Turkiye koylere Kurtce isimlerin donusunu tartısırken bir arastırmaya gore 1940-2000 yıllarında koylerin yuzde 35 inin adı degistirildi. Kurtce Ermenice Gurcuce Lazca isimlerin yanı sıra icinde kızıl can kilise gibi sakıncalı sozcukler gecen Turkce adlar da tarihe karıstı Hukumetin isimleri degistirilen Kurtce koylerin eski isimlerine kavusabileceğinin mesajını vermesi dikkatleri bu yone cekerken Fırat Universitesi Beseri ve İktisadi Coğrafya Anabilim Dalı Baskanı Doc. Dr. Harun Tuncel in arastırması yasanan trajediyi gozler onune seriyor; 1940 -2000 yılları arasında 12 bin 211 koyun yani tum ulkedeki koylerin yuzde 35’inin ismi değistirildi. İsim değistirme furyasından en cok Doğu Karadeniz Doğu ve Guneydoğu Anadolu etkilendi. Erzurum’un 653 Mardin’in 647 Diyarbakır’ın 555 Van’ın 415 Sivas’ın 406 Kars’ın ise 398 koyu bir gecede haritadan silindi. Kurtce Gurcuce Lazca ve Ermenice olarak bilinen koy isimleri buyuk olcude değistirilirken icinde kızıl’ can’ ve kilise’ sozcuğu gecen sakıncalı’ bazı koylere de yeni isimler verildi. Kurtce sanılan bir ismin aslında Sumerce Turkce sanılan bir koy isminin de Ermenice olabileceğine dikkat ceken Tuncel Dilbilimcilerin incelemesi sonucu Sumer Akad Urartu gibi uygarlıkların dillerinden izlere de rastlanabilir dedi. Doc. Dr. Harun Tuncel’in 1940 -2000 yıllarını kapsayan Turkiye’de İsmi Değistirilen Koyler’ calısması Turkiye’nin yakın tarihinin gormezlikten gelinen bir sayfasına ısık tutuyor. 1940’dan gunumuze hem Turkce olmayan hem de Turkce koy adlarında genis caplı bir isim değistirme operasyonu yapıldığını belirten Tuncel’in verdiği bilgiye gore koy isimlerine değisiklik tablosu soyle: * İsimleri değistirilen koyler tum Turkiye’ye yayılmıs. Ancak Doğu Karadeniz ile Doğu ve Guneydoğu Anadolu bolgelerinde belirgin bir yoğunlasma var. Koylerin yeni isimleri henuz halk tarafından tumuyle benimsenmedi. Ozellikle orta yastakiler ile yaslılar hâlâ eski isimleri tercih ediyor. * Turkiye’de yer adlarının değistirilmesi islemleri Cumhuriyet’in ilk yıllarından beri yapılıyor. Orneğin Artvin ilinde buyuk kısmı Gurcuce olan yerlesim adları Meclis- i Umûmiyye -i Vilâyet’ (İl Genel Meclisi) kararıyla 1925 yılında tumuyle değistirildi. 1940 donum noktası oldu * Ad değistirme islemleri İcisleri Bakanlığı’nın 1940 yılı sonlarında hazırladığı 8589 sayılı genelgeyle resmilesti ve yabancı dil ve koklerden gelen ve kullanılmasında buyuk karısıklığa yol acan yerlesme yerleri ile tabii yer adlarının Turkce adlarla degistirilmesi’ baslatıldı. Genelgenin ardından valilikler tarafından yabancı dil ve koklerden gelen yer adlarına iliskin dosyalar hazırlanarak bakanlığa gonderildi. Ancak bu calısmalar 2. Dunya Savası nedeniyle uzun sure aksadı. 1949 yılında 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’yla isim değistirme islemleri yasal bir dayanağa kavustu. 1957’de Ad Değistirme İhtisas Kurulu’ kuruldu. Bu kurulun calısmaları cesitli kesintiler olmakla birlikte 1978 yılında tarihi değeri olan yer adlarının da’ değistirildiği gerekcesiyle islemlere son verilinceye kadar surdu. * Turkiye’de ismi değistirilen koylerin sayısı 12 binden fazla. Bir baska ifadeyle koylerin yaklasık yuzde 35’inin ismi değistirildi. İsim değistirme islemlerinde en cok dikkat edilen ozellik Turkce olmayan veya olmadığı dusunulenler ile karısıklığa sebep olan isimlerin oncelikle ele alınması. Butun etnik grupları vurdu * Aptaldam Atkafası Cadı Curuk Deliler Domuzağı Donek Hırsızpınar Hıyar Kaltaklı Keci Kıllı Komik Kotukoy Kuduzlar Sinir gibi anlamları guzel cağrısımlar uyandırmayan isimler ile icinde kızıl’ can’ kilise’ kelimesi olan koylerin isimleri de değistirildi. Kurt Gurcu Tatar Cerkez Laz Arap muhacir gibi kelimeler iceren koy isimleri de bulundukları ortamda boluculuğe meydan vermemek’ icin tarihe gomuldu. * Karadeniz bolgesinde en cok dikkati ceken ozellik Trabzon ile Rize arasındaki yoğunlasma. Trabzon ve Rize’de toplam 495 koyun ismi değistirildi. 20’si Turkce’yken diğerleri Rumca Lazca Ermenice Gurcuce oldukları icin silindi. Doğu ve Guneydoğu Anadolu’da da yok olan isimler coğunlukla Ermenice Kurtce veya Arapca kokenliydi. Hangi isim hangi dile ait? Radikal’in sorularını yanıtlayan Doc. Dr. Harun Tuncel isimleri değistirilen koylerin eski isimlerinin kokenini ortaya koyan bir calısma olmadığını soyledi. Bu konu uzerinde dil bilimcilerin calısması gerektiğinin altını cizen Tuncel Bu is icin de Turkce Farsca Arapca Ermenice Zazaca Kurmanca Suryanice-Aramca Sumerce Akadca Urartuca gibi pek cok dil ve lehcesi ile ilgili derinlemesine bilgi sahibi olunması gerekir” dedi. Kurtce sanılan aslında Sumerce Koy isimlerinin zaman icinde değistiğini Kurtce sanılan bir ismin aslında Sumerce Turkce Aramca olabileceğini aynı sekilde Turkce sanılan bir ismin Arapca Ermenice veya Akadca olabileceğini anlatan Tuncel Hatta dilbilimcilerin incelemesi sonucunda su anda yasamayan Sumer Akad Urartu gibi uygarlıkların dillerinin izlerine de rastlanabilir. Yer adlarının değistirilmesi konusunda da kanuni bir sıkıntı yoktur prosedur uygulanırsa bu mumkundur” diye konustu. Erdoğan’ın memleketi de mağdur Basbakan Tayyip Erdoğan’ın memleketi Rize’nin Guneysu ilcesinin eski ve halen halk arasında yaygın olan ismi ise Potomya’. Doc. Dr. Tuncel’in arastırmasına gore 2000 yılı itibarıyla ismi değistirilen koylerin illere gore dağılımı soyle: Adana (169) Adıyaman (224) Afyonkarahisar (88) Ağrı (374) Amasya (99) Ankara (193) Antalya (168) Artvin (101) Aydın (69) Balıkesir (110) Bilecik (32) Bingol (247) Bitlis (236) Bolu (182) Burdur (49) Bursa (136) Canakkale (53) Cankırı (76) Corum (103) Denizli (53) Diyarbakır (555) Edirne (20) Elazığ (383) Erzincan (366) Erzurum (653) Eskisehir (70) Gaziantep (279) Giresun (167) Gumushane (343) Hakkâri (128) Hatay (117) Isparta (46) İcel (112) İstanbul (21) İzmir (68) Kars (398) Kastamonu (295) Kayseri (86) Kırklareli (35) Kırsehir (39) Kocaeli (26) Konya (236) Kutahya (93) Malatya (217) Manisa (83) Kahramanmaras (105) Muğla (70) Mus (297) Nevsehir (24) Niğde (48) Ordu (134) Rize (105) Sakarya (117) Samsun (185) Siirt (392) Sinop (59) Sivas (406) Tekirdağ (19) Tokat (245) Trabzon (390) Tunceli (273) sanlıurfa (389) Usak (47) Van (415) Yozgat (90) Zonguldak (156)