Kayseri'de Uygurca, Kars'ta Osetçe, Tokat'ta Avarca... Demokratik Açılım ruzgârı sayesinde Turkiye'de konusulan tum dillere TV ve radyo yayını hakkı tanındı. Radyo ve televizyonunuzu açtıgınızda odanıza 28 dilde sesler dolabilir!

Demokratik açılım çerçevesinde RTuK un, farklı dil ve lehçelerde televizyon ve radyo yayınlarının önundeki engelleri kaldırması, Turkiye’de gundelik yasamda kaç farklı dilin konusuldugu sorusunu da gundeme tasıdı. Basta Turk Dil Kurumu olmak uzere, Turkiye’deki dil haritası hakkında net bir rakam verilmese de, anka’nın ulastığı dil uzmanlarına göre Turkiye’de uçu azınlık (Ermenice, Rumca, Modern İbranice) olmak uzere mustakil olarak 28 kadar dil konusuluyor.
Bu da Turkiye ’de en azından 28 farklı dilde televizyon ve radyo yayını yapılabileceği anlamına geliyor. Konusulan diller ve sık konusulduğu bölgeler söyle:
Abazaca (Sakarya, Duzce); Abhazca (Sakarya, Duzce); Adigece (Sakarya, Duzce, Kahramanmaras, Kayseri, Çorum, Tokat); Arapça (Hatay, Adana, Mersin, Mardin, Siirt, sırnak, Gaziantep, Batman, Diyarbakır, sanlıurfa); Arnavutça (İstanbul, Bursa, Kırklareli, İzmir); Avarca (Sivas, Tokat, Kahramanmaras); Azerice (Bayburt, Kars, Iğdır); Bosnakça (İstanbul, Adapazarı, İzmir, Manisa, Bursa); Pomakça (Çanakkale, Gönen-Erdek, Edirne, Kırklareli muhacirlerince); Çingene dili (Batı Turkiye-Edirne, Tekirdağ, İstanbul); Ermenice (İstanbul, Hatay, Sivas, Malatya, Diyarbakır, Batman); Gurcuce (Artvin, Bursa, Samsun, Ordu, Rize); Hemsince (Artvin, Rize); Kabardeyce (Kayseri, Kahramanmaras); Kazakça (Manisa İlinde Salihli, İstanbul ve Kayseri); Kırgızca (Van ve Kars, Muğla); Kırım Tatarcası (Ankara-Polatlı ilçesi Karakuyu köyu-Bursa); Kurtçe (Doğu Anadolu, Guneydoğu Anadolu); Yahudi İspanyolcası (İstanbul); Lazca (Artvin, Rize, Sakarya, Duzce, Kocaeli, Yalova, Bursa); Osetçe (Tokat, Yozgat, Erzurum, Kars, Bitlis, Muğla, Antalya); Özbekçe (Hatay, Gaziantep, sanlıurfa); Pontusça - Trabzon Rumcası (Trabzon); Yunanca (İstanbul, Çanakkale, Trabzon, Bursa, İzmir, Hatay); Suryanice (İstanbul, Mardin, sırnak); Turkmence (Tokat); Uygurca (Kayseri, Nevsehir); Zazaca (Erzincan, Tunceli, Elazığ, Malatya, Batman).

Ne değisti?
Turkiye’de 24 saat Kurtçe TV yayını TRT ses ile baslamıstı. Özel televizyonlar ise haftada dört, radyolar ise bes saat Kurtçe yayın yapabiliyordu. Demokratik açılım ruzgarları sayesinde farklı dil ve lehçelerdeki TV ve radyo yayınlarının önundeki özel, devlet, sure, saat gibi engeller kalkmıs oldu.
RTuK’un hazırladığı Turk Vatandaslarının Gunluk Yasamlarında Geleneksel olarak Kullandıkları Farklı Dil ve Lehçelerde Yapılacak Radyo ve Televizyon Yayınlarına İliskin Yönetmelik’ ile bu konu duzenlendi.
Buna göre farklı dil ve lehçelerde yayın yapmak isteyen özel kuruluslar yayın yapmak istedikleri dil ya da lehçeleri, programların gunluk yayın akısı içindeki yerlesimi ve ve aylık yayın planlarıyla RTuK’e basvuracak. RTuK, basvuruları yayın alanı, teknik imkanlar ve talep edilen dil ve lehçede yayın yapan diğer kurulusları da göz önunde bulundurarak değerlendirecek ve uygun görmesi halinde yayın izni verecek.
Eski yönetmelikte yer alan Bu dil ve lehçelerin öğretilmesine yönelik yayın yapılamaz” hukmune de yeni yönetmelikte yer verilmedi. Önceki yönetmeliğe göre televizyonlar, yayınlarını içerik ve sure açısından birebir olmak kaydıyla Turkçe altyazıyla vermekle veya hemen ardından Turkçe tercumesini yayınlamakla, radyolar da programın yayınlanmasını takiben Turkçe tercumesini yayımlamakla yukumluydu.