Iki yil once Hrant suikastinin hemen arkasindan sicagi sicagina yazdigim yazinin ozu su satirlardi: Hrant Dink bir semboldu. Hem de bircok seyin. Bir arada yasatacagimiz farkliliklarin cogunu tukettik. Bu yuzden farkli dinde inancta ten renginde insanlari birlikte baris icinde yasatma becerimizi unuttuk. Hrant Dink bir imkân ve ihtimaldi. Sozleri ile durusu ile herkesin bildigi hikayesiyle bu topraklarin damgasini vurdugu farkliliklarin bir sembolu idi. Bu yuzden onu sacinin bir teline bile zarar vermeden yasatmamiz; ruzgardan soguktan ve kem gozden korumamiz gerekiyordu. Yasadiklarimizin tukettiklerimizin tekrar bulmayi umduklarimizin sembolu kor kursunlara hedef oldu. Ayni duygulari hâlâ tasiyorum. Hrant in oldurulmesi daha dogrusu onu koruyamamis olmamiz hepimizin yillar boyu uzerimizden atamayacagimiz bir utanc. Iki yil boyunca bu utancin kaynagina inme firsatimiz oldu. Hrant in hayatina kasteden orgutlu yanlislari carpikliklari izledik. Birkac hukme birden varmis olmaliyiz. Birinci hukum: Ermeni dusmanligi imal ve icat edilmis bir dusmanlik; demek ki uzerinde yeniden dusunmeliyiz. Oyle ya Hrant Ermeni oldugu icin Ermenileri temsil ettigi icin olduruldu. Peki bizler Ermenilerden neden nefret ediyorduk? Benzer dusmanligi neden ayni olculerde Rumlar Bulgarlar hakkinda uretmedik. 1915 tehcirinden once Anadolu da Ermeni dusmanligi var miydi? Insanlar bir arada baris icinde yasarken aralarindan sokulup tehcire tabi tutulan bir topluluktan neden nefret eder? Bu dusmanligi kim hangi amacla uretti? Hem komsumuz hem de Istanbul da cok az sayida kalmis bir azinlik olarak Ermeniler bizim icin bir tehdit unsuru olusturmadigina gore bu nefret niye? Hrant Dink suikastinin sorusturulmasi boyunca ortaya sacilan bilgiler aslinda hem devlet cihazina hem de topluma derinlemesine nufûz etme firsati verdi. Devlet dusmanlik uretiyor toplum da sebebini bilmedigi huzursuzlugunu ofkesini devlet katinda uretilen bu dusmanlik uzerinden kusuyordu. Hrant in hayati uzerine uretilen komplolar devlet katinda bu dusmanliklarin topluma nufûz etme ve toplumu kontrol etme amaciyla nasil tedavule sokuldugunu da anlatmiyor mu? Bu dusmanliklara yaslanarak amacindan uzaklasan hukuka savas acan ic guvenlik orgutunun nasil bir entrika yumagi ile cevrelendigi ortaya cikmadi mi? Kisisel cikarlarin ve keyfiligin bu dusmanlik batakliginda gelisip serpildigi gorulmedi mi? Toplum rahatsiz ve huzursuz. Pusulasini kaybetmis gencler enerjilerini ve ofkelerini bosaltacak yerler ariyorlar. Bu enerjiden saga sola yerlestirecek bombalar ureten bir devlet cihazi var. Ancak toplumu bir seylere bir yerlere ve birilerine dusman ederek hukmunu yurutebilen bir devlet otoritesi var. Ve bu yapilanma urettigi dusmanliklarin yol actigi ofkenin kendi kendisini yiyip tuketmesi karsisinda caresiz. Turkiye de vatanseverligin hic sasmayacak olculerinden biri Hrant i sevmek olmaliydi. Cunku Hrant bu topraklara ve bu ulkeye aitti. Hrant tan nefret edenlerin asil sucu ise her seyiyle tam bir Anadolu delikanlisi olan bu adami anlayamayacak kadar cahil olmalariydi. Bu cehaletin biraz da dusmanliklar uzerine cikar hesabi yapan devletin eseri oldugunu hatirlatmaliyiz. Hrant Dink olduruldu. Bu cinayetin pesinden aradan gecen iki yilda bu cinayet vesilesiyle ortaya dokulenlerden cok sey ogrendik. Birincisi urettigi dusmanliklarla birlikte tepeden tirnaga yeniden gozden gecirilmesi gereken bir devlet cihazimiz var. Ikincisi de bu dusmanliklarin uzerine insa edildigi yaygin kitlesel cehalet. Veya toplumsal patoloji. Ama o bir Ermeni ydi diye direnenlere soyleyecek iki soz var: Hrant a sikilan kursun bir dusmana degil bu ulkeye sikildi. Ve Ermeniler neden senin dusmanin?