Ozur dileme kampanyasina karsi cikan Sedat Laciner Turk Ordusu na Ermeni bir general lazim dedi. Iste o carpici roportaji Zaman dan Nuriye Akman in Sedat Laciner le yaptigi roportajin ikinci bolumu... Mesela Almanya da cok sayida Turk polis vardir. Bir tanesini de mudur falan yaparlar. O bir mesajdir o topluma. Bakiniz sizden birini aldik biz mudur yaptik. Bizim icin mesele degildir bu. demektir. -Osmanli ne yaptiysa Ermeniler yine de tatmin olmadilar demek ki... -Iyi de 1921 ve 22 yillarinda tehcir kararini alan kabinenin neredeyse butun uyeleri disisleri bakani icisleri bakani basta olmak uzere hepsi teker teker Berlin de iste Gurcistan da surada burada disarida tek tek suikastla olduruluyorlar. Yani geriye idam edecek kim kaldi? Intikam alacak oldurecek ozur dilenecek ne kaldi? Bu da yetmiyor 1970 ve 80 li yillarda ASALA terorune baktiginiz zaman bunlar da yine ayni gerekce ile hepsini oldurmus. Simdi ben bugun sunu merak ediyorum. Dedem bu olaylara karismamistir ki dedemin babasi da Ermeniler gibi asker kacaklari tarafindan jandarmanin kotu muamelesi tarafindan oldurulmus bir insan. Simdi ben soykirim icin nasil ozur dileyebilirim? Yani Istanbul hukumeti hatalarini kabul etmis insan haklarinda kotu uygulamalar var demis. Asiriya gitmis hatta bu konuda. Goc eden Ermeni nin saatini calan erin aninda kursuna dizildigini biliyoruz. Simdi ne kaliyor geriye? -Siz bu sorulari imza atan insanlarla oturup paylasmadiniz mi? -Benim soyle bir sorunum var. Turkiye de ne zaman bir kutuplasma olsa hep ortasinda kaliyorum. Meseleye ideolojik yaklasmadiginiz zaman gizli gundemleriniz olmadigi zaman bu sikintiyi yasiyorsunuz. Imza atanlar iyi niyetli hareket etmis de olabilirler. Fakat cok akilli davrandiklarini sanmiyorum. Bu tur kampanyalarin cok cesitli gruplar tarafindan yapilmasi lazim. Demokratik toplumun geregi olarak gormek lazim bunu. Burada cok sayida Ermeni yanlisi Turk yanlisi konferanslar toplantilar yapilmasi lazim. -Gercekten tam ortada misiniz? Sanki devlet tarafina biraz daha yakinsiniz... Yok degilim. Devletin resmi politikalarini sonuna kadar elestiren bir yer USAK. Ayrica ozur dilenecekse bunu dileyecek olan makam bir devletin basbakanidir. Yani yasanan ortak acilarin paylasilmasinda icerigini guzel doldurursaniz ozur kelimesini de kullanabilirsiniz. Sunu soyleyebilmesi lazim Turkiye Cumhuriyeti Devleti nin: Ittihat ve Terakki cok buyuk bir hata yapti. Tehciri beceremedi. Eline yuzune bulastirdi. Biz size soykirim uygulamadik. Ama yaptigimiz sey sizin cok buyuk acilar cekmenize yol acti. Yuz binlerce Ermeni burada hayatini kaybetti. Insanlar cocugunu kaybetti annesini babasini kaybetti. Ac kaldi acikta kaldi. Bunun sorumlusu da Ittihat ve Terakki dir. Tasnaklar bunu yapti ben de onlem aldim. Oyle sey olmaz. Devlet vatandasini korur. -Ozal demisti ki: Soykirimi tanisak ne olur? Bu is kokunden biter gider. Hakikaten ne olur yani? Arkasi gelir mi? -Gelir. Nitekim geliyor da. -Ne geliyor? Toprak mi isteyecekler? -Tabii toprak talebi var. -Yok oyle bir talebimiz diyorlar... -Bakin Ermenistan yetkilileri Turkiye Cumhuriyeti nin sinirlarini taniyoruz. cumlesini dahi kullanamiyorlar. Niye bu cumleyi kurmuyorsunuz? diyorum. Diyorlar ki efendim biz bunu soylersek taviz vermis oluruz. Muzakerelerde karsiliginda siz ne vereceksiniz? Simdi siz komsunuzun evini tanimanin karsiliginda bir sey beklemezsiniz. Onun karsiliginda komsunuz da sizin evinizi tanir. Siz eger komsunuzun evini tanimiyorsaniz bu savas nedenidir. -Yani Turkiye Cumhuriyeti devletini tanimayan bir devlet ile fiili savas hali gibi bir hal ortaya cikar... -Evet. Bu cumleyi kuramiyorlar. Turkiye nin dogusuna Bati Ermenistan demelerine ben o kadar kafayi takmiyorum. Cunku tarihsel isimleri olabilir. Kurdistan Ermenistan Lazistan gibi isimler bir devlet anlamina gelmeyebilir. Ama Ermeni milliyetcilerinin yayinlarina baktiginiz zaman cok net bir sekilde sunlari soyluyorlar: Agri Dagi ni bize verin. En azindan bize bakan tarafini verseniz bizim icin cok kiymetli bir sey. Van Ermeniligin dogdugu yerdir. Van i bize verin. Bir ozerklik verin. Oradaki topraklarinizi verin tarzinda istekler gelir ardindan. -Tazminat talebi gelir mi? -Tazminat topraktan cok daha evvel gelecek bir talep. Nitekim calismalar da yapiyorlar. Axa iste soykirim yapildi o yuzden bunlar oldurulmustur diye bunlara hayat sigortalarini oduyor. Kabul edildigi an Turkiye ile ilgili tazminat talebi baslayacaktir. Mesela Almanya nin Israil e odemis oldugu tazminat 100 milyar dolarin uzerinde. Ustelik buna siz enflasyonu eklerseniz bu bahsettigimiz rakam karsiniza bir trilyon dolara yakin olarak cikar. -Ama bunu Turkiye nin odemeyecegi besbelli... -Hic belli degil. Niye odeyemeyeceksiniz? Bu bir sucsa suc islediginizi kabul ettiyseniz tazminat odeyeceksiniz. AB Insan Haklari Mahkemesi bir karar aldigi zaman odememezlik yapiyor musunuz? -Bir de Ermeni donmeleri tehcirden sag kurtulan sakli Ermeniler var... -Simdi kurtarma olayi var. Adami aliyorsunuz Ankara dan. Once Adana dir durak. Adana ya gelinceye kadar adam bir yolunu buluyor geri donuyor Ankara ya. Ankara ya geldikten sonra kimse buna Ya sen niye geldin? Sen tehcir edilecek adamsin. demiyor. Yani Turk devleti hicbir zaman bu kadar organize olmamistir. Yani Turkiye Cumhuriyeti nden farkli bir Osmanli Devleti de yok. Kâgit uzerinde mukemmel uygulamada berbat bir devlet. Hatta Canakkale den bir tane adam aliyorlar. Ismini hatirlayamadim simdi. Bursa ya kadar yuruyorlar. Yururken iste hasta olanlardan cocuklardan yaslilardan olenler oluyor. Kendisi iste Adana ya kadar yasiyor. Adana ya gelince diyor ki Ben bu memleketi sevmedim. Bura guzel degilmis. diyor Canakkale ye geri donuyor. Yani boyle binlerce insan var. Bakiyor Canakkale de kimse kalmamis. Canakkale Savasi ndan sonrayi dusunun. Rumlar gitmis Ermeniler gitmis. Istanbul a gidiyor. Ve Istanbul da 1990 li yillarda vefat ediyor. -Biz ne kadar Ermeni yi tehcirde kurtardik? -Simdi bu goc edenler icerisinde Ermeni erkeklerinden muhim bir kismi fedain diyorlar militan oluyor. Bunlarin ailelerinin ortada kaldigi cok olmustur. Saldirilarda da erkekler hedef olmustur. Cocuklar ve kadinlar ortada kalmistir. Bu kadinlari iste garip gureba sinifina sokup mahallede iste bir tane dul Ermeni kadin var bunu da nufusumuza alalim dedigi haller var. Bu bir Islam gelenegidir. Osmanli Turk gelenegidir. Bunu bir Batilinin anlamasi kolay degildir. Bazi durumlarda su da olmustur. Ermeni kadin cok guzel. Adam gozune koymus. Kocasi da olmus kadinin. Bir sekilde bir yolunu bulup nufusuna aldigi durumlar da olmustur. -Insani amaclarla da yapilsa bu asimilasyon degil mi? -Bati toplumuna sorsaniz bu soykirimdir. Niye? Cunku Ermenileri kendi nufusu icerisinde eritmeye calisiyorsunuz. Oysa Bosna-Hersek savasinda Sirplar cok 30 bin civarinda Bosnak kadina tecavuz ettiler. Ama hicbiri ile evlenmediler. Ve dogan cocuklari da benim cocugum diye sahiplenmediler. Ama burada cok farkli bir sey var. Bakiniz. Ermeni yi adam kirli gormuyor. Karisi yapiyor. Hanesine sokuyor ondan cocuk yapiyor. Cocuga cocugum diyor. Kadina da karim diyor. -Ama Muslumanlastiriyor onu... -Zaten kocanizin dinini alirsiniz o zaman. Bu Muslumanlastirma da soyle bakin. Cok sofu gorunup bir Fatiha ile namaz kilip omrunu tamamlayan Ermeni kadinlar var. Veya iste okudugu zaman sureyi dogru duzgun okuyamayan. Allah a inaniyor. Ateist bir toplum degil Ermeni toplumu. Cocuk denecek bir yasta bu evlilikler gerceklesiyor. Ve son nefesinde de Musluman olarak oluyor. Simdi boyle bir grup var. Bunlarin on binlerce oldugu soyleniyor. -Arastirmalar var mi bu konuda? -Var. Evlatliklarin anilari var. Gazeteci kitaplari bir iki tane cikti ortaya. Bilimsel arastirmalar daha yeni yeni. Kesin rakamini bilmiyoruz. Sundan dolayi. Adam benim karim Ermeni ydi demiyor. Bu insanlar yaslandi oluyorlar artik. O donem tamamlanmak uzere. Bir boyle grup var. Bir evlatliklar meselesi var. Annesi babasi oldugu icin cok sayida yetim kalan var. Kazim Karabekir Pasa nin buyuk gayretleri var. Onun disinda da annesini babasini evine altin saklamistir diye goce hazirlanirken tehcire hazirlanirken evini basiyorlar olduruyorlar anneyi babayi. Cocuk ortada kaliyor. Ve o cocugu orada cocugu olmayan bir yasli kari-koca aliyor boyle hikâyeleri hemen hemen her koyde kasabada sehirde boyle hikâyeler duyarsiniz. Onu aliyorlar. Bunlarin bir kisminin Ermeni oldugunu biliyoruz. Mesela bazi yerlerde adamin adi Ahmet tir Mehmet tir. Gâvur Ahmet gâvur Mehmet falan denir Ermeni oldugu bilindigi icin. Hic cuma namazina gitmeyenler veya kendisini Musluman gosterip de aslinda ozel hayatinda Musluman olmayani var. Gercekten Musluman olani da var. -Bir de Ermeniligini unutmus kendini Turk ve Musluman sananlar yok mu? -Var. Bunlarin hayatlarini fazla kurcalamanin anlami yok. Cesit cesit on binlerce insan bu durumda. Bu ilk kadinlar cocuklar veyahut da Muslumanlasmis Ermeniler disinda bir grubumuz daha var: O grup ise bilincli olarak Dogu Anadolu da ve Guneydogu Anadolu da ozellikle tehcirde yerlerinden edilmemislerdir. Tehcirden sonra 350 bin kadar Ermeni geri donmustur. Bu tarz geri donenlerden hayatlarindan endise edenler iste ne bileyim Kars in Erzurum un veya baska bir yerin koyu demistir ki biz Musluman olduk. O koy toplu halde Musluman dir. Ama pek o rituelleri uygulamazlar. Camileri yoktur. Bazi durumlarda gostermelik cami yaptiklari olmustur. Ibadetlerini mesela bir Sunni koyler gibi yapmazlar. Bircogu da Alevi Musluman olduklarini soylerler. Bu Ermeni koylerinin icinde bir kismi da Ermeni olduklari fark edilmesin diye kutuk degistirmislerdir. Yani Istanbul a Izmir e Ankara ya tasinirken kutugunu once Rize ye goturmustur. Rize den Afyon a goturmustur. Afyon dan Konya ya goturmustur. Yedi sekiz defa kutuk degistiren var. Normalde Turk vatandaslari sehir degistirir ikamet degistirir ama kutuk degistirmez. Ve bunlarin icerisinde Ermeni vatandaslarimizdan cok yuksek makamlara tirmananlar da var. -Bu donemde cok ust makamlara tirmanan Ermeni kokenli kim var? (Sadece merak kaygisiyla sordugum bu soruma yazilmamak kaydiyla oyle bir isim soyluyor ki saskinliktan oluyorum. Canan Aritman in durumuna dusmemek icin bu ismin telaffuz edilmemesi gerektigi konusunda Laciner le hemfikir kaliyorum. Bize ne canim insanlarin kokeninden? Cok istiyorsa kendisi aciklar. Saklama arzusuna saygi duymamiz lazim.) -Beni en cok rahatsiz eden budur. Insanlarin kimliklerini saklamak zorunda olmalari acik toplum icin saglikli bir devlet icin de tehlikedir. Yani kendileri Ermeni olduklarini rahatca soyleyebilmeliler. Bu insanlar acik kimlikleriyle milletvekili olabilmeli bakan olabilmeli yuksek yargida yukarilara tirmanabilmeli. Bunu saklamak zorunda kalirsa bir sure sonra gizli cemaatler ortaya cikar. -Ne yazik ki Cumhuriyet donemi pek iyi bir sinav vermedi bu konuda... -Vermedi. Aslinda 1950 lerde Ermeni milletvekili var. Tabii simdi nufus problemi de var. Ermeni bir milletvekili adayi gosterseniz nereden secilebilir ki? Ama devletin sunu yapmasi lazim. Mesela bir Ermeni general olmasi lazim. Iste Bati toplumlari soyle yaparlar. Bir siyahi alirlar bir kadini kendilerince ezildigini dusundukleri bir gruptan bir kisiyi alirlar. Mesela Almanya da cok sayida Turk polis vardir. Bir tanesini de mudur falan yaparlar. O bir mesajdir o topluma. Bakiniz sizden birini aldik biz mudur yaptik. Bizim icin mesele degildir bu. demektir. Turkiye de de bir general olmali Ermeni kokenli. Veya Kurt kokenli ama Kurtlugunun alti cizilmis Kurt kokenli bir insan olmali. -Ordu bu konuda daha hassas degil mi? Siz bir utopyadan bahsediyorsunuz... -Utopyadan degil aklin geregidir bu. Bakiniz ben Turk toplumunun cehaletine guveniyorum. Yani Turk toplumunun cehaleti nedeniyle cok sey basina geliyor. Cok asiri maliyetler odemek zorunda kaliyor. Ama Turk toplumunun hafizasinin irkcilik gibi meselelerde hastaliklarinin cok koklere gitmemis olmasi nedeniyle bir bakarsiniz iki yilda uc yilda bu toplum bu noktadan buraya nasil geldi diyeceginiz bir seyler olur. -Siz bir generalden soz ediyorsunuz. Askerî okullara alinirken ve sonraki her asamada ta tepeye tirmanirken insanlarin kokenleri en ince detayina kadar incelenmiyor mu? -Tamam kokenine bakilir. Ozellikle Ermeni oldugu icin birisini alirsiniz. Ozellikle Ermeni oldugu icin general yaparsiniz yeteneklerinden dolayi degil. Bunu kadin icin de yapmak lazim. Kadin general olmasi lazim. Bizim boyle sembolik bir mesaja da ihtiyacimiz var. -Sayin Ilker Basbug un sizin bu sozlerinizi okudugu zaman tuyleri diken diken olmaz mi? -Sanmiyorum. Aa ilginc bir fikir diyecegine eminim. -Bir temasiniz oldu da o yuzden mi eminsiniz? -Yok bu konuda degil. Teror meselesinde biz sik sik Genelkurmay a gittik. Fikirlerimizi belirttik. Tuylerinin diken diken oldugunu gormedik. Uniformaliydilar ama bilemiyorum tabii. (Guluyoruz) -Stratejik arastirma kurumlari daha cok emekli generallerin konuslandigi devletin resmi tezlerini daha cok dile getiren yerler olarak bilinir Turkiye de. Sizin USAK olarak bir farkiniz var mi? -Valla Turk Silahli Kuvvetleri ni bizim kadar elestiren ikinci bir yer oldugunu sanmiyorum. Buna medya da dahil yani. Teror politikalarini bizim kadar elestiren bir yer oldugunu sanmiyorum. Zaman zaman korkuyorum da acikcasi Turk devletini tanidigim icin -Neden korkuyorsunuz can guvenliginizden mi? -Tabii canim. -Ama yine de Genelkurmay sizi muhatap kabul etmis gitmis gorusmussunuz. -Ama Genelkurmay degil ki devlet sadece. Devlet devlet degil sadece yani. -Onumuzdeki yil Ocak ayinda Ermenistan Cumhurbaskani Turkiye yi ziyaret edecek. Gorusmelerin nasil bir hava icinde gececek sizce? -Olumlu bir hava icerisinde gececektir; olaganustu bir sey olmazsa ciddi hatalar yapilmazsa. Ozellikle ben Obama nin bu sureci desteklemesi gerektigini dusunuyorum. Yani soykirim tartismalari veya diasporanin cabalari uzerine degil de Ermenistan-Turkiye diyalogu icerisinde kurmak lazim her seyi. Fransa da dahil olmak uzere butun ulkeler Ermenistan-Turkiye diyaloguna odaklanirsa oradan cok ciddi meyveler alinir. Ve tarihte bir kisir dongu kirilmis olur. O noktadan sonra artik hizli bir sekilde iyilesme baslayabilir. Ama eger bu imza kampanyalarinin da bir seyi tetiklemesi soz konusu olursa Avrupa ve Amerika da ciddi Turkiye yi kiskaca alacak sekilde adimlar atilirsa bunun sonucunda Ermenistan ile diyalogdan vazgecilebilir. Cunku Sarkisyan icin de cok zor bir durum. Diaspora sanildigi gibi zayif bir sey degil. Diasporanin nufusu Ermenistan dan da fazla. Ekonomik gucunden de fazla entelektuel gucunden de fazla. Ermenistan da kimse yok. Insanlarin parasal duzeyi egitim duzeyi cok dusuk. Hatta bircok bakanlari vs. diasporadandir. -Ermeniler kimliklerini 1915 te acilan yaralar uzerinde kurduklari o yaralarini da ozenle buyuttukleri icin acaba simdi bu imza sirkulasyonu buyurse bu yaralarin daha da acik kalmasina mi yardimci olur yoksa kapanmasina mi? -Kapatmaz. Zaten imza atanlarin onlarla yakin dusundugunu zaten biliyorlar. Orada yeni bir sey yok aslina bakarsaniz. Bir Halil Berktay in fikrini bir Taner Akcam in fikrini merak ettiklerini sanmiyorum acikcasi. Eger Ermeniler Turklerin ozur dilemesini istiyor olsalardi farkli bir yontem izlerlerdi. Yani karsinizdakinden ozur diliyorsaniz daha farkli bir dil kullanirsiniz. Ama karsinizdakinden intikam almak istiyorsaniz oradaki dil iste su an Ermenilerin kullandigi dildir. Intikam ile ozur talebi baska bir sey. Ozellikle diaspora icin Ermeni sorununun cozumu demek diasporanin cozulmesi demektir. Yani Ermeni sorununun cozumu ile Ermeni kimliginin cozulmesi ayni anlama geliyor. Cunku Turk dusmanligi uzerine insa edilmis bir kimlikten bahsediyoruz. -Bu cozulme daha buyuk bir depreme yol acar yani. -Orada bir soykirim endustrisi var. Yani para kazanan var mevki kazanan var makam kazanan var. Filmini o sayede satan var. Kilisesini o sayede ayakta tutuyor. Ermeniler Turkiye yi Turk gazetelerinden daha iyi takip ederler. Yani yuz tane haber sitesinde haber varsa bunun yetmis sekseni Turkiye ile ilgilidir. Yani adam her seyini Turk nasil yasiyor uzerine odaklamis durumda. Bu hastalikli da bir ruh hali. O yuzden sonuc alamiyoruz bir acidan. Bundan dolayidir ki biz iliskimizi Ermenistan a kaydirmak zorundayiz. Cunku diasporanin sorumlulugu yok. Devleti yok. Devlet demek ayni zamanda sorumluluk demektir. Ermenilerin bu kadar romantik bir noktaya gelmesinin onemli nedenlerinden bir tanesi de devlete sahip olmamalaridir. Cok kisa sureli bir devletleri vardir 1920 lerin basinda. Bolseviklerin ele gecirdigi bir devlet. 91 e kadar devletleri yoktur. Butun o romantizm bu devletsizlikten kaynaklanmistir. Simdi Ankara nin nufusundan daha az bir devletten bahsediyoruz. Turkiye nin destegi olmadan buranin ayakta kalabilmesi mumkun degil. Onu fark etmis durumdalar. Ermenistan da diasporadan gelenler diyor ki Turk un ekmegini yiyeceginize olun. Ermenistan meclis baskaninin Siz Kaliforniya da neyle oluyorsaniz olun. Ama biz burada Turk un ekmegine muhtaciz seklinde bir aciklamasi oldu. Simdi meseleyi buraya kaydirmamiz lazim. -Obama Ermenilere verdigi soykirimi tanima sozunu tutacak mi? -Bir karar tasarisi beklemiyorum acikcasi. Turkiye ile Ermenistan arasindaki yakinlasmadan cok umutlular. Bunu tesvik edecekler. Bunu baltalayacak bir adim atmak istemeyeceklerdir. Soykirim kelimesini kullanabilir. Ama ayni zamanda Turk tarafini da sakinlestirecek yontem ton secebilir. Turk Amerikan iliskileri cok ters bir safhaya girerse Ermeni meselesinde mutlaka isler bozulur. Obama nin verdigi soz internet sitesinde hala duruyor. Ama onu oyle bir yontemle soylersiniz ki Turk tarafini sakinlestirirsiniz. Burada bir soykirim olmustur. Karsilikli acilar olmustur hatalar olmustur dersiniz. Daha yenilir yutulur hale getirirsiniz. Turkiye de buna hazirlandi. Obama nin bir yildir soykirim diyecegini biz hep konustuk. Konustugumuz icin ah iste bak gordun mu dedi noktasina da geldi kamuoyu biraz yani. -Dunyanin degisik parlamentolarinda soykirim tasarilari bekliyor. Onlara ne olur bu yil? -Kucuk ve orta buyuklukteki devletlerdeki tasarilar buyuk devletlere bakar. Yani 2001 de Fransa da karar alindiktan sonra bir zincirleme bircok ulkede de kararlar alindi. Mesela Ingiltere bir karar almis olsa henuz bu karari almayan ulkelerde de bu karar cikar. O yuzden Amerika da bir karar alinmamasi Ingiltere de bir karar alinmamasi onemlidir. Fransa da soykirim demeyi suc sayan yasayi geriye itelediler. Cunku yeter artik daha da fazla ileriye asiriya gitmeyelim. Bu kadari yeter noktasindalar. Turkiye nin o ulke ile iliskisine bakar mesele. Amerika super guc olmasi nedeniyle Amerika nin aldigi bir karari her ulke takip edebilir. Siz hic kizamazsiniz. Amerika da aldi niye bana kiziyorsun. Git ona kiz der adam. Ingiltere ninki de cok onemli. Cunku tehcir zamaninda isgalci ulke savastigimiz ulke bir. Ikincisi de entelektuel gucu cok kuvvetli. Arsivlerin hepsine hâkimler. Bu bir soykirim degildir diye cok net bir sekilde soyluyorlar. Turkiye yi de bu konuda en cok destekleyen ulke oldu su ana kadar. -Biyografinize kitaplariniza yapip ettiklerinize baktigimda sasirdim. Yani bir insan hem Afrika da hem AB de hem Ortadogunda hem Kurt hem Ermeni sorununda uzman olabilir mi? Dahi misiniz numara mi yapiyorsunuz? -Yo cok sansliyiz Turkiye deyiz. Baska bir ulkede olsaydik bu kadar cok calismamiz olmazdi. Turkiye de maalesef bilim cok iyi seviyelerde degil. Ozellikle sosyal bilimler. Devletin baskilarinin etkisiyle bir tane bile tez yapilamayan sorunlarimiz var. En onemli en kritik konularimizda universitelerimiz tez yaptirmamis. Yeni yeni ortaya cikan bir iki teze baktiginiz zaman farkli bir sey soyleme imkâniniz yok. Hem devlet odullendirmiyor hem de can guvenliginiz tehlikeye giriyor. Bunu goze alabilirseniz birazcik cesaret gosterebilirseniz sadece olani ortaya koyarsaniz... -Uzman kesiliyorsunuz. -Biz uzman oldugumuzu soylemiyoruz bazi konularda. Ermeni konusunda bu kitap sekiz yilda cikti ortaya. Bir dehamiz yok ama bir emek var alin teri var. Bilimde de boyledir. Isteyene verilir bilim. -Ilgi alaninizin cok genis olmasi her konuda bilim yaptiginiz anlamina gelir mi? -Benim ana konum Turk dis politikasi. Ama Ingiltere de doktorami ve mastirimi yaptim. Orada kendime soyle bir kriter koymustum. Turkiye yi dunyaya anlatayim. Burayi da Turkiye ye anlatayim. Burada cok sansliyim. Afrika konusunu calisan birisi var. Butun omrunu oraya vakfetmis. Teror calisan insan var AB calisan insan var. Ve bunlar calistiklari alani gelip bize aridan bal almis gibi ozunu aktariyorlar. Onlarin aktardigini kurum baskani olmamiz nedeniyle biz anlatiyoruz. -Peki burayi kim kurdu? -Burasi Ingiltere de okuyan uc tane arkadasin hevesiyle olusturulmustur. Turkiye de niye bir Chatham House yoktur neden birileri fikir uretmiyor dedik. Ingiltere nin en eski think tanklerinin basinda geliyor. Biz de buraya USAK evi diyoruz zaten. Yani fikir uretilen bir ev dusunun. Simdi batida soyle bir gelenek var. Kral var. Kralin yaninda bir akil adam var. Onlar bir takim fikirleri uretiyorlar ve kral da veya devlet de uyguluyor. Amerika mesela fikir ureten adamlarla birlikte kuruluyor. Ama Turk devletlerine baktiginiz zaman oyle cok kuvvetli bir gelenek yok. Osmanliya baktiginiz zamanda sultanin dedigi dediktir. Cok katidir. Oyle bir fikir ureten kurumsal yapi gormekte zorlanirsiniz. Cumhuriyette bu hic yok. Cumhuriyet universiteleri kurarim kapatirim istedigim adami yaratirim mantigi ile bakmistir. Biz bunu kirabilecek devlet icin toplum icin fikir uretebilen dunyayi Turkiye ye Turkiye yi dunyaya tasiyabilen hem Turkce hem Ingilizce konusabilen bir think tank olusturmak istedik. -Parayi nereden buldunuz? -Bunun icin de cok buyuk para lazimdir. Zengin adam isidir strateji. Sunu gorduk devlet yurtdisina Ingiltere ye Almanya ya Amerika ya binlerce adam gondermis. Ve bunlarda iste Sanliurfa Malatya Kars ne bileyim Anadolu nun tasra universiteleri icin gondermis. Donenleri de hic kimse istememis. Bunlar disaridan geldiler tepeden indiler burada asistanlik yapmadi sunu yapmadi bunu yapmadi diye geleni terslemisiz hep. Mutsuz insanlar. Yani Amerika da buyuk deneyler yapan bir adam tasra universitesine geldigi zaman sen otur senden hicbir sey istemiyoruz denmis. Onlara yardimci docentlik bile cok gorulmus. -Onlardan mi yararlandiniz? -Evet. Dedik ki bu insanlardan yararlanalim. Bu insanlarin beyinlerini aldik. Elliden fazla insan seksene ciktik hatta bir ara. Bunlarin yazdiklarini bes kurus para vermeden aldik. Dolayisiyla ihtiyacimiz olan sermayenin yuzde 90 indan fazlasini almis olduk. Fiziksel bir mekân. Buranin kirasi elektrik su gibi masraflarini da yedi tane kurucu isadami karsiliyor. Isadami diyoruz ama ufak yani boyle bir butik zinciri olan bir adama yedi kisiye havale ettik. Iki yillik zaten. Biz masrafimizi ortaya koyduktan sonra projeler yapmaya basladik icisleri bakanligina adalet bakanligina UNICEF e TUBITAK a bu projeleri yaptigimiz zaman para kazaniyoruz. Para sorunumuz yok o anlamda. Projeye yetisememe sorunumuz var. Zaman yetmiyor adam yetmiyor. Mekân yetmiyor. O yuzden de yeni bir mekâna tasinacagiz. Tabii ki en iyi musterimiz devlet. Devlet olmak zorunda. Burayi biz onunu kesmemis olsak her gun birkac tane diplomat ziyaret ediyor. Yurtdisindan geliyorlar veya buradaki elciliklerden. Ama bizim zamanimiz buna uygun degil. Buna ragmen en az dort bes yabanci diplomat buraya gelir. Surekli bizden bir seyler ogrenmeye calisir. Bizim devletimiz bizi biraz gec kesfetmistir. Yani Turk devletinden gelen ziyaretci sayisi yurtdisindan gelen ziyaretci sayisindan cok cok azdir. -Siz mi teklifte bulunuyorsunuz devlete onlar mi size? -Biz kimseye gidip bana para ver ben de size sunu vereyim demeyecegimize yemin ettik burayi kurarken. Biz oylesine kaliteli bir urun ortaya koyacagiz ki devlet bize gelecek. Benim buna ihtiyacim var. Bana bunu ver diyecek. Ve su an geldigimiz nokta biz hangi kurumla calistiysak genelkurmay baskanligi disisleri bakanligi adalet bakanligi icisleri bakanligi hepsinde kurumlardan talep gelmistir. Benim su konuda bilgiye ihtiyacim var. Ben destek saglarim proje veririm size. Yapar misiniz denmistir. Biz de o anlamda tabii ki yapariz demisizdir. -2007 Aralik inda 2008 de PKK sahneden silinebilir demistiniz. Neden isabet tutturamadiniz? -Silinebilirin sartlari vardir. Bizim tabi gazeteler sapmalarda cok mahirler. Biz o donemde cok sayida rapor hazirladik hukumete. Dedik ki bak arkadas su anda geldigin ortam harika. Yapman gerekenler var. Bir tanesi Kurtce televizyon. Bunu yap. Ikincisi Kurtce yonundeki butun engelleri kaldir. Kurtceden korkmani gerektirecek bir sey yok. Kurt Enstitusu kur. Kurt e ve Kurtceye sahip cik. Adamin elinden ideolojik mazeretini al oksijenini kaybetsin bu teror orgutu. Ikincisi para Avrupa dan geliyor. Almanya da Fransa da Ingiltere de Turk polisi FBI gibi burolar acsin. Tek tek PKK lilarin uyusturucu kacakciligindan insan kacakciligina kadar delilleri toplasin. Cunku onlarin polisi bunlari onemsemiyor. Adamin kendi derdi degil birinci derece. Rastlarsa durduruyor rastlamazsa durdurmuyor. Simdi bunu yapabilseydi PKK nin uzerine daha cok giderdi Alman polisi de Ingiliz polisi de Fransiz polisi de. Irak ta da Barzani ve Talabani ile iliskileri biran once duzeltin. Irak icerisinde daralta daralta orgutu belirli politikalara mahkûm edin. Bunu yapabilirseniz ilaveten ekonomik sosyal zaten bir suru para harciyorsunuz. Komur dagitiyorsunuz sunu yapiyorsunuz bunu yapiyorsunuz. Bunu da organize yapin. Hepsi birbirini beslesin. Boyle parca parca yapiyorsun. Milyarlarca dolar gidiyor. Ama adam diyor ki tabii devlet bana komur verecek tabii bana okul acacak diyor. Ama siz derseniz ki arkadas Kurt sorunu var. Bolgesel kalkinma sorunu var. Ben bunu cozmek icin sana okul yapiyorum derseniz adam boyle anlar bunu. Komuru bu yuzden veriyorum derseniz boyle anlar. Bir kampanya havasinda. Sonra onerilen baska seyler de oldu. Dedik ki guneydogu Anadolu bolgesindeki okul sayisini iki misline cikarabilirsiniz. Bursa da dersiniz ki arkadas Mardin deki tum okullari Bursalilar yapacak. Bir cep telefonu kampanyasi. Herkes bes YTL on YTL yapar. Iste bursa bilmem ne okulu. Sirketlere de dedik ki sizi sey yaparsiniz. Burada mutlaka on kisilik yirmi kisilik istihdam acacaksin. Nasil acacaksin? Oradaki sirketlerin en onemli sorunu su. Know how lari yok. Isletme yetenekleri yok. Binlerce sirket var batida. Manisa daki bir sirkete diyeceksiniz ki bu sirketin muhasebe defteri su defteri hepsi senin. Bu senin kardes sirketin. Sikintiya dusuldugu zamanda bu kardes kampanyasina girildigi zaman hangi sirket sikintiya girerse maliye de kollar bunlari. -Bunlari Hukumete anlattiniz. Neden yapmadilar? -Korktular. Askerle kavga etmeye baslariz. Yavas yavas zaten yapiyoruz. Komur dagitiyoruz sunu dagitiyoruz. Yerel secimde de Diyarbakir i aliriz. Mesele adim adim salam taktiginde gider dediler. Biz de dedik ki salam taktigi ile gitmez. Siz hep tehlikedesiniz. Altinizda boyle devasa bir cingirakli yilan var. Kendinizi guvende saniyorsunuz. Ve nitekim de oyle oldu. AKP hakkinda bir kapatma davasi mart ayiydi yanilmiyorsam butun her sey berbat oldu. O kapatma davasinin bedelidir bu PKK nin yaz aylarinda cosmasi. 2008 i kaybettik biz. -2009 u kazanabilir miyiz? -Siyasi irade lazim. Mesela Aktutun saldirisinda da aynisini yaptik. Dedik ki devletin guvenlik birimleri yeniden yapilanmak zorunda. Teroristle mucadele ordu ile olmaz. Bu isi ordu ile yapan dunyadaki tek ulke sizsiniz. Boyle yaparsaniz kayiplariniz artar. Poliste istihbaratta orduda yeniden yapilanma jandarmada uzmanlik on plana gelsin. Zorunlu askerligini yapanlari cekin oradan vs. tarzinda raporlarimiz oldu. Heyecanlandilar aska geldiler. Yeniden yapilandirmak icin mustesarlik su bu falan. Ama onun da sonrasi gelmedi.