Aksiyon dergisinin 03-09 Agustos 2009 tarih ve 765 sayılı nushasının 20. sayfasında Turk Ermeni Patrikhanesi Kıskaçta baslıgı altında Mesut Çevikalp tarafından kaleme alınan makale ile ilgili olarak Patrikliğimiz, derginin basyazarı Necati Kola ya asağıdaki yazılı açıklamayı yapmıstır:

Derginizin 03-09 Ağustos 2009 tarih ve 765 sayılı nushasının 20. sayfasında Turk Ermeni Patrikhanesi Kıskaçta” baslığı altında Sayın Mesut Çevikalp tarafından kaleme alınan makalede özetle Patriğimiz Sayın Mesrob Mutafyan’ın sağlık sorunları sebebiyle Patrikhane’nin zayıfladığı, ayrıca 3. Ergenekon İddianamesinde Patriğimize karsı silahlı eylem hazırlıklarının ortaya çıkması ve Erivan Patrikliği’nin İstanbul Patrikhanesi’ni pasifize etme isteği karsısında Patrikliğimizin kıskaçta bulunduğu dile getirilmektedir.

Değerli emekli buyukelçi ile iki akademisyenin göruslerini de yazısına yansıtan Sn. Çevikalp’in yukarıda özetle dile getirdiği konularda kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi açısından asağıdaki hususların açıklanmasında yarar görulmustur:

1. Turkiye Ermeni toplumunun ezici çoğunluğunun oylarıyla Patrik seçilen Basepiskopos Mesrob Hazretleri’nin yasadığı sağlık sorunları da dahil olmak uzere hiçbir neden, Fatih Sultan Mehmet’in fermanıyla 1461 yılında tesis edilen ve yaklasık 550 yıllık tarihi geçmise sahip, köklu gelenek ve kurallarıyla isleyen bir kurum olan Turkiye Ermenileri Patrikliği’nin zayıflaması, yurt içi veya yurt dısı kisi veya kurum eliyle pasifize edilmesi sonucunu doğuramaz.

2. Önceleri Osmanlı İmparatorluğu’nun, 1923’ten sonra ise Turkiye Cumhuriyeti Devleti’nin laik ve demokratik yasalarının koruyuculuğu altında islevini surduren Turkiye Ermenileri Patrikliği’nin, Ermeni Kilisesi hiyerarsisinde özel bir konumu vardır. Kurulduğu tarihten gunumuze dek Eçmiyadzin’deki Tum Ermeniler Katolikosluk Makamı’nın Ermeni Kilisesi hiyerarsisindeki birincil konumunu tanıyan Patrikliğimiz, bu makamla olan iliskilerinde salt manevi ve ruhani bağı yanında, idari bağımsızlık ve özerkliğini muhafaza etmis ve etmektedir. Turkiye Ermenileri Patrikliği, Ermeni Kilisesi hiyerarsisindeki tum makamlarla olan iliskisini bu temel ilke çerçevesinde surdurmektedir ve surdurmeye devam edecektir.

Bu konumu itibarıyla dısarıdan hiçbir iradenin Turkiye Ermenileri Patrikliği’ni zayıflatmaya gucu yetmez. Ermeni Kilisesi hiyerarsisinde Eçmiyadzin Katolikosluğu’nun, Antilyas Katolikosluğu’nun, Kudus ve İstanbul Patriklikleri’nin sayısını değistirmeyi dusunmek ise görkemli dini ve kilise tarihi mirasımızı inkar etmekle esdeğerdir.

Varlık sebebi ve mesruiyetini Fatih Sultan Mehmet’in İrade-i Seniyye”sinden alan Patrikliğimiz’e manen bağlı kilise ve hayır kurumlarının, islevlerini tuzel kisiliğe sahip, hukuk sujesi olan vakıflar bunyesinde surdurdukleri dikkate alındığında, söz konusu kurumların Turkiye Cumhuriyeti Devleti sınırları dısındaki herhangi bir kuruma bağlanması olanaksızdır.

3. Yazıda, Patriklik Nizamnamesi’nin 500 yıllık bir geçmisi olduğu belirtilmisti. 1863 yılında kabul edilen Nizamname-i Millet-i Ermeniyan” patrikliğin ve kurumların yönetim esaslarını belirtmistir. Cumhuriyet dönemindeki patrik seçimleri, vakıf yönetim kurulları seçimleri kaynağını bu nizamnameden alan esaslar çerçevesinde yapılmıstır. Nufusa bağlı nedenlerle zorlanmanın yasandığı bazı kiliselerin vakıf yönetim kurulları seçimleri, resmi kurumların yeni uygulamasıyla, tum cemaat uyelerinin katılımına açılmıstır.

4. Yazıda yer aldığı gibi, 2003 yılında Eçmiyadzin Katolikosluğu’nun uygulamaya soktuğu bir duzenleme yoktur. Sadece yeni bir tuzuk hazırlanması çalısmaları vardır. Ermeni Kilisesi’nin yeniden yapılanmasına yönelik herhangi bir duzenleme ancak dört Patrikliğin oybirliğiyle onaylayacakları kararla mumkun olabilecektir.

5. Turkiye Ermeni toplumu, yazıda dile getirildiği sekilde Cumhuriyet Turkiye’sine yönelik oyunlara alet olacak, yabancılara kendi uzerinden Turkiye’nin iç islerine karısma imkanını verecek hiçbir olgusal, maddi yapılanmanın içerisinde yer almayı dusunmediği gibi, bu turden tehlikelere karsı her zaman gereken tepkiyi göstermis ve göstermeye de devam edecektir.

6. Turkiye Ermeni toplumu gereksinim duyduğunda yeni patrik seçimi gibi tamamen kendine özgu sorunlarını iç dinamikleriyle çözecek sağduyu ve olgunluğa sahiptir.

Yukarıdaki görus ve dusuncelerimizin kamuoyuna iletilmesi hususunda ilginizi rica ederim.

Saygılarımla
Basepiskopos ARAM ATEsYAN
Turkiye Ermenileri Patrikliği
Ruhani Meclis Baskanı