1915'i arastıracak tarih komisyonu kurulmasını kabul eden Ermenistan hassasiyetleri gözeten bir çözume hazır görunuyor. İttihat ve Terakki rejimi adına özur dilemekse Turkiye'yi insan haklarına saygı gösteren bir devlet haline getirir

Turk diplomasisi Ortadogu da gerçeklestirdigi buyuk basarıların ardından simdi çok daha önemli olabilecek yeni bir kazanım gerçeklestiriyor: Turkiye’yle Ermenistan, kapalı olan sınırlarının açılmasına hazırlık bağlamında diplomatik iliski anlasması imzaladı. Bu tarihi bir anlasma. İttihat ve Terakki rejimi tarafından Osmanlı vatandası Ermenilere buyuk katliamlar yasatıldı. Ermeniler yasananları, İttihat ve Terakki hukumetinin resmi emri gereği yapıldığı için soykırım olarak niteliyor. Turk yetkililerse böyle bir resmi emrin varlığını kesinlikle yalanlıyor. Ermenilere göre 1,5 milyon, Turkiye’nin resmi rakamlarına göre yaklasık 500 bin Ermeni kurban verilmisken, iki halk ve kultur birkaç yıl öncesine dek kan dökme derecesine varan acı bir çekisme içindeydi. Ermeniler Turkiye’nin soykırımı tanımasını ve özur dilemesini istemekle yetinmiyor, kurbanlara tazminat ödenmesini, Anadolu ve diğer bölgelerdeki emlaklarının iade edilmesini de istiyorlardı.

1915 olayları Anadolu’daki demografik yapıyı Turk ve Kurt etnisetelerin lehinde değistirdi. Ermeniler Ortadoğu’daki varlıklarının en önemli platformlarını, yani Doğu Turkiye’yi kaybettiler. Ermeniler bu bölgeye Batı Ermenistan diyor.
Tarih geriye alınamaz. Araplar Endulus’un dısında kaldı ve Bizans da Konstantinapolis’e geri dönmedi. Turkiye’nin durumundaysa, konu zannedildiği kadar karmasık değil. Fakat milliyetçi taassup atese benzin dökuyor. Ancak kaderi aynı coğrafyada yasamak olan iki komsu ulke ve halkın arasında kinin surmesi mumkun değil.

Turk-Ermeni anlasması taraflar için bir zafer. Asıl önem tasıyan noktaysa, tarafların diplomatik iliskilerin kurulması ve sınırın açılması uzerine anlasmasından ziyade 1915 olaylarını arastıracak ve bunların soykırım mı yoksa katliam mı olduğunu kesinlestirecek bir tarih komisyonu olusturulmasında anlasması. Bu komisyon yeni dönemdeki iliskilerin kirisi olacak. Temel konu, olayların nasıl adlandırılacağı bir yana, 1915’te yasananlardan dolayı özur dilemesi. Turkiye’nin özru katliamların sorumluluğunu halka değil, bu katliamları gerçeklestiren ve emreden rejime, yani basta Ermeniler olmak uzere Osmanlı devletinde Turk olmayan butun halklara etnik ırkçılık uygulayan İttihat ve Terakki’ye yuklemek anlamına gelecektir. Özur dilemek bugun Turkiye’nin konumundan bir sey eksiltmez. Aksine konumunu yukseltir, Turkiye’yi özgurluklere ve insan haklarına saygı gösteren bir devlet haline getirir.

Ermenilerin tazminat ve emlak talep edeceğine dair korkular da yersiz. Zira bu onların hakkı olduğu gibi, böyle bir talep Doğu Anadolu’nun kaybedilme tehlikesi anlamına da gelmez. Dönmek isteyen Ermenilerin sayısı çok az. Hatta 1 milyon Ermeni dönse bile, 70 milyon veya Kurtleri, Çerkezleri, Araplar, Laz ve Bosnakları çıkarırsak, yaklasık 40 milyon Turk karsısında ne yapabilirler? Ermenistan’ın tarih komisyonu olusturulmasını kabul etmesi bile, Erivan’ın ve Ermenilerin iki halkın hassasiyetlerini gözeten bir çözume hazır olduğuna isaret. Zira siyasi yetkililerin yaptığı katliamlardan 100 yıl sonra 1915’i ve 2009’u Turk halkına yuklemek mantık dısı. Tıpkı Hitler’in Almanya’nın komsularına yönelik politikalarının siyasi sorumluluğunu Almanlara yuklemenin mumkun olmaması gibi... Turk-Ermeni anlasması uzun zaman alacak, ancak tarihle uzlasıp geleceğe bakılmasının ardından insani iliskilerin kurulacağı yeni bir dönemin baslaması için altın bir fırsat söz konusu. (Birlesik Arap Emirlikleri gazetesi Haliç, 12 Eylul 2009)