Erivan Devlet Universitesi Turkoloji Bolumu ogretim uyesi Doc. Dr. Ruben Melkonyan Biz Ermenistan tarafı olarak defalarca on kosulsuz iliskiler kurmaya hazır oldugumuzu soyledik dedi. Melkonyan Siyaset Ekonomi ve Toplum Arastırmaları Vakfı (SETA) tarafından Conrad otelinde duzenlenen Turkiye-Ermenistan İliskileri Calıstayında gazetecilerin sorularını yanıtladı. Turkiye deki Ermeni azınlığına iliskin bir soru uzerine Melkonyan sunları soyledi: Turkiye deki Ermeni azınlığın durumu bence cok iyi değil. Cumhuriyetin ilk yıllarında Ermeni azınlığı 300 binken simdi resmi rakamlara gore 60 bine dustu. Kultur mirasımızın durumu da cok iyi değil. Bircok kilise vardı onların bircoğu yıkık durumda. Ama son yıllarda değisiklikler olmaya basladı . Akdamar Adasındaki kilise restore edildi. Ani de restorasyon baslıyor. Bunlar olumlu gelismeler. Bence Turkiye deki Ermeni mirasının iyi durumda olması Turkiye icin de cok onemli ozellikle turizm acısından. Dunya Ermenileri buraya turist olarak gelmek istiyor. Kendi atalarının topraklarını kiliselerini ziyaret etmek istiyorlar. Turkiye deki Ermeni cemaatinin kiliseler okullar ve dil gibi konularda sorunları bulunduğunu da one suren Melkonyan Bu konular Ermenistan ile Turkiye arasında diplomatik iliskiler kurulduğu zaman iki devlet arasında cozulebilir dedi. Son donemde Turkiye ile Ermenistan arasında baslayan iliskileri de olumlu değerlendirdiğini ifade eden Melkonyan Baslayan adımları cok olumlu değerlendiriyorum. Cunku biz komsu ulkeyiz ve 21. yuzyılda kapalı sınırlar olamaz. İki komsu ulke olarak bazı problemlerimiz de olabilir ama diplomatik iliskiler sınırların acılması bununla ilgili değil diye konustu. Turkiye nin Yunanistan ile de problemleri bulunduğunu ama sınırların acık olduğunu kaydeden Melkonyan soyle dedi: Ermenistan ile Turkiye toplumu arasında ciddi problemler var anlasmazlıklar var ama bunları konusarak diyalog yoluyla giderebiliriz. Biz Ermenistan tarafı olarak defalarca on kosulsuz iliskiler kurmaya hazır olduğumuzu soyledik. On kosulsuz diplomatik iliskiler kurulsun ve sınırlar acılsın. Sınırlar acıldığı zaman bu problemleri daha kolay cozebiliriz. Biz konusmazsak hicbir problem de cozulemez. Ermeni isgali altındaki Yukarı Karabağ ile ilgili sorun cozulmeden sınırların acılmayacağına iliskin acıklamaların hatırlatılması uzerine de Melkonyan Bu cok olumsuz ve yanlıs. Cunku Ermenistan Cumhuriyeti ve Turkiye Cumhuriyeti bağımsız ulkelerdir. Azerbaycan da bağımsız bir ulkedir. İki ulke arasındaki iliskileri ucuncu bir ulkeye o ucuncu ulke kardesiniz olsa bile bağlamak cok doğru değildir dedi. Melkonyan Turkiye de bir grup aydın tarafından yurutulen ozur dileme kampanyasına iliskin olarak da kampanyanın Ermenistan da olumlu karsılandığını ve bir grup aydının da tesekkur kampanyası baslattığını soyledi. Melkonyan tarihin tarihcilere bırakılması yaklasımına iliskin bir soruyu da soyle yanıtladı: Ermeni soykırımı konusu yalnız tarihi bir konu değil. Bence hem siyasi hem de hukuki bir konu. Bu konuyu tarihcilere bırakmak cok doğru değil. Cunku bizim Ermeni tarihcilerimizden hicbiri oturup soykırımın olup olmadığını tartısmayacak Turk tarihcilerle. Ama iki ulke tarihcileri arasında baska problemler baska konular olabilir. Bilim adamı olarak Turk bilim adamlarıyla isbirliği yapmak ortak calısma yapmaktan yanayız ama soykırımın olup olmadığını biz hicbir zaman tartısmayacağız. Cunku bu hukuki ve siyasi bir konu hatta daha cok siyasi bir konudur. Melkonyan ailesinin durumuna iliskin bir soru uzerine de dedesinin babasının Muslu olduğunu ve 1915 olayları baslamadan once simdiki Ermenistan a ailesiyle yerlestiğini belirterek soyle devam etti: Onun uzucu bir hikayesi var. Dedemin babasını gormedim ama onun Ermenistan daki koyu sınıra cok yakındı. Dedemin soylediğine gore babası her gun sınıra yakın bir yere gidip bir tasa oturup sınırın obur tarafına bakıyormus. Hayatının sonunda 1-2 yılı boyle gecirmis. Kendi koyu ve vatanının ozlemiyle bu dunyadan gitmis. Bizim farklı duygularımız var. Bunlar insani duygular. Bunları sizin gormeniz lazım. Bunlar politik istismarlardan uzak olmalı. Bunlar insani konular. Herkes icin bu anlasılır bir konu. Adam kendi koyunu ozluyor... Melkonyan gecen yıl Mus a gittiğini ve koyunu bulduğunu ifade ederek kendisine niye geldiğini soranlara da Koyden bir avuc toprak alıp dedemin mezarına koymak icin geldim dediğini soyledi. ODTU oğretim uyesi Prof. Dr. İhsan Dağı da gazetecilerin soruları uzerine calıstayda buyuk sorunları bir tarafa bırakıp kucuk alanlarda isbirliği olanaklarına odaklandıklarını soyledi. Artık Turk ve Ermeni meselesine iliskin yeni seyler soylenmeli. 1915 e takılı butun soylemler eskidi ve hicbir seyi cozmedi diyen Prof. Dr. Dağı Turkiye ile Ermenistan arasındaki meselenin tarihsel onyargılardan kurtulması ve iki komsu ulke arasında iliskilerin normallesmesinin uzun vadeli bir is olduğunu da ifade etti. Turkiye deki Ermenilerin varlığının gecmiste iki toplumun bir arada yasadığını anımsattığını da soyleyen Prof. Dr. Dağı soyle dedi: Bizim gecmisteki catısma konularına değil birlikte yasama tecrubesine odaklanmamız mumkun. Turkiye deki Ermeni varlığı Turkiye ile Ermenistan arasındaki yakınlasma ve normallesmenin bir unsuru olabilir. Gecmisteki catıs ma alanlarına değil birlikte yasama alanlarına 1915 e değil 1915 e kadar gelen ortak yasama tecrubesine bakmak gerekiyor. Yuzyıllarca kapı komsusu olarak yasamıs iki toplum simdi bir sınırı paylasamıyorsa algıda tarihi okumada bir sorun var. Tarihi tecrube sadece catısmanın değil aynı zamanda birlikte yasamanın da tecrubesi. Basına kapalı olarak suren calıstay bugunku oturumla sona erdi.