Bursa daki milli maçla iliskileri iyice ısıttıgımız Ermenistan’ın en degerli urunu Ermeni konyağı diye bilinen brendisi... İthaline yıllardır izin verilmeyen bu enfes içkiyi kesfetmemizin tam zamanıdır

Onu 1980’lerin ikinci yarısında kesfetmistim. Doğu Bloku yeni çökmus, Sovyetler Birliği’nin eski cumhuriyetlerinin yoksul vatandasları balık istifi dizildikleri köhne gemilerle bavul ticareti için Turkiye’ye akmıslardı. Yanlarında sudan ucuz olan votkalarından, kaba saba da olsa is gören fotoğraf makinelerinden, meyve sıkacaklarından ve buna benzer mallarından getiriyor, bunları satıp Laleli’den elbise, gofret, bebek bezi gibi mallar alarak koca koca denklerle ulkelerine dönuyorlardı. Karaköy ve Beyazıt’ta yerlere yayılan tezgahlarındaki içkilerine sık sık bakar, arada bir Gurcu köpuklu sarapları, Dağıstan brendileri, Estonya bitter’leri alırdım. Ve bu gezintiler sırasında bir gun o acayip sise tarafından yakalandım.
İnce ve uzun, yukarı doğru yukselen alısılmadık sise çok kaliteli bir kristaldendi. Baklava dilimi” tabir edilen tarzda çaprazlamasına kesilmis ve bu da iyice ısıldamasını sağlamıstı. İçindeki maun rengindeki sıvı, sisenin uzerinde kızıl röfleler yaratıyordu. El yapımı bu harika sisenin ağzı ise, çok kısa ve uyduruk bir mantarla kapalıydı. Mantarın uzerine de yine uyduruk yaldızımsı bir kaplama yapılmıstı. siseyi kristaline bile yetmeyecek komik bir rakama aldım ve o aksam açıp tadına baktım.
O ne lezzetti... Gunumuzun temiz damıtılmıs modern brendilerine hiç benzemeyen, pekmezsi ağır bir kıvamdaydı ve damakta adeta puruzlu, puturluydu. Ağzınızda pelte gibi çiğnediğiniz sıvıdan kekre kuru meyve tatları, pestil ve pekmez çesnileri, tatlı baharat lezzetleri yayılıyor ve buruk ama tatlımsı izler uzun sure silinmiyordu. Buruna değil, damağa oynayan bir brendiydi ve tek bir kadehi bile yarım saatte ancak içiliyor, tatmin de ediyordu. Tamamen Kiril alfabesiyle yazılı etiketini ertesi gun sözluk yardımıyla okuyunca Ermenistan’ın Nairi adlı 20 yıllık en yaslı brendisini tatmıs olduğumu fark ettim. Ve o gun bu gundur nerede bir Ermeni brendisi bulsam aldım, denedim, her seferinde de buyuk keyif aldım...

Ağrı Dağı’nın eteklerindeki uzumlerden yapılıyor
Ermenilerin brendilerinin bu denli kisilikli olmaları, Ermenistan’ın uzumlerinden ve meselerinden... Bu kuçuk ulkede brendi, sadece Kafkas coğrafyasında yetisen Voskehat, Garan Dmak, Rkatsiteli, Mskali ve Kangun gibi antik uzumlerden yapılıyor. uzumler Ağrı Dağı’nın eteklerinde, 700 metre rakımdaki 30 ayrı toprak özelliğini sergileyen bağlarda yetisiyor. Bu rayihalı uzumlerin sarabı tıpkı konyaktaki gibi iki kez bakır imbiklerden damıtıldıktan sonra, bu kez yine Sibirya’nın asırlık Krasnoyarsk meselerinden yapılma fıçılarda yıllandırılıyor. Sıradanları uç-bes sene eskitiliyor, iyileri ise 20 sene... Brendilerin yapıldığı Erivan damıtımevinin markaları da ilginç: Ararat (Ağrı), Akhtamar (Van Gölu uzerindeki Akdamar adası), Noyac (Nuh’un)...
Ermeniler Sovyetler zamanında Rusya’ya sattıkları brendilerini sosyalizm çökunce batıya pazarlamayı basaramayınca, çok önemli bir gelirden oldular ve damıtımevini özellestirme ile yabancı sermayeye sattılar. Böylece Erivan damıtımevi Fransız içki tröstu Pernod-Ricard’ın oldu. Ve yuzlerce milyon dolar edebilecek yaslı brendi stokuna sahip damıtımevi, sadece 30 milyon dolara gitti. Fransızlar kendi konyaklarına rakip çıkmasın diye bu brendiyi bir dunya markası yapmaya uğrasmadılar, en yaslı fıçıları da uçaklarla Fransa’ya getirip kendi konyaklarının harmanına kattılar. Bir darbe de Rusya’dan geldi; Rusya Ermenistan’a siyasi baskı uygulamak için etiket yönetmeliklerini bahane ederek alımı durdurdu. Geçtiğimiz yıllarda bağlara vuran don ise, Ermeni brendisine son darbe oldu.

Rakı satalım, brendi alalım
Bugun Ermeni brendisi kendine pazar bulamayan, bölgesinde tuketilen bir yerel urun durumunda...
Turkiye de sağ olsun tıpkı Ermenistan gibi kendi içki Tekel’ini uç otuz paraya özel sektöre sattı, özel sektör de sirketi uç kat kârla Amerikalılar’a, Teksaslı bir konsorsiyuma devretti. Konsorsiyumun da ilk islerinden biri, Turk brendisi olan kanyak”ın uretimini durdurmak ve damıtımevini haraç mezat satmak oldu. Artık Turkiye’de onuncu sınıf Fransız brendileri satılıyor, özellikle turizm sektöru bunlardan yuzbinlerce sise tuketiyor.
Turkiye Ermenistan’la iliskileri daha da ılıtmak istiyorsa, buradan oraya rakı ihracatı yapabilir. Dedeleri ve babaları buralardan göçen komsularımız İstanbul, Ankara, Kayseri nostaljisiyle rakılarını yudumlarken Turkiye de Ermeni brendilerini ithal edebilir, Ermenistan’a bir can suyu verirken, Turk içkiseverlerini de bu enfes lezzetle tanıstırabilir. Ermeni brendilerini özleyen ve artık Moskova’da bulamayan Ruslar da, Antalya tatil köylerinin barlarında Ermeni brendileriyle hasret giderir,
böylece herkes bir seyler kazanabilir...