Ermeni gençler Ermeni tarihini ve edebiyatını ondan ögrenirdi. Bizler de kendi tarihimizi. Sosyalizm ve tarihini ondan ögrenirdik. Tam bir enternasyonalistti. Ustam, yoldasım, dostum, ağabeyim Sarkis, seni hep içimizde tasıyacağım. Ve o gulusune hep hasret kalacağım. Kalacağız.Sarkis Usta'yı fiziki olarak yitirdik bugun.

Yoldasım, abim, dostum ve ustam...

Ama o hep bizimle olacak, sergilediği ilkeli yasam örneğiyle, dik durusuyla.

*

40 yıllık bir dostluk, dile kolay.

TİP'in aynı Eminönu ilçe örgutunun o asil uyesi, ben aday uyesi, yani çıraktım.

İlçede sosyalizm kuramı uzerine seminerler baslamıstı.

Temel kitap Politzer'di.

Aybar yönetimi bunu engellemeye çalısınca, Sarkis Usta öfke duymustu.

Bırakın gençler sosyalizmin tarihini ve kuramını öğrensin diyecekti.

*

Bize nereden bulursa hep kitap tasırdı.

Bunlardan biri de 1954 Moskova baskısı, hem de Turkçe bir Sovyetler Birliği Komunist Partisi tarihiydi.

Dile kolay sene 1968!

Sevgili Ayse'nin kuçuğu Mehmet hiç usenmemis bu 500 sayfalık parti tarihini el yazısı ile, bir hattat gibi çoğaltmıstı.

Evi gençlerin uğrak yeriydi, daha o zamanlar.

*

Sadece siyaset değil, edebiyat da onun uzağında değildi.

Marangozdu, emekçiydi meslek olarak.

Yoksulluk nedeniyle Getronagan Lisesini bitirememis olmak onun içinde bir ukdeydi.

Ama nice sözde lise, universite mezununu cebinden çıkarırdı.

Ermeni gençler Ermeni tarihini ve edebiyatını ondan öğrenirdi.

Bizler de kendi tarihimizi.

Sosyalizm ve tarihini ondan öğrenirdik.

*

Binlerce siiri ezbere bilirdi.

Kendi de bir sairdi.

Aram Pehlivanyan (A. Saydan) liseden arkadasıydı.

O da bir sairdi.

İkisi de ana dillerinde yazardı.

*

12 Mart ve 12 Eylul'un karanlığında da, evi gençlerin hep sığınağı olmustu.

Sevgili esi melek Ağavni az karnımızı doyurmamıstı.

Teoride değil pratikte sosyalistti sevgili Ağavni.

Son Varto depremi göç dalgasında öksuz ve yetimlere az kazan kaynatmamıs, az kafalarındaki bitleri ayıklamamıstı.

Ve aile olarak, Sarkis'in sosyalistliğinin bedelini az ödememislerdi.

Ama iki universiteli oğul yetistirdiler, onca zorluk içinde. Lazaros ve Ohannes.

*

Sarkis, 1915 olayı uzerine de konusmaya cesaret eden az sayıda insandan biri idi.

90. yılda doğrudan 1915 olayına değinen İstanbul'da ilk toplantıda onunla söylesi yapmıstık birlikte, mutevazi bir biçimde.

Sonra evinin camı kırıldı.

Beyaz bir araba, beyaz bir Renault kazara çarptı yolda ona.

Takmadı.

Dostlarıyla bölusmedi bile bunu.

Konusmaya devam etti.

6-7 Eylul'u anlattı.

1915'i anlattı.

Soranlara.

*

Halkının belleğiydi sanki.

Butun o eski devrimci mars ve turkuleri bilirdi.

Duygulandığında seslendirirdi de.

Hele o 1909'un acısını yansıtan Klikya, Klikyası...

Bir keresinde ailenin Beyrut'a savrulan kolundan, ta uzaklardan yeğenleri gelmisti de, iki saat turku, mars seslendirmislerdi karsılıklı.

Kimi, mayriğinden, kim yoldası/arkadası Dırtat'tan emanet...

*

Tam bir enternasyonalistti.

Onun için 1968'de çıkarılan dergi Turk Solunun adını yadırgamıstı.

*

Sarkis Usta bir yasam direnisi simgesi, anıtıydı.

Tehcir çocuğuydu, 1916 yılında kampta doğan.

Hiç unutmadı.

Ama bunu, bir travmaya da dönusturmedi.

Özgurluk, kardeslik ve esitliğin bayrağını, kızıl bayrağı yukseltti.

Ailesini bazen uzecek kadar yoldaslarını, arkadaslarını öne aldı.

Mart ve Eylul karanlığında pes etmeyen ender direnisçilerden biri oldu.

İllegalitenin sahıydı.

*

Ölume de onurlu biçimde yurudu.

Sanki, açlık grevindeydi.

Bedeni Der Zor kamplarındaki çocuklara döndu, bir deri bir kemik, son gunlerinde.

Kendine yiyecek dayatanlara öfkelendi.

O kızgın bakısıyla itti ellerini.

Arkasını döndu duvara doğru, uzaklara doğdu geçti bakısları.

Arada elini uzattı anılara, daha önce ayrılan sevdiklerine.

*

O, bir Çart çocuğu idi.

Kıyıma inat dunyaya gelen.

Vardık, Varız, Varolacağız diyen.

Ve bir gun, Haydi, Abbas vakit tamam dedi sadece.

Huzurlu ve onurlu bir son bakısla veda etti bizlere.

Tıpkı Ayse gibi.

*

Siz cenazemi görun! demisti bir keresinde yakınlarına.

simdiden biliyorum bunu.

*

Ustam, yoldasım, dostum, ağabeyim Sarkis, seni hep içimizde tasıyacağım.

Ve o gulusune hep hasret kalacağım.

Kalacağız. (RZ/TK)

[*] Sarkis Çerkezyan, 1 Mayıs 1916- 3 Ağustos 2009. Sosyalist militan, sair ve çevirmen. Yasemin Gedik'in derlediği anıları Belge Yayınları tarafından, Dunya Hepimize Yeter adıyla yayınlandı. Cenaze töreni 5 Ağustos Çarsamba gunu, Kumkapı Meryem Ana kilisesinde yapıldıktan sonra, Balıklı Ermeni Mezarlığında, sevdiklerinin yanında toprağa verilecek.

Ragıp ZARAKOLU İstanbul