Dünyada şu ana kadar 20'ye yakın ülke Ermeni iddialarını tanıyan ve 1915 olaylarını soykırım ilan eden kararlar aldı.

Haritada koyu renkle gösterilen ülkelerde 'Ermeni Soykırımı' ulusal parlamentolarca tanınmış durumda. Açık yeşil renkteki ülkelerde ise kimi bölgesel (eyalet) parlamentoları 'soykırım'ı tanırken, ulusal parlamentonun bu konuda kesin bir tavrı bulunmuyor.

Dünyada soykırım hakkında araştırma yapan akademik çevrelerin büyük bir bölümü, 1915 olaylarının soykırım olduğunu savunmakta. Ayrıca Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi Parlamenterler Asamblesi gibi uluslararası örgütler de çeşitli tarihlerde çıkardıkları rezolüsyonlarla (kararlarla) 'Ermeni Soykırımı'nı tanımış durumda (söz gelimi Avrupa Parlamentosu 1987 ve 2005 yılları arasında 4 farklı karar çıkardı). Aralarında ABD'den The New York Times, Associated Press ve Los Angeles Times; İngiltere'den The Times ve The Independent; Rusya'dan ise Izvestia'nın bulunduğu pek çok yabancı basın kuruluşu da ilgili haberlerinde 'soykırım' tabirini kullanıyor.

Son olarak ABD Temsilciler Meclisi'nde bir alt komitenin ve İsveç Parlamentosu'nun tanıma kararlarıyla yeniden Türkiye gündemine oturan 'Ermeni Soykırımı'nı bugüne kadar tanıyan ülke sayısı 20'ye yakın. İşte o ülkeler:

Uruguay, Arjantin, Ermenistan, Belçika, Kanada, Şili, Kıbrıs Rum Kesimi, Fransa, Almanya, Yunanistan, Litvanya, Lübnan, Hollanda, Polonya, Rusya, Slovakya, İsveç, İsviçre, Vatikan ve Venezuela.

Bu ülkelerin yanı sıra ABD'deki 50 eyaletten 42'si ve Britanya'yı oluşturan ülkelerden İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda'nın yerel meclisleri 'soykırım'ı tanıyor. Yerel meclisi bulunmayan İngiltere'nin haliyle 'soykırım'ı tanıma doğrultusunda bir kararı bulunmazken, Britanya Ermeni katliamlarını resmen kınıyor ancak bu olayların 1948 BM Soykırım Sözleşmesi'ndaki tanımlara göre soykırım sayılmak için yetersiz olduğunu ve bu sözleşmenin geriye dönük uygulanamayacağını savunuyor.

'Ermeni Soykırımı'nı tanıyan yerel parlamentoların arasında İspanya'nın Bask ve Katalan yerel meclisleri, Avustralya'nın Yeni Güney Galler ve Güney Avustralya, Brezilya'nın ise Sao Paulo ve Ceara eyalet meclisleri bulunuyor. 'Soykırım'ı resmen tanıyan ülkeler arasında yer almamakla birlikte, İran'ın Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad da Erivan'a Eylül 2004'te gerçekleştirdiği resmi gezide Soykırım Anıtı'nı ziyaret ederek diplomatik bir jestte bulunmuştu.

'Ermeni Soykırımı'nın ulusal parlamentolar tarafından tanındığı başlıca ülkelerde çıkartılan kararlar ise şöyle:

FRANSA

1998'de parlamentonun 'Ermeni Soykırımı'nı tanıma kararı aldığı Fransa, böylece Yunanistan'ın ardından 'soykırım'ı tanıyan ikinci Avrupa ülkesi oldu. 300 bin civarında Ermeni kökenli insanın yaşadığı Fransa'da Ulusal Asamble 29 Mayıs 1998'de tek cümlelik bir kanun çıkardı: Fransa 1915 Ermeni soykırımını açıkça tanır. 7 Kasım 2000'de de Senato aynı kanunu kabul etti. Daha sonra, 2006'da çıkartılan yasayla 'Ermeni Soykırımı'nı reddetmek suç haline getirildi (Aynı suç İsviçre ceza yasasında da bulunuyor. İsviçre'deki yasak, Doğu Perinçek'in kendini yargılatmak için İsviçre'ye gitmesi ve bu ülkede meydana gelen, Perinçek ile yandaşlarının yer aldığı kimi sansasyonel olaylarla Türkiye gündemine gelmişti). Fransa'daki yasak anti-demokratik olduğu gerekçesiyle çokça eleştirilmiş, gazeteci Hrant Dink de bu yasağı eleştiren aydınlar arasında yer almıştı.

ALMANYA

Alman parlamentosu Bundestag, 16 Haziran 2005'te çıkardığı rezolüsyonla (kararla) 'soykırım'ı tanıdı ve dönemin Alman devletinin bundaki rolünden dolayı resmen özür diledi. Kararda 'soykırım' tabiri yalnızca bir yerde kullanıldı: Çok sayıda bağımsız tarihçi, parlamento ve uluslararası örgüt Ermenilerin tehciri ve yokedilmesini soykırım olarak nitelendirmektedir.

Kimi diaspora Ermenilerince yetersiz bulunmakla beraber yine de olumlu karşılanan karar; Türkiye'ye bu dönemdeki ölümleri araştırma ve Ermenistan'la barış çabalarını arttırma çağrısında bulundu. Türk, Ermeni ve yabancı tarihçilerden oluşan bir komisyonun kurularak geçmişin araştırılması çağrısında da bulunan karar ayrıca, Almanya Ermenilerle Türkleri barıştırma konusunda özel bir sorumluluğa sahiptir çünkü Alman Reich'ı 1. Dünya Savaşı'ndaki müttefikinin eylemlerini görmezlikten gelmiştir ifadesine yer verdi.

RUSYA

Parlamentonun alt kanadı Duma 14 Nisan 1995'te aldığı kararda şu ifadelere yer verdi: Batı Ermenistan Ermenilerinin 1915-1922 arasında yok edildiğini ortaya koyan aksi iddia edilemez olgulara dayanarak ve BM'nin 1948 ve 1968 tarihli konvansiyonlarına uygun biçimde..., Avrupa'nın Büyük Güçleri'nin Rusya'nın inisyatifiyle daha 1915'te Türk İmparatorluğu'nun Ermeni halkına karşı eylemlerini İnsanlığa Karşı Suç diye adlandırdığının altını çizerek ve kardeş Ermeni halkının tarihi yurdunda yok edilmesinin hedefinin Rusya'yı da yıkmak olduğunu not ederek; Duma, Ermenilerin 1915-1922 arasında yok edilmesinin sorumlularını kınar; Ermeni halkına derin sempatisini ifade eder ve 24 Nisan'ı Soykırım kurbanlarını anma günü olarak tanır.

KANADA

21 Nisan 2004'te kabul edilen rezolüsyonda Bu meclis 1915 Ermeni Soykırımı'nı kabul eder ve bu eylemi kınar dendi. Merkezi yönetimden üç yıl önce de, 2001 yılında Quebec eyalet meclisi 'soykırım'ı tanımıştı