Soykırım iddialarına evet çıkan oylamanın başkanına 2 bin 500 dolar.

Türkiye, geleneksel ermeni soykırımı iddialarının kabulü yasa tasarısının ABD Temsilciler Meclisi Genel Kurulu'na gelmesi dönemine girmiş bulunuyor. Geleneksel dediğimize göre, bunu öngörmek de mümkündü. Önceki sayılarda bunları yazdık. Velhasıl bu durum şimdilik tarafların işine bile geliyor olabilir.

Ama bugün için kesin kazanan birileri varsa, uzun yıllardır olduğu gibi Ermenistan dışında yaşayan diaspora olmalı. Onlar, kültürel ve etnik varlıklarını, dağıldıkları 80'e yakın ülkede bu sayede sürdürebiliyor. Ermenistan ve Türkiye arasındaki normalleşmeye karşı epey mensupları var. Şimdi, Türkiye'nin belki en çok çekindiği, bu nedenle lobi şirketlerine yıllardır on milyon dolarlar harcadığı insanlarla, Ermeni diasporasıyla tanışma zamanı. Bu sayıda 14 sayfalık geniş bir dosya ihtiyacınızı karşılayabilir. Washington'da Afşin Yurdakul'un, İstanbul'da Semin Gümüşel'in ve Erivan'da Richard Giragosian'ın, zaman zaman başka bölgelerde de sürdürdükleri yoğun araştırma ile hazırlandı. Onlara Newsweek imkanları da katkıda bulundu. Okuyacağınız dosyaya Harvard Üniversitesi'nden bile talip olduğunu not etmeliyim. Kaçırmayın derim. Biraz bahsedeceğim.

Diaspora aslında komplo teorilerini süsledikleri kadar korkutucu, kalabalık, paralı ya da homojen değil. Aynı fikirde olmayanlar, örgütlü aktivitelerden uzaklaşanlar artıyor. Türkiye ise hem lobilere giderek daha fazla para harcıyor, hem de istediği sonucu alamıyor. Dahası, dünyada her gün daha fazla insan 1915'te yaşananların diasporanın iddiasındaki gibi soykırım olduğunu düşünüyor.

Şu lobicilik ve ona harcanan paralardan biraz daha söz etmek gerek. New York Times gazetesinde Ekim 2007'de yer alan bir habere göre Türkiye, Ermeni meselesinde ABD'deki çeşitli lobi şirketlerine milyonlarca dolar aktarıyor. Sadece Livingston Group adlı şirkete 2006'ya dek 12 milyon dolar ödenmiş. ABD'deki Ermeni diasporasıysa, pek çok eyaletteki ofisleri sayesinde Ermeni kökenlilerin Kongre üyelerine e-posta ve mektup göndermesini organize ediyor, Ermeni toplumunu örgütleme faaliyetleri yürütüyor. En bilinen diaspora örgütlerinden ANCA ve AAA ayrıca yerel ve ulusal seviyedeki siyasetçilerle bire bir görüşmelerle Ermeni seçmenlerin ihtiyaçlarını anlatıyor. Devlet çıkarlarının temsili için hükümetlerin (Türkiye gibi) para ödediği lobi şirketleriniyse çok fazla kullanmıyorlar; ama daha başarılılar. O başarının sırlarını geniş dosyada bulacaksınız.

ABD yasalarına göre, her grubunun yılda dört kez bildirimde bulunduğu lobi harcamaları, Senato'ya ait bir elektronik veri tabanında toplanıyor. Bu bilgileri izleyen Center for Responsive Politics (CRP) adlı kuruluşa göre, AAA 2009'da 292 bin 108 dolar lobi gideri göstermiş. ANCA'nın basın ofisi, siyasi lobiciliğin de dahil olduğu çeşitli faaliyetler için yıllık bir milyon dolardan fazla para harcadıklarını söylüyor. Yurdakul'un araştırmasına göre bu fon, düzenli katkıda bulunan yaklaşık 10 bin bağışçı sayesinde toplanıyor.

Ama bu sayılar; yerel, eyalet ve ulusal düzeydeki adayların seçim kampanyalarına bire bir yapılan bağışları içermiyor, çünkü Amerikan yasaları bu kuruluşların adaylara ilk elden maddi katkı sağlamasına izin vermiyor. Bunun için de kısa adıyla PAC olarak bilinen Political Action Committeeler devreye sokuluyor. ANCA ve AAA'nın ilişkili olduğu Armenian National Committee adlı kurum, 2008'de federal seviyedeki adayları desteklemek için 34 bin 850 dolar harcamış. Bunun içinden Temsilciler Meclisi'nde Kaliforniyalı Demokrat Parti üyesi Howard Berman'a 4 bin dolar bağışta bulunulmuş. Armenian American Political Action Committee'nin online veri tabanında, 2010 için de 33 bin dolarlık harcama görünüyor. Bunun 2500 doları bu yıl, Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Howard Berman'a verilmiş (Yani geçen hafta Türkiye'nin 22'ye karşı 23 oyla kaybettiği soykırım iddialarını içeren yasa tasarısının oylandığı oturumun başkanına). Hemen söylenmeyin, bu normal ve kanuni bir durum Amerika'da.

Türkiye, Ermeni diasporasına karşı 2007'den beri Fleishman Hillard (FH) adlı bir şirketle çalışıyor. (Bir de Turkish Coalition of America -Amerika Türk Koalisyonu- var ama daha çok oradaki Türkler'den kurulu bu organizasyon etkisiz.) Fleishman-Hillard'dan Newsweek Türkiye'ye verilen bilgilere göre, Türk hükümeti yalnızca bu şirkete her ay 113 bin dolar ödeme yapıyor. Bu şirketin çalıştığı tek devlet Türkiye ve 113 bin doların nasıl bir bütçe olduğu sorulduğunda şirketten kesinlikle küçük değil yorumu yapılıyor. Şirketin en büyük bütçeli müşterisi değil ama büyükler arasında Türkiye. Kontrat önce bir yıllık yapılmış, sonra da altı aylık uzatmalarla bugüne uzanmış. Önemli bir ayrıntı FH'ın aslında bir 'lobi' şirketi değil, halkla ilişkiler şirketi olması. Bu yüzden de yoğunlukla Türkiye adına medya gözlemi, basınla koordinasyon, Washington'a gelen Türk delegasyonların ziyaretlerinin planlanması gibi işler yürütüyorlar. Ermeni tasarısı dışında, Türkiye'nin Irak, Afganistan ve bölgedeki petrol ve doğal gaz meseleleri gibi konularla ilgili pozisyonlarını Amerikan medyasına duyurmak için çalışıyorlar. Ama bugünkü sonucun tek sebebi pahalı lobi çalışmaları değil, değişen uluslararası dengeleri göz ardı etmemeli. Tasarıyla ilgili son kararı verecek Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin ekibinden adının açıklanmasını istemeyen kıdemli bir memur, Newsweek Türkiye'ye, bu oylamayla ABD'nin Türkiye'ye bir mesaj gönderdiğini söyledi. İsrail'e karşı sert politikanın bir bedeli olacaktı diye ekleyerek.

Sonuç olarak yasa tasarısı süreci sürpriz bir gelişmeymiş gibi acele tepkiler vermek faydasız. Sakin olalım; Pelosi halleder.