Ermenistan kasım ayında imzalanan anlaşmanın hızlı bir şekilde onaylanması için çaba harcarken, Türkiye'nin önünde daha uzun bir zaman dilimi var.

The Wall Street Journal gazetesinin 28 Ocak 2010 tarihli sayısında, Marc Champion, Marcus Walker, Stephen Fidler imzalarıyla ve yukarıdaki başlık altında yayımlanan haberin çevirisi şöyledir:

Türkiye ile Ermenistan arasında nesiller boyu süren soykırım ve toprak anlaşmazlığı sonrasında sınırın yeniden açılması ve diplomatik ilişkiler kurulması için yapılan anlaşma giderek büyüyen bir çökme tehlikesi altında.

Ermenistan kasım ayında imzalanan anlaşmanın hızlı bir şekilde onaylanması için çaba harcarken, Türkiye'nin önünde daha uzun bir zaman dilimi var. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in anlaşmayla ilgili olarak, -aralarında çoğunluğunu etnik Ermenilerin oluşturduğu Dağlık Karabağ bölgesinin de bulunduğu- hâlinde Türkiye'nin anlaşmayı onaylamayacağından emin olduğunu söylemesi endişeleri artırdı.

İsviçre'nin Davos kentindeki Dünya Ekonomik Forumu'nda The Wall Street Journal gazetesine mülakat veren İlham Aliyev, Bölgede, işgal altındaki toprakların özgürlüğüne kavuşması için ilk adımı Ermenistan'ın atması gerektiği yönünde ortak bir görüş var. dedi. Aliyev, geçmişte Türkiye'nin konuyu ele alış tarzını sert bir şekilde eleştirmesine rağmen, Türkiye'nin meseleye yaklaşımından tamamıyla tatmin olduğunu belirtti.

Ekonomik baskının Ermenistan'ı görüşme masasına oturmaya teşvik edecek ana unsur olduğuna inandığını belirten Aliyev, İki konunun birbirinden ayrılması durumunda, Ermenistan Azerbaycan ile Dağlık Karabağ görüşmelerini donduracaktır. dedi.

Aralarında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da bulunduğu Türkiye'nin liderleri, sınırın açılması ve Dağlık Karabağ sorununun birbiriyle bağlantılı olduğunu sürekli olarak tekrarladılar.

15 yıldır devam eden barış görüşmelerinde henüz bir gelişme kaydedilemedi. Ancak, Türkiye'nin duruşunda bir belirsizlik mevcut. Kasım ayında imzalanan protokolde toprak anlaşmazlığına değinilmedi.

Ermenistan Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreter Yardımcısı Vigen Sarkisyan, İşlerin daha da zorlaşacağı zamanlara yaklaşıyoruz. dedi. Bir taraftan ABD'de her yıl 24 Nisan'da düzenlenen 1915 yılındaki soykırımı anma töreni yaklaşırken, diğer taraftan da protokollerin onaylanmasını isteyen Ermenistan hükûmetinin zamanı daralıyor ve bu arada anlaşmanın onaylanması çabalarına son vermesi konusunda Ermenistan Cumhurbaşkanı üzerindeki baskı daha da artıyor.

Türk yetkililer ise gerekirse bir yıl ya da daha fazla sürecek açık uçlu bir süreç hakkında konuşuyorlar. Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, kısa bir süre önce mevcut anlaşma koşullarına etki edecek Ermenistan Anayasa Mahkemesinin kararına tepki gösterirken, Sarkisyan bu iddiayı reddetti.

Sarkisyan, Ermenistan hükûmetinin anlaşmayı onaylanması için Parlamentoya gönderdiğini söyleyerek, Cumhurbaşkanının imzasını anlaşmalardan çekmesine olanak sağlayacak bir yasa tasarısının hazırlandığını da belirtti. Sarkisyan, Bu fırsatın kaçırılması, tüm bölgeyi görüşmelere başlandığı noktanın bile gerisine götürecektir. dedi. Sarkisyan, taraflar arasındaki güvenin de yok olacağını söyledi.

Türkiye, Ermenistan güçlerinin Dağlık Karabağ ve çevresindeki yedi yerleşim yerini tampon bölge olarak işgal etmesini protesto etmek amacıyla Ermenistan sınırını 1993 yılında kapattı. Ancak, Gürcistan ve Rusya arasında Ağustos 2008'de savaş çıkması sonrasında Kafkaslar'da daha büyük rol oynamak isteyen Türk hükûmeti, Ermenistan'ın izolasyonuna son verecek müzakerelere hazır olduğunu açıkladı. Taraflar geçen bahar, sınırların açılmasını, diplomatik ve ticari ilişkilerin başlamasını ve aralarında 1915 yılında günümüz Türkiye'sinin doğu bölgesinde birçok tarihçinin soykırım olarak nitelediği yaklaşık 1,5 milyon etnik Ermeni'nin katledilmesini inceleyecek ortak bir tarih komisyonu kurulmasının ana hatlarını belirleyen protokol taslağı konusunda anlaşmaya varmışlardı. Ancak Türk liderler, Aliyev ve Türkiye'deki muhaliflerin sert bir şekilde karşı çıkması nedeniyle anlaşmayı imzalamaktan son anda vazgeçtiler.

ABD, Rusya ve Avrupa Birliği, Türk-Ermeni girişimini enerji tedariki için stratejik önemi bulunan bölgenin istikrara kavuşmasına yardımcı olabileceği düşüncesiyle destekliyor. Aliyev, Türkiye ile Ermenistan arasındaki görüşmelere yönelik öfkesini belirterek, Azerbaycan doğal gazı ve petrol ihracatının rotasını Türkiye'den uzaklaştırabileceği tehdidinde bulundu. Aliyev dün, Azerbaycan gazı dört yönden ihraç edilebilir: Türkiye, Gürcistan, İran ve Rusya. Gaz hacmini her yöne doğru artırabiliriz. dedi.

Azeri Cumhurbaşkanı ayrıca, AB tarafından planlanan Hazar Denizi'nden Türkiye yoluyla AB pazarına doğal gaz taşıyacak Nabucco boru hattının inşası konusundaki gecikmelerden duyduğu hayal kırıklığını da ifade etti. Aliyev, devlet kontrolündeki Rus enerji devi OAO Gazprom'a atıfta bulunarak, Gazprom tüm üretimimizi satın alabileceğini bildirdi. Nabbuco erterlenirse Gazprom'a daha fazla gaz satarız, bu çok açık. dedi.