Talat Pasa nin ilk kez tumuyle yayimlanan ozel belgelerinde tehcir (zorunlu goc) oncesi ile sonrasi Ermeni nufusu farki 972 bin. Murat Bardakci Bunlara Osmanli topraklarini terk edenler de dahil hepsinin oldugu soylenemez dedi Gazeteci Murat Bardakci Talat Pasa nin Evrak-i Metrûkesi adli yeni kitabinda 1915’te yasanan tehcir olayiyla ilgili olarak donemin Dahiliye Naziri olan Talat Pasa’nin tehcir oncesi ve sonrasi Ermeni nufusundaki degisiklikleri iceren ozel belgelerini ilk kez tumuyle acikladi. Belgelere gore 30 buyuk yerlesim yerinde tehcir oncesi ve sonrasi Ermeni nufusu arasindaki fark 972 bin 246. Tehciri 1.5 milyon Ermeninin olduruldugu soykirim” olarak degerlendirenlerin bulundugunu hatirlatan Bardakci 972 bin 246 sayisinin bu kadar kisinin hayatini kaybettigi anlamina gelmeyecegini farkli sebeplerden olenlerin ve Osmanli topraklarini terk ederek baska ulkelere goc edenlerin de bu sayiya dahil oldugunu vurguladi. Ayrintili olarak not tutmus Everest Yayinlari’ndan cikan kitapta Bardakci 1915 olaylarina dair Talat Pasa’nin ozel arsivinden cikan belgelere yer veriyor. Tehcirin yasandigi donemde Dahiliye Naziri olan daha sonra sadrazamlik gorevi de ustlenen Talat Pasa ozel notlarinda Osmanli’nin onemli sehirlerindeki Ermeni nufusundaki hareketliligi butun detaylariyla anlatiyor. Talat Pasa’nin belgesinde 1914’teki (hicri 1330) nufus kaydi ve tehcir sonrasi nufus karsilastiriliyor. Belgeye gore Ermeni nufusu 1914’te 1 milyon 256 bin 403. Tehcir uygulanan yerler ve Istanbul’daki Ermeni nufusun toplami 1 milyon 112 bin 614. Tehcir sonrasinda ise bu sayi 284 bin 157 olarak goruluyor. Dogu’da nufus sifira inmis Belgeye gore Ermeni isyanlarinin oldugu Dogu illerinde tehcir sonrasi hic Ermeni kalmadigi goruluyor. 125 bin 657 Ermeninin oldugu Erzurum’da 114 bin 704 Ermeninin bulundugu Bitlis’te 67 bin 792 Ermeninin oldugu Van’da 56 bin 166 Ermeninin bulundugu Diyarbakir’da ve 70 bin 60 Ermeninin bulundugu Elaziz’de (Elazig) tehcir sonrasi nufus sifira inmis. 37 bin 549 Ermeninin oldugu Trabzon’da da durum farkli degil. Tehcir sonrasi Ermeni nufusunda en buyuk dususun yasandigi vilayetlerden biri de Sivas. Belgeye gore tehcir oncesi bolgedeki Ermeni sayisi 141 bin iken tehcir sonrasi nufus 8 bin 97’ye dustu. Sivas’a tehcir sirasinda 948 Ermeni goc etti. Izmit’te ise nufus 56 bin 115’ten 3 bin 880’e indi. Izmit’e bu sirada goc eden Ermeni sayisi ise 142. Yine Ermenilerin yogun olarak yasadigi Adana’da nufus 51 bin 723’ten 12 bin 263’e dustu. Kayseri’deki 47 bin 974 olan Ermeni nufusu da 6 bin 650’ye indi. Kayseri’ye tehcir sirasinda 111 Ermeni goc etti. Talat Pasa’nin kayitlarina gore Istanbul’daki Ermeni nufusu tehcirden hic etkilenmedi. Tehcir Kanunu’nun uygulanmadigi birkac vilayetten biri olan Istanbul’daki Ermeni nufusu tehcir oncesi ve sonrasinda 80 bin olarak goruluyor. Ermeni nufusundaki dususun en az yasandigi Kutahya’da nufus 4 bin 23’ten 3 bin 932’ye Icel’de 350’den 252’ye iniyor. Bu sehirlere tehcir sirasinda gelen Ermeniler nufusu artiriyor. Ankara’da ise Ermeni nufusu 44 bin 661’den 12 bin 766’ya dusuyor. Ayrica 410 Ermeni baska yerlesim yerinden Ankara’ya goc ediyor. Olu sayisi vermek imkânsiz’ Gazeteci Murat Bardakci daha once bazi bolumlerini yayimladigi belgelere tumuyle ilk kez bu kitapta yer verdigini belirterek sunlari soyledi: Bir kesim iddiayi 1915 yilinda 1.5 milyon kisinin olduruldugune kadar goturdu. Bu belgelerde gorulen tehcir oncesi ve sonrasindaki nufus sayilari arasinda 972 bin 246 olarak gorunen farkin tehcir sirasinda bu kadar kisinin hayatini kaybettigi seklinde yorumlanmamasi gerekir. Zira bu sayiya cesitli sebeplerden dolayi olenlerin yani sira Osmanli topraklarini terk ederek baska memleketlere ozellikle de Rusya ya Guney Amerika ya ve Avrupa ulkelerine goc edenler de dahildir. Yorumun bu sekilde olmasini gerektiren onemli delillerden biri de tehcire tabi tutulan bazi kisilerin 1918 sonrasinda donmus olmalaridir. Dolayisiyla 1915 tehcirinde su kadar Ermeni hayatini kaybetmistir seklinde kesin bir hukmun verilmesi zor degil imkânsizdir.