Ozur kampanyasinda yapilan hukuki skandal... Buyuk trajedi ve bildiri gafi... Iste size 90 yildir cevabi bulunamayan bir uzmanlik sorusu: 1915 Ermeni Tehciri bir soykirimi midir? Soykirimi bir etnik gruba karsi idari planlama ve yok etme kasti ile yapilan eylemlere deniyor. 1915 Tehciri ni cikmaza sokan da bu. Planli yok etme kastini gosterir tek bulgu yok. Aksine deliller ise mevcut. Bir defa surgun ulke genelinde uygulanmiyor. Zorunlu goce tabi tutulanlar icin guvenlik tedbiri isteniyor. Trenlerle yapilan nakiller de soz konusu. 1916 da sevk duruyor. 1917 de geri donus izni veriliyor. Zorunlu goc esnasinda kusurlari oldugu gorulen bin 317 kisi yargilaniyor. 3 u idam olmak uzere degisik cezalara carptiriliyor. Tehcir de geri donus de kusurlulari cezalandirma da ayni hukumet doneminde oluyor. Kaldi ki tehcir karari Ermeni cetelerinin siddete basvurmasi ve dusmanla isbirligi uzerine cephe gerisinin guvenligi icin aliniyor. Karar Ermeni cetelerinin on binlerce Turk u katletmeleri nedeniyle veriliyor. Maalesef millet-i sadika olarak bilinen Ermeniler Osmanli nin son donemlerinde Rusya ve Ingiltere nin oyunlari ile Amerikali papazlarin kiskirtmalarina kaniyorlar. Sonuc kendileri acisindan da buyuk felaket oluyor. Bununla birlikte tehcir karari Osmanli nin 600 yillik tarihindeki bir kara leke. Ittihat Terakki yonetiminin beceriksizliginin faturasi Osmanli ya cikiyor. Ermenilere gore 1 milyonu askin Turk Tarih Kurumu na gore yaklasik 450 bin kisi hayatini kaybediyor. Geriye kalanlar ya din degistiriyor ya da yurt disina gocuyor. Bugun Arjantin den Rusya ya uzanan genis cografyada Turkiye karsiti Ermeni lobilerinin ortaya cikis nedeni tehcir uygulamasidir. Tehcir sirasinda 60 bin ila 100 bin kadar yetim Ermeni cocuk Turk ailelerince evlatlik ediniliyor. Evlatliklar bir yonuyle trajedinin buyuklugunu bir yonuyle de Osmanli nin vicdanini yansitiyor. Tehcir sirasindaki intikam katliamlari ve yagma nedeniyle on binlerce Ermeni hayatini kaybediyor. Olumlerin buyuk cogunlugu goc esnasinda ve kamplardaki salgin hastalik nedeniyle yasaniyor. Unutmamak gerekir ki Osmanli soz konusu donemde sadece Anadolu da 400 bin askerini sevkler sirasinda salgin hastaliklara kurban veriyor. Yine 1911-1919 arasinda hayatlarini kaybeden yaklasik 4 milyon Musluman Anadolu nufusunun en az beste birine tekabul ediyor. Balkanlar ve Kafkaslar da goce zorlanan Muslumanlar in sayisi 3 milyonu buluyor. Bunlarin onemli bir kismi da yollarda yagmalaniyor katlediliyor veya hastaliktan oluyor. Yani o donemde savas nedeniyle buyuk acilar yasayan tek halk Ermeniler degil. Buyuk trajediler buyuk acilar soz konusu. Tehciri tek uygulayan ulke de Osmanli degil. Hatta Ikinci Dunya Savasi sirasinda ABD ve Sovyetler benzer tehcir uygulamalarina basvurdu. Cogu gibi 1915 Tehciri de soykirimi kapsamina girmiyor. Basta sordugum sorunun cevabinda 90 yildir uzlasilamamis olmasi da bundan. Bu durumda bir grup aydinimizin actigi ve dun itibariyle 11 bin imzayi bulan Ozur Diliyorum kampanyasi icin ne soylenebilir? Soyle diyor bildiri: 1915 te Osmanli Ermenileri nin maruz kaldigi Buyuk Felâket e duyarsiz kalinmasini bunun inkâr edilmesini vicdanim kabul etmiyor. Bu adaletsizligi reddediyor kendi payima Ermeni kardeslerimin duygu ve acilarini paylasiyor onlardan ozur diliyorum. Her seyden once sivil bir girisim bu. O sebeple herkesin gorusune saygi duyuyorum. Ancak burada suc islemis olmanin on kabulu var. 90 yil oncesi adina ozur dilemek bu yuzden. Oysa bildiri sucluluk temelli degil bir insanlik trajedisinin acilarini anlamak ve paylasmak merkezli olmaliydi. O zaman tarihi bir girisim adina hukuki bir gaf da yapilmamis olurdu. Erhan BASYURT - Bugun