu nedenle başta ABD olmak üzere diğer ülkelerde de bunun tanınması bizi memnun ediyor. Amaç uluslararası alanda oluşan konsensusla Türkiye'nin geçmişte yaşananları kabul etmeye zorlamak" derken ekonomist Tigran Poghosyan ise "Türkiye'nin yüz yıl önce yaşananları tanıması itibarını zedelemeyecektir. Birlikte çalıştığım Türk arkadaşlarım var. Onlarla bu konuyu konuşmuyoruz ancak iletişimimizde hiçbir sorun yok. Protokolleri olumlu buluyorum. Türkiye-Ermenistan sınırında ekonomik açıdan çok önemli katkıları olacaktır" yorumunu yaptı. Poghosyan, ABD'lilerin bu konularla ilgili bilgi sahibi olduklarını düşünmediklerini belirtti ve ekledi: "Bence yakın gelecekte Ermeni tasarısı meclisten geçmez. Çünkü Türkiye, ABD için, özellikle güvenlik açısından önemli bir ülke."

‘Türkler suçlu doğmadı'
Aslen Niğdeli olan 65 yaşındaki Arpi Mavlian'ın büyükanne ve büyükbabası 1915 olaylarından sağ kurtulmuş. Mavlian, "Geçmişte Ermeniler seslerini duyuramıyorlardı ancak şimdi her yerde, her ülkedeyiz. Eninde sonunda komşu iki ülke olduğumuzu kabul etmeliyiz. Genç nesillerin birgün yaşananları barışçı yollardan çözeceğine inanıyorum" dedi. Babası Sivas, annesi Akşehirli olan ve adını vermek istemeyen 72 yaşındaki bir Ermeni kadın ise babasının 7 erkek kardeşi daha olduğunu, yaşanan olaylarda sadece babasının sağ kaldığını söyledi. Ermeni kadın, "Ben affedici bir insanım ancak yaşananları unutamam" şekilinde konuştu.
41 yıl önce ABD'ye gelen cerrah Tom Thomasian da "Ermenilerin yaşadıkları acı olayların tanınmasını istiyoruz" derken ABD'nin bu yönde bir yasa tasarısını kabul edeceğine ihtimal vermediğini de belirtti. Thomasian, "Çünkü Türkiye ABD için çok önemli bir müttefik" dedi. Ermenistan-Türkiye arasındaki protokolleri olumlu bulduğunu belirten Thomasian, "En kötü protokol veya anlaşma hiçbir anlaşma ya da iletişim olmamasından daha iyidir. Geçmişte yaşananlardan genç jenerasyon Türkler sorumlu değil. Onlar suçlu doğmadılar" şeklinde konuştu.


NASIL DİASPORA OLDULAR
Ermenilerin ABD'de diaspora haline gelmeleri üç ayrı dönemde gerçekleşti. İlk olarak Birinci Dünya Savaşı öncesindeki yıllarda Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde bulunan Amerikan okullarında eğitim gören ve Amerika ile güçlü bağlantıları olan Ermeniler bu ülkede fırsatları değerlendirmek ve yeni bir yaşam kurmak için ülkeye göç etti. İkinci nesil diaspora üyeleri ise Birinci Dünya Savaşı sonrasında ABD'ye geldi. İkinci Dünya Savaşı sonrasında başlayan ve 1970'lere kadar devam eden süreçte de özellikle Ortadoğu ülkelerinde bulunan Ermeniler, bölge ülkelerinde yasanan iç savaşlar, devrimler ve istikrarsızlık sonrası üçüncü nesil Ermeni Diasporası olarak ABD'ye yerleşti. Son olarak Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra ülkeye göç eden Ermenilerle bugün nüfusları bir milyonu aştı.

ABD'DEKİ DERNEKLERİ
Armenian National Committe of America (ANCA)
Armenian Assambley of America (AAA)
The Armenian-American Political Action Committee (ARMENPAC)
The Armenian Youth Federation
Armenian Apostolic Church of St.Mary, Washingon, DC