Ermenistan ziyareti sonucta ne Turkiye nin tezlerinden geri adim atmasina ne de Ermenilerin iddialarindan vazgecmesine neden oldu ama en azindan diyaloga bir sans tanidi. Bu ziyaret korku siyasetinin her iki tarafta alicisi olsa da anlamsiz ve vehimlerle dolu oldugunu bir kez daha gosterdi Cumhurbaskani Abdullah Gul’un Ermenistan Cumhurbaskani Sarkisyan’in davetlisi olarak Erivan’a gitmesi beraberinde bircok tartismayi da gundeme getirdi. Tarihe 1915 olaylari olarak gecen ve Ermeni tarafinin soykirim’ Turk tarafinin ise karsilikli kirim’ dedikleri olay yakin donem Turkiye tarihinin en onemli sorun alanlarindan biri olarak kabul ediliyor. 2015’te 1915 olaylarinin uzerinden yuz yil gecmis olacak. Dile kolay tam bir asir. Cumhurbaskaninin Turkiye-Ermenistan maci nedeniyle Erivan’a davet edilmesi ilk gunden kamuoyunun bolunmesine yol acti. Gitmeli diyenlerle gitmemeli diyenler arasinda ciddi bir tartisma yasandi. Turkiye ile Ermenistan arasinda var olan sorunlarin asilmasi ve karsilikli diyalog ortaminin gelistirilmesini amaclayan bu ziyaret ironik bir bicimde iktidar ve muhalefet partileri arasinda yeni bir bolunmeye yol acti. Turkiye demokratiklesme ve hurriyetler bahsinde oldugu gibi Ermeni meselesinde de konuyu tartismaktan dahi cekindigi icin efsunkâr bir havanin olusmasina mani olamiyor. Bu puslu ortam meselenin cozumune katki yapmak bir yana konunun ozgurce tartisilmasini dahi engelliyor. Sorunlarini konusmaktan korkan ve cekinen bu genel tutum ulkenin onunde psikolojik bir esik olusturuyor. Gelinen noktada tarihini toplumsal cesitliligini mezhebini dinini hatta kulturel zenginligini bir kavga vesilesi haline getiren ve asgari mustereklerde dahi uzlasmayan bu zihniyetin Turkiye’nin gelecegine dair soyleyecek sozu bulunmuyor. Kendi golgesinden korkan statukocu ve otoriter anlayis sorunlari cozmek yerine uzerini ortmeyi yegliyor. Iste bu noktada Ermenistan maci Turkiye’nin bir asirlik bir sorunuyla yeniden yuzlesmesine vesile oldu. Millet-i Sadikadan Ebedi Dusmanliga: Osmanli’nin milleti sadika’ dedigi hazinesini ve disislerini emanet ettigi bir ulus Ermeniler. Anadolu’nun nalbantlari tas ustalari kuyumculari... Dolmabahce Sarayi basta olmak uzere bircok tarihi eserde imzasi bulunan insanlar. Hatta Batililar tarafindan Turk Ortodokslari’ denecek kadar Turk kabul edilen ve bize benzeyen insanlar. Dusunsenize bugun Anadolu’nun cesitli yerlerindeki tas kuyumcu ve bakirci esnafinin bircogu zanaatlarini iki kusak once Ermeni ustalardan ogrenmisler. Butun bunlardan ote su anda Ermenistan’da yasayan Ermenilerin cogunlugu doksan yil once Osmanli vatandasiydi. Kaderini Osmanli’nin gelecegiyle ayni goren ve baslangicta Ittihat Terakki icinde aktif gorev alan Ermeniler Balkan Savasi sonrasi bu ittifaki bozarak kendi yollarinda yurumek istediler. Balkan Harbi sonrasi buyuk bir travma yasayan Ittihat Terakki yonetimi reform talebiyle ortaya cikan her adimi ayrilikcilik olarak gordu ve tavizsiz bir tutum icine girdi. Ulusculuk cereyaninin tesiri buyuk devletlerin kiskirtmasi ve Ermeni milliyetciliginin ortaya cikmasiyla bugun de hâlâ tartisilan ciddi bir ayrisma ve kavga ortaya cikti. 20. yuzyilin basinda yasanan bu olaylar iki ulusun arasina kin ve nefret tohumlari ekti. Bunun sonucu olarak bircok ortak yani olan iki kardes ulus ezeli bir kavgaya tutustu. Kavganin sebebi noktasinda kim’ sorusu butun tartismanin temel konusu haline geldi. 90 yildir kim’ sorusunu tartismanin sehvetinden neden boyle oldu?’ sorusuna bir turlu gelinemedi. Ermeni tarafinin Turkiye’den soykirim’ iddiasinin kabulu ve terk ettikleri mallarina karsilik tazminat gibi birtakim ciddi talepleri var. Ermenistan Turkiye’nin toprak butunlugu konusunda da ikircikli bir tutum icinde. Turkiye ise basta soykirim’ iddialari olmak uzere tazminat talebi ve Karabag’in isgali konusundaki yaklasimi nedeniyle Ermenistan’la tum iliskilerini kesmis durumda. Iki ulke arasindaki iliskiyi zehirleyen iki sozcuk var. Soykirimin iddialarinin kabulu ve Yukari Karabag’in isgaline son verilmesi. Erivan ziyareti diasporanin etkisini azaltabilir mi?: Ermenistan’da yasayan nufustan daha fazla bir nufus Ermenistan disinda yasiyor. Diaspora Ermenileri Ermenistan’da yasayan Ermenilere gore daha milliyetci ve Turkiye-Ermenistan iliskilerinde daha militan bir tutum icindeler. Ermenistan’i Turkiye’yle olan iliskilerinde surekli bir baski altinda tutan bu grup diyalog ortaminin olusmasinin onundeki en buyuk engellerden biri. Diaspora Ermenilerinin yaptiklari yardimlar ulkenin dis politikasinda bu gruplara onemli bir soz hakki veriyor. Ermenistan 3 milyon nufusa ve 29 bin 743 kilometre kare yuzolcumune sahip bir ulke. Yuzolcum olarak Sivas ilinden (28.488) biraz buyuk nufus bakimindan ise Ankara’dan kucuk memleket. Ermenistan’da yasayan tum nufusu getirip Istanbul’a biraksak sehrin icinde kaybolurlar. Ermenistan GSMH’si satinalma gucune gore 17 milyar dolar ve bu rakam Turkiye’nin iki aylik ihracatindan bile dusuk bir rakam. Ermenistan’dan bahsederken aslinda Turkiye’nin dogu vilayetlerinden biri konumunda olan bir ulkeden bahsediyoruz. Sarkisyan Kafkasya’da ortaya cikan yeni rol dagilimindan memnun degil ve ulkesinin konumunu degistirmek istiyor. Macta acilan sinirsiz kardeslik’ pankarti bir ozlemi gostermesi bakimindan anlamli bir talepti. Uzun zamandir iki yakin halk iki uzak komsu’ konumunda olan devletlerin mac dolayisiyla samimi ve icten kucaklasmasi diplomasi icin umut isigi oldu. Asiri milliyetci Tasnaklar bile ulkede yasanan bu heyecani ve coskuyu kaybedilen kardese kavusmaya’ benzeterek istihza yaptilar. Gercekten de iki ulke arasinda tam bir bahar havasi esiyor. Diplomasi bundan sonra yazin mi gelecegine yoksa yasananlarin yalanci bir bahar olduguna karar verecek. Futbol maci bitti simdi sira diplomatlarda. Zaman icinde daha iyi gorulecegi uzere bu ziyaret iki ulke iliskilerinde hem simgesel hem de stratejik bir anlam tasiyor. Diyalog icin atilan bu adimlar iki ulke cumhurbaskanlari icin belki kucuk bir adim olarak gorulse de iki halk icin kuskusuz buyuk anlamlar tasiyor. Hafta icinde yapilan bir arastirma halkin Cumhurbaskani’nin Ermenistan ziyaretini yuzde 69.6 oraninda basarili buldugunu gosterdi. Bundan sonra ne yapilmali sorusuna Turkiye Ermenistan’la diplomatik ve ekonomik iliskileri gelistirmeye calismalidir diyenlerin orani yuzde 62.8’di. Toplumsal dinamizmin gucu birkez daha statukonun gerilemesini neden olurken baris icin de umut verdi. Ermenistan ziyareti sonucta ne Turkiye’nin tezlerinden geri adim atmasina ne de Ermenilerin iddialarindan vazgecmesine neden oldu ama en azindan diyaloga bir sans tanidi. Bu seyahatle Turk dis politikasinin tabularindan biri daha yikildi ve bazi kesimler tarafindan ileri suruldugu gibi kiyamet kopmadi. Bu ziyaret korku siyasetinin her iki tarafta alicisi olsa da anlamsiz ve vehimlerle dolu oldugunu bir kez daha gosterdi. Gorunen o ki Ankara’nin Erivan’la yakinlasmasi diasporanin tezlerini zayiflatacak ve Ermenistan uzerindeki diaspora ipoteginin gevsemesine neden olacak. Bu surecte diyalog ve diplomasiye ne kadar sans taninirsa cozum icin o derece uygun bir iklim yaratilacagi tahmin ediliyor. Erivan ziyareti Turkiye demokrasisinin evrensel olcekte bir olgunluga kavusmasinin yolunun normallesmeden ve tarihle yuzlesmekten gectigini birkez daha herkese gosterdi. Huseyin Yayman: Gazi Universitesi Ogretim Uyesi