Ermenilerle munasebetlerimiz 10. yuzyila kadar gider. Bu gunku Ermenistan ve Ermenilerin yogun olarak yasadigi Dogu Anadolu bolgesi Buyuk Selcuklular doneminde Turk hâkimiyetine girmistir. Yani Ermenilerle 1000 yili askin munasebetlerimiz vardir. Bu surenin son 100-150 yillik bolumu haric Turklerle Ermenilerin ciddi problemleri olmamistir. Ermeniler Turk devletlerinde ust duzey gorevlerde bulunmuslar; ticaretin zeneatin sanatin onemli aktorlerinden olmuslardir. Turk Ermeni iliskilerindeki kirilmalar Osmanli devletinin cokus donemine rastlar. Bu donemde Hasta Adam olarak anilan Osmanli Devletinden parca koparmayi imtiyazlar elde etmeyi hedefleyen gucler azinliklar uzerine yatirimlar yapmaya baslamislardi. Batili ulkeler ve Rusya Istanbul da ve Anadolu da yaygin olarak yasayan Ermenileri hedefleri icin etkili bir arac olarak gorduler. Osmanli Devletinin hatalari ve Ermenilerin istismarlara kapi aralamasi sonucu; Rusya ve Bati Ermeniler uzerinde elde ettigi nufuzu Osmanli devletini koseye sikistirmak taleplerine zorlamak icin kullanmaya basladilar. Ermenilerin ayrilikci fikirleri ve teror eylemleri Bati ve Rusya tarafindan hep destek gordu. 1915 olaylarindan cok once ayrilikci fikirler yerlestirilmis silahli tedhis guruplari olusturulmustu. Ermeniler Bati’nin ve Rusya’nin bagimsiz buyuk Ermenistan” vaatlerine inanarak Osmanli devletine bayrak actilar. Birinci Dunya Savasi’nda pek cok cephede mucadele veren Osmanli Devleti’nin birde Dogu Anadolu’da Rusya desteginde hareket eden Ermeni ceteleriyle ugrasmak zorunda kalmasi bardagi tasiran son damla oldu. Heyecanlariyla hareket eden Ittihatcilarin etkisindeki hukumet Ermeni Tehcir Yasasini cikartarak Dogu Anadolu’daki Ermenileri surdu. Cihan Harbinin agir sartlarinda yasanan ve bize gore surgun” Ermenilere gore soykirim” olan bu olay Turk-Ermeni iliskilerindeki en buyuk kirilmayi olusturdu. Ermenilerin Anadolu’dan surulmesiyle problem cozulmedi. Suriye uzerinde Avrupa’ya ABD’ye dunyanin pek cok ulkesine dagilan Ermeniler zamanla oralarda etkin vatandaslar oldular. Diasporalar olusturarak Turk devletini o ulkeler uzerinden sikistirmaya basladilar. Batili ulkeler ve ABD Ermeni iddialarini Turkiye’nin uzerinde bir sopa” haline getirdiler bu sopayi bir pazarlik araci olarak kullandilar. Turkiye Ermeni iddialarini bertaraf etmek icin yabanci lobi kuruluslarina her yil milyonlarca dolar odemek zorunda kaldi. Soykirim tasarilarinin meclislerden senatolardan gecmemesi icin ulkelere tavizler vermek zorunda kaldi. Ermenilerle problemlerin basladigi 19. Yuzyildan bu tarafa Turk-Ermeni iliskileri hep yabanci gucler uzerinden yurutulmustur. Bin yil beraber ve baris icinde yasayan iki toplum yuz yuze-aracisiz diyalog yollarini kullan-a-mamistir. 1915’e kadar icerideki Ermenilere dayanarak politikalarini icra etmeye calisanlar bu gun diaspora Ermenileri uzerinden Turkiye’yi sikistirmaktadir. Bu dolayli aracili diyalogda kaybeden Ermeniler ve Turkler olmaktadirlar. Dun batinin ve Rusya’nin tahrikleriyle hareket eden Ermeniler hic bir kazanc elde edemedikleri gibi yurtlarindan surulmusler ve dunyanin dort bir yanina dagilmislardir. Bu gun ise Ermeniler bati uzerinden daha dogrusu bati Ermeniler uzerinden Turkiye’yi taciz etmekte soykirim sopasini bir baski ve politika araci olarak kullanmaktadir. Turkiye uzerine kurulan bu baskidan ne Ermenistan’in ne de diaspora Ermenilerinin –Turkiye’yi zora sokma disinda- bir kazanci yoktur. Ermenistan Turkiye’nin uyguladigi ambargo ve tecritten dolayi sikintilara maruz kalirken diaspora Ermenileri goc ettikleri ulkelerde her gecen gun kimliklerini kaybederek asimile olmaktadirlar. Kaybedenlerin diger tarafi Turkiye ise yillardir enerjisini Ermeni iddialarini bosa cikarmaya harcamaktadir. Pek cok ulkeyle farkli iliskiler gelistirebilecegi halde Ermeni iddialari nedeniyle sikintilar diplomatik krizler yasamaktadir. Uzun yillar ayni cografyada beraber ve dostca yasamasini basaran iki millet araya baskalarinin girmesinden sonra anlasamaz-uzlasamaz-konusamaz hale gelmistir. Bu dolayli ve problemli diyalogun faturasi Ermenilere ve Turklere cikmaktadir. Ayrica Rusya’ya yaslanan Ermenistan’la bati himayesindeki diaspora Ermenilerinin de ihtilaflari bulunmaktadir. Diaspora Ermenilerinin bati ipoteginden Ermenistan’in Rusya ipoteginden Turkiye’nin ise bazi fobilerinden kurtularak dogrudan diyaloglar gelistirmeye ihtiyaclari vardir. Dolayli gorusmelerden baska ulkeler nemalanmaktadir. Umariz Gul’un Ermenistan’a gitmesi bu ipoteklerden kurtulmaya ve yeni cozumlerin gelistirilmesine katkida bulunur. 1000 yil cok iyi gecindigimiz Ermenilerle neden yeniden iyi olmayalim.