Mardin'in Midyat İlçesi'nde Asliye Hukuk Mahkemesi, Soyadı Kanunu'nun 3'uncu maddesinin Anayasa'nın kanun önunde esitlikle ilgili 10'uncu maddesine aykırı oldugu gerekçesiyle, Turkçe kökenli olmayan soyadların kullanılmasını yasaklayan hukmun iptali için Anayasa Mahkemesi'ne basvurdu

Anayasa Mahkemesi, iptal istemiyle ilgili ilk incelemesini tamamlayarak, davayı esastan görusmeye karar verdi. Anayasa Mahkemesi iptal istemini kabul ederse, basta Suryanice, Ermenice ve Kurtçe soyadı kullanabilmek mumkun olabilecek.
Soyadlarını degistirmek isteyen Suryaniler in mahkemeye açtıkları davalar reddedilince, avukatları Rudi Sumer, basvurularına engel olusturan yasanın ilgili bölumunun iptali istemiyle davanın Anayasa Mahkemesine göturulmesini istedi. Midyat Asliye Hukuk Mahkemesi, Suryani avukat Rudi Sumer’in Anayasa’ya aykırılık iddiasını ciddi buldu ve Soyadı Kanunu’nun 3'uncu maddesinin (Rutbe ve memuriyet, asiret ve yabancı ırk ve millet isimleriyle umumi edeplere uygun olmayan veya iğrenç ve gulunç olan soyadları kullanılamaz) davayla ilgili olan kısmının Anayasa’nın esitlikle ilgili 10'uncu maddesindeki Herkes dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi dusunce, felsefi inanç, din mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önunde esittir’ hukmune aykırı olduğu gerekçesiyle Turkçe kökenli olmayan soyadların kullanılmasını yasaklayan hukmunun iptali için Anayasa Mahkemesi’ne basvurdu.
Anayasa Mahkemesi, Midyat Asliye Hukuk Mahkemesi’nin Soyadı Kanunun 3'uncu maddesinde yer alan Yabancı ırk ve millet isimleri’ ibaresinin iptal istemine dair ilk incelemesini tamamlayarak, davayı esastan görusmeye karar verdi. Mahkeme, Soyadı Kanunu’nun 3'uncu maddesinin söz konusu ibaresini iptal ederse, basta Suryanice, Ermenice ve Kurtçe soyadı kullanabilmek mumkun olabilecek.

Ay’ soyadını kullanan ve İsviçre’de yasayan çifte vatandaslığa sahip adının açıklanmasını istemeyen bir kisi, Suryanice’de Tuma ailesi’ anlamına gelen Bartuma’ soyadını kullanmak istedi. Aynı vatandas Midyat Asliye Hukuk Mahkemesi’ne Bartuma soyadını kullanabilmek için soyadı tashihi davasını açtı. Bu yargılama surerken, Avukat Rudi Sumer, mahkemeye, soyadı kanunu 3'uncu maddesindeki Yabancı ırk ve millet isimleriyle’ ilgili ibarenin iptali için Anayasa Mahkemesi'ne basvurmasını istedi. Mahkeme heyeti de basvuruyu yerinde görerek kanundaki yasağın Anayasa’nın esitlik ilkesine aykırı olma ihtimaline karsı dosyayı Anayasa Mahkemesi’ne gönderdi.

Suryani Avukat Sumer benzer davalarla sık karsılastığını ve soyadı kanunundaki yasal duzenlemeden dolayı çoğu kisinin davalarının reddedileceği inancı ile dava açamadığını belirterek, Soyadı Kanunu'nun gunumuzde ihtiyacı karıslamadığına inanıyorum. Yasal duzenleme yapılarak artık soyadı kanununun 3'uncu maddesindeki bu duzenlemenin değistirilmesi gerekmektedir. 1587 sayılı Nufus Kanunu'nun 167'ncı maddesinde de benzer kısıtlama bulunmaktaydı ancak o duzenleme 2003 yılında değistirilerek kaldırıldı. Anayasa Mahkemesi iptal kararı verirse, kamu duzenine ve Turkçe’nin yapısına aykırı olmadığı surece faklı etnik kökenlere ait soyadlarının kullanımı mumkun hale gelebilecek dedi.

Sumer, 1934 yılında çıkarılan ve 75 yıldır uygulanan soyadı manununun 3’uncu maddesinde yeralan, Rutbe ve memuriyet, asiret ve yabancı ırk ve millet isimleriyle umumi edeplere uygun olmayan veya iğrenç ve gulunç olan soyadları kullanılamaz’ hukmunu hatırlatarak, Mahkeme bu duzenlemeyi iptal ederse Suryanice, Ermenice ve Kurtçe gibi farklı etnik kimlik sahibi kisilerin istediği soyadı kullanmasının önunde engel kalmayacak. Ancak mahkeme iptal kararı verirse doğabilecek hukuk bosluğu karsısında TBMM’nin bir yasal duzenleme yapması gerekecek” diye konustu.

BAsVURULARI REDDEDİLMİsTİ
Öte yandan Midyat kökenli olan ancak çesitli nedenlerle İsviçre’ye göç eden çifte vatandaslık sahibi Suryanice guvenilir kisi’ anlamına gelen, Amno’ soyadı almak isteyen N. Aktas, 2005 yılında bu soyadını Turkiye’de kullanabilmek için Midyat Asliye Hukuk Mahkemesi’ne dava açtı. Mahkeme, bu davayı da aynı madde ve gerekçeyi göstererek reddetmisti. Avukat Sumer, İsviçre’de yetkili makamlara basvurarak soyadını Amno’ olarak değistiren muvekkilinin Turkiye’deki kayıtlarda ise soyadının hala Aktas olarak yer aldığını ifade etti.

2007 yılında baska bir Suryani vatandas R. Demircioğlu soyadını Turkçe Demirci’ anlamına gelen Suryanice Hadodo’ olarak duzeltmek istedi. Bu nedenle Midyat Asliye Hukuk Mahkemesi’nde soyadı tashih davası açtı. Mahkeme aynı gerekçe ile bu basvuruyu da reddetti. Midyat’ta avukatlık burosu bulunan Suryani Avukat Rudi Sumer, soyadlarını değistirmek isteyen Suryanilerin açtığı son iki davayı, Soyadı Kanunu'nu gerekçe göstererek mahkemenin reddetmesi nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) tasıdı.