Azerbaycan, Gurcistan ve Ermenistan ile Kâzım Karabekir'in temsil ettigi TBMM Hukumeti arasında 13 Ekim 1921'de Kars Antlasması imzalandı.
29 Eylul 2009 / 15:46Rusya, 1917'den sonra Kafkasya'dan çekildi. Bölgede Azerbaycan, Gurcistan ve Ermenistan bagımsızlığına kavusmus ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Gurcistan Demokratik Cumhuriyeti, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti basta olmak uzere uç devlet kurulmustur.

Fakat Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti iki yıl sonra Kafkasya'yı yeniden isgal etmistir. Bölgedeki uç devlet Sovyetler Birliği ismini alan yeni Sovyet rejiminin idaresine girdi. Sakarya zaferinden sonra Sovyet Rusya'nın aracılığıyla uç Sovyet Cumhuriyeti Azerbaycan, Gurcistan ve Ermenistan ile Kâzım Karabekir'in temsil ettiği TBMM Hukumeti arasında 13 Ekim 1921'de Kars Antlasması imzalandı.

Anlasmaya göre:

Her 3 Cumhuriyet, Moskova Antlasması'nı kendileri için de geçerli sayıyordu.

Böylece Turkiye'nin doğu sınırı kesinlesti ve Ermeni Sorunu da sona erdi. Bir gidis bölumu, 20 makale ve eklerinden olusmaktadır.

Sözlesmenin geçerli sartı kabul edilmemistir. Ancak, bazı bilgilere göre antlasmanın hukumleri 25 yıllık geçerliligi gösteren ek protokolleri vardır. Böylece, Azerbaycan'ın Nahçıvan bölgesinin hemillik hakkında 5 Maddede ifade edilen sartı açık olur.

Berlin (Potstdam) Konferansın liderlerinin 6'ncı toplantısında Molotovun 22 Temmuz 1945 yılında Turk-Sovyet muttefik anltasmasının kosulları hakkında yapılmıs açıklaması bu sure ile kosullandırılmıstır.

Bu kosulları Kars, Artvin ve Ardahan hariç bölgelerin geri vermesi ve Karadeniz Boğazlar sorunları çözum hukumleri kapsamaktadır. Benzer antlasmaların uluslararası tecrubesine gorunce, kural olarak belirli eylem sure ve kullanım duzen bulunmaktadir, ama genel kullanım için hazırlandığı ana metinde bu hakkinda tespit yoktur, cunku gizlilik vardır.

Konferans ve imza

Kars Konferansı'na Turkiye Buyuk Millet Meclisi hukumetini temsilen, basdelege olarak Doğu Cephesi Kumandanı Kâzım Karabekir Pasa, delege olarak Burdur milletvekili Veli Bey, Ankara hukumetinin Azerbaycan temsilcisi Memduh sevket Bey, Doğu Anadolu Demiryolları insaat basmuhendisi Muhtar Bey, musavir (danısman) olarak Batum milletvekili Edip Bey, Reji Umûmî Mufettisi Muvaffak Bey, Doğu Cephesi Kurmay Baskanı Kadri Bey, Kurmay Binbası Veysel Bey, Kurmay Binbası Talât Bey ve kâtip olarak dısisleri memurlarından Zuhtu Bey, Osman Bey ve Cephe yaverleri Nazmi Bey ve Selahattin Bey katlımıslardır.

Antlasma, Turkiye'yi temsil eden Kazım Karabekir Pasa, Veli Bey, Muhtar Bey, Memduh sevket Bey, Sovyetler'i temsil eden Rusya buyukelçisi Yakov Ganetsky, Ermenistan dısisleri bakanı Askanaz Mravian ve iç isleri bakanı Poghos Makintsian ile Azerbaycan Devlet Bakanı, Behboud Shahtahtinsky ve Gurcistan savunma bakanı Shalva Eliava ve dıs isleri bakanı Alexander Svanidze'nin katıldığı bir toplantıyla imzalandı.

simdiki durum

Sovyetler Sosyalist Cumhuriyetler Birliği 1991'de dağıldıktan sonra bağımsız olan Ermenistan Kars Antlasması'nı tanımadı.[1] Erivan Tasnak Partisi Temsilcisi Kiro Manoyan ve Ermenistan dıs isleri bakanı Vartan Oskanyan Kars Antlasması'nın Sovyetler Birliği ile imzalandığını bağımsız Ermenistan tarafından imzalanmadığını öne surerek bu sınırların geçerli olmadığını, daha farklı bölgeleri sınır belirlemis Sevr Antlasmasını esas aldıklarını belirtti.