Kultur Bakani Ertugrul Gunay gecen yuzyilin Amerikan Edebiyati na damga vuran yazarlardan biri olan Anadolu kokenli Ermeni yazar William Saroyan’in anisina Bitlis’te bir muze kurulmasi planlandigini soyledi Kultur Bakanligi’nin Pulitzer odullu Amerikali Ermeni yazar William Saroyan’in anisina bir muze kurmayi planladigi bildirildi. Muze’nin yazarin ailesinin yaklasik yuz yil once ABD’ye gocunden evvel yasamakta oldugu Bitlis’te kurulmasi planlaniyor. 20. yuzyil Amerikan Edebiyati’nin en buyuk yazarlarindan biri olan Saroyan’in dogumunun 100. yili munasebetiyle 2008 UNESCO tarafindan Saroyan Yili ilan edildi. Kultur ve Turizm Bakani Ertugrul Gunay’dan gelen aciklama son donemde Turkiye-Ermenistan iliskilerinde atilan baris ve iyi niyet adimlarindan biri olarak onem tasiyor. Ote yandan bu proje Anadolu topraklarindan goctukten sonra yarattigi tum eserlerini hasret yurt ozlemi ve gocmen buruklugu duygulariyla insa etmis olan yazara bir kultur varligi olarak sahip cikma yonuyle de one cikiyor. Kultur Bakani Ertugrul Gunay projeyle ilgili olarak Saroyan ailesinin yasadigi evin tam lokasyonunu tespit etmeye yonelik arastirmalarimiz Bitlis’te halen devam etmekte. Tam olarak tespit eder etmez burayi bir muzeye donusturmeyi ve 2009 yili icinde acmayi planliyoruz” dedi. Turkiye’nin bugune kadar sanatcilarina karsi gereken duyarliligi gostermedigini ve onlarin yasadiklari yerlerle de cok ilgilenmedigini ifade eden Ertugrul Gunay Biz bu yaklasimi ortadan kaldiracagiz ve bu konudaki degisim de 2009 senesinde Turkiye’nin kultur hayatinda kendini gosterecektir” dedi. Aras Yayincilik tarafindan yayinlanan Saroyan kulliyatinin editoru ve ayni zamanda bir Saroyan uzmani olan Aziz Gokdemir Bitlis’te bir saroyan Muzesi acilmasinin gerceklesemeyecek bir ruya oldugunu ifade etti. Turkiyenin bugune dek yitirmis oldugu kulturel mirasin akil almaz boyutlarda oldugunu ifade eden Gokdemir Turkiye’nin kaybettiklerini de Bati muhafaza etmistir. Saroyan gibi sanatcilarin degerini sagliklarinda bilemiyoruz. Saroyan anisina bir muze acilabilecegine hic bir sekilde ihtimal veremiyorum” dedi. Aras Yayincilik Genel Yayin Yonetmeni Rober Koptas ise Turkiye’de Ermeni diasporasina karsi son derece yaygin bir onyargi var. Biz yayinladigimiz Saroyan kulliyatiyla son derece kati olan bu onyargiya bir son vermeyi hedefledik” dedi ve sunlari kaydetti: Ote yandan varligi Turkiye karsitligiyla baglantili olan bir diaspora’ da var tabii. Ancak diger tarafta da Saroyan gibi hayati boyunca Anadolu ozlemi cekmis olan diaspora uyeleri de var.” ODLEKLER CESURDUR • Saroyanin sicak bir uslubu oldugunu ifade eden Gokdemir sunlari soyledi: Hic didaktik degildir; mesaj-kaygili bir yazar degildir. Anadolu’nun siradan insanlarindan biri gibidir. Ermeniler terk etmek zorunda kaldiklari Anadolu’nun ruhunu goc ettikleri Fresno’ya California’ya Watertown’a ve Glendal’a tasimislardir. Bu sicakkanli ve dost insanlar bizlerden binlerce kilometre uzak mesafede yasamis ve yasamaktadirlar.” Gokdemir en sevdigi Saroyan oykusunun Summer Joy / Yaz Nesesi oldugunu ve ne zaman bu oykuyu okusa goz yaslarini tutamadigini ifade ederek Umit ederim insanlik bundan sonra boyle acilarla karsilasmaz. Umit ederim hic kimse yasadigi topraklari terk etmek zorunda kalmaz” dedi. Su ana kadar kulliyatin alti kitabinin Turkiyeli okurlara sunuldugunu ifade eden Koptas ise en sevdigi Saroyan yapitinin Cowards are Brave / Odlekler Cesurdur adli oyku oldugunu ifade ederek Bana kalirsa dunyanin kahramanlar yerine iyi yurekli odleklere ihtiyaci var” dedi. KIMDIR Gercek adi Aram Karaoglanyan olan William Saroyan ailesinin Bitlis’ten goctugu 1907 yilindan bir sene sonra 31 Agustos 1908’de ABD’nin Californiya eyaletindeki Fresno sehrinde dogdu. Babasi Armenak Karaoglanyan Bitliste iken rahiplik yapiyordu. William Saroyan aile ve yakin cevresinde olumlu yaklasimlari ve iyi kisiligi ile taninan babasini kaybettiginde henuz uc yasinda idi. William bu olay sonrasinda diger uc kardesiyle birlikte Oakland’daki bir yetimhaneye gonderildi. Bes yil sonra annesinin duzelen maddi sartlari sayesinde tekrar yuvasina donmus olsa da yazar cocuklugundan itibaren yasadigi zor hayat kosullarindan derinden etkilenmistir. Sekiz yasinda Fresno’ya geri donen William once devlet okuluna yazildi sonra bir teknik okula devam etti. Okulla arasi pek iyi degildi ancak annesi bir gun babasinin bazi yazilarini gostermesiyle birlikte babasinin cok etkilendigi bu ozelligi ile yazar olmaya karar verdi. Yazarlik seruveninde yakindan tanidigi isci sinifina romanlarinda siklikla yer verecek olan Saroyan 20. yuzyilin tipik eglencelerinden olan yerlesik ya da gezgin tiyatro kumpanyalarina da cok ilgi duydu ve cok sayida oyun izledi. Yazar 1938 senesinde Time dergisi ile birlesen donemin etkin edebiyat ve kultur dergisi Literary Digest in kendisiyle yaptigi roportajda soyadinin nasil okundugu sorulunca Ermenice’de soyadim sor-row-yan okunur” diyerek keder anlamina gelen sorrow” sozcuguyle soyadi arasinda bir baglanti kurmustur. 1939 yilinda ikinci kitabi olan The Trouble with Tigers ile Pulitzer odulunu kazanmis ancak bu odulu almayi reddetmis olan Saroyan sahip oldugu etnik kimligi her zaman bir zenginlik olarak gormustu. Ermeniler’in Anadolu’dan getirdigi kulturel miras aile gelenekleri yakin iliskiler ve dayanismadan daima gurur duymus olan yazar Ingilizce yazmama ve Amerika’da yasamama ragmen kendimi Ermeni bir yazar olarak goruyorum. Kullandigim kelimeler Ingilizce ve tasvir ettigim etrafimi cevreleyen dunya Amerika’ya ait olmasina ragmen bana yazi yazdiran ruh Ermenilige ait. Bu benim Ermeni bir yazar ve guclu Ermeni edebiyati gelenegine ait oldugum anlamina geliyor” demistir.