Ermenistan da iktidar kadar muhalefet ve halk da Turkiye ile iliskilerin normallesmesi surecine hazir. Halk Hareketi Devlet Baskani Sarkisyan’i gayrimesru’ saymasina ragmen Turkiye ile iyi iliskiler kurulmasina destek veriyor TURKIYE-Ermenistan iliskilerinin normallesme sureci icin bir suredir her iki taraftan da olumlu adimlar atiliyor. Devletin en ust kademesi Turkiye’ye yakinlasirken Ermenistan halki muhalefeti ve aydinlari ne dusunuyor? Bagimsizlik ilanindan bu yana bir buyuk deprem felaketi ve Karabag Savasi’nin yikimini atlatan Ermenistan cok ciddi bir siyasi calkanti yasiyor. Ancak bu calkanti icinde dahi bazi asiri uclar disinda herkes Turkiye ile iliskilerin normallesmesi gerektiginde fikir birligine vardi. Aydinlar ve sanatcilar arasinda yogun bir isbirligi var. Sivil toplum kuruluslari yillardir surdurdukleri calismalarin meyvelerini topluyor. 19 Subat 2008 tarihinde yapilan baskanlik secimlerini Serj Sarkisyan’in oylarin yuzde 52’sini alarak kazandigini kabul etmeyen ve secimlere hile karistirildigini ileri suren Levon Ter-Petrosyan taraftarlari protesto icin hala oturma eylemi yapiyor. 20 siyasi partinin Ter-Petrosyan liderliginde birleserek olusturdugu Halk Hareketi Serj Sarkisyan’in baskanliginin gayrimesru oldugunu ileri suruyor. 1 Mart’ta aciklanan resmi secim sonuclarina tepki gosterenlerin uzerine polisin ates acmasi sonucu resmi rakamlara gore 8 kisi oldu. Hukumet disi kaynaklar olu sayisinin daha fazla oldugunu iddia ediyor. Muhalefetin iktidara karsi cikmadigi tek nokta Turkiye ile diyalog. Diasporaya tepki ERMENI diasporasinin cogu zaman Ermenistan’in bir devlet olarak ihtiyaclarini gormezlikten gelip Turkiye’ye karsi protestolarda asiri uclara varmasi da Halk Hareketi icin bir onem tasimiyor. Levon Zurabyan diasporanin tepkisinden cekinmediklerini acikca dile getirdi: Ermenistan hukumeti Ermenistan devleti yurttaslarini temsil eder. Farkli diaspora gruplari yurttasi olduklari devletlerce temsil edilirler. Bu bizim nufusumuz burasi bizim devletimiz.’ HIC BIR TURK INKARDAN TUTUKLANMAZ HALK Hareketi Fransa misali parlamentolarin Ermeni soykiriminin kabulune ve inkarinin suc sayilmasina dair yasalar koymasina temkinli yaklasiyor: Soykirimin inkari hos bir sey degil hukumetlerin inkar edenleri cezalandirmaya haklari var ama bu her hukumetin kendi bilecegi is.’ Ermenistan Ceza Kanunu’nda da soykirim (segaspanutyun=irkkirim) inkarini suc sayan bir madde var. Zurabyan’a Turkiye’den herhangi bir heyet Ermenistan’a gelir de biri soykirim olmadigini soylerse tutuklanir mi’ sorusuna ise gulerek yanit verdi: Hic bir Turk’un Ermenistan’da soykirimin inkarindan tutuklanacagini sanmam!’ Soykirim politik cikar nesnesi LEVON Ter-Petrosyan’in basindan sorumlu danismani ve Halk Hareketi’nin sozcusu Levon Zurabyan Ermenistan Devlet Baskani’nin Turkiye Cumhurbaskani’na futbol maci bileti gondermesindeki tek sorun gonderenin gayrimesru bir baskan olmasi gayrimesru bir secimle basa gelmesi. Bu kisi Ermenistan Devlet Baskani olarak secilmedi’ diyor. Turkiye Cumhurbaskani Abdullah Gul’un Ermenistan’a gelmesine ise hicbir itirazlari yok aksine bu yakinlasmayi kendi dis politikalari olarak goruyorlar: SOYKIRIM SARTI YANLISTI TURKIYE Cumhurbaskani’nin futbol macina gelmesine cok seviniriz. Aslinda Ter-Petrosyan Turkiye ile iliskilerin normallesmesinden yanadir. Ne yazik ki onun Turkiye’ye uzattigi el kabul edilmemisti. Ter-Petrosyan’in Turkiye ile iliskilerin normallesmesi konsepti diplomatik iliski kurulmasini komsuluk edilmesini ve ekonomik isbirligi yapilmasini hicbir kosula baglamaz. Soykirimin taninmasi kosulunu bu iliskilerin kurulmasinda bir madde olarak gormez. Soykirimin taninmasini bir devlet politikasi programi olarak gormuyoruz. Bunu ahlaki bir mesele olarak degerlendiriyoruz. Bunu Ermenistan’a degil insanliga karsi bir suc olarak goruyoruz. Bu sucu isleyenler insanliga karsi sorumludur Ermenistan’a karsi degil. Turkiye ile iliskiler soykirimin taninmasi kosuluna baglantilandirilamaz. 1998’den bu yana Kocaryan yonetimi soykirimin taninmasini onemli bir devlet politikasi haline getirdi. Bu cok yanlis bir karardi. Oncelikle Turkiye’nin bu kosulu Turkiye - Ermenistan iliskileri icin bir engel olarak gormesine yol acti. Turkiye’yi tarihcilerden olusan bir kurul olusturma ve dunyadaki her durust akademisyen icin berrak olan bir gercekligi tartismaya yoneltti. Bu da yanlis bir karardi. BIZ ACIK GORUSMELERE HAZIRIZ SOYKIRIMI politik bir cikar nesnesi haline getirdik. Simdi de sonuclarini goruyoruz. Ne yazik ki Ter-Petrosyan doneminde Turkiye’de bir koalisyon hukumeti vardi. Koalisyonlar zayif olur hassas dengeler uzerinde durur. Ermenistan ile iliskilerin normallesmesi de Turkiye icin cok hassas bir konuydu. Oncelikle Azerbaycan ile kardeslik akrabalik bagi yuzunden. Tabii boyle duygusal bir ortamda her koalisyon hukumeti duygusal bir karar alirdi. Biz Turkiye ile acik gorusmelere haziriz hemen diplomatik iliski kurulmasindan yanayiz.’ Turkiye’ye giden mutlu ZURABYAN Turkiye’de kacak calisan ve sayilarinin 70 bini buldugu iddia edilen Ermenistan yurttasinin durumunu Istanbul ya da baska bir ilde kurulacak tumuyle islerlik kazanmis bir konsoloslugun cozebilecegini dusunuyor. Onur Oymen’in sozlerine Turkiye’de bazi politik cevreler’ diye atifta bulunarak 70 bin Ermeni yurttasin tehdit unsuru olarak kullanilmasindan uzuntu duymus. Grigoryan ise Ermenistan yurttaslarinin Turkiye’de calismasini normal karsiliyorum. Kacak calismalari diplomatik iliski kurdugumuz zaman ortadan kalkacaktir. Bire bir tanidigim biri yok ama cevremdekilerden Turkiye’de rahat olduklarini duyuyorum. Zaten Turkiye’ye gidip gelen herkes cok memnun halinden. Ozellikle kulturel iliskiler cok guzel ilerliyor. Kebabimiz helvamiz bile ortak. Muzigimiz bazen kulaginiza Turk muzigi gibi calinmiyor mu? Bence diyaloga sorunlardan baslamak buyuk bir hata olur. Ortak noktalardan iliski kurmak gerek’ diyor. Iliskiyi STK’lar gelistirecek Grigoryan Cumhurbaskani Gul’u Erivan’a davet edilmesini olumlu ilk adim diye yorumladi.Iki ulkenin sivil toplum kuruluslarinin iliskilerde inisiyatifi ele almasi gerektigini soyledi BOLGESEL Isbirligi ve Kuresellesme Icin Analitik Merkez’in Baskani Ermenistan’in bagimsizligini ilan eden parlamentoda milletvekilligi yapmis olan Dr. Stepan Grigoryan simdiki iktidarin Ermeni halkinin duzeyinin altinda oldugunu dusunuyor. Ancak buna ragmen Turkiye’ye yonelik politikalarini destekliyor. Cumhurbaskani Gul’un futbol maci icin Ermenistan’a davet edilmesini olumlu bir adim olarak yorumlayan Dr. Grigoryan Gelebilecegini sanmiyorum ama bizim hazir oldugumuz mesajini vermesi acisindan iyi oldu. Ikinci adim Ermeni ve Turk siyaset bilimcilerle tarihcilerden olusan ortak komisyon kurulmasi olacaktir. Surekli tartismalari da olumsuz degil. Bilimsel calisma boyle olur. Asil yarari dokunacak olan diplomatlardan parlamenterlerden olusan kurullarin toplanmasidir. Bu tur komisyonlardan onemli sonuclar alinmasinin beklememek lazim ama adim adim sonuca yaklasiriz’ diyor. Dr. Grigoryan’a gore Turk-Ermeni iliskilerini sivil toplum kuruluslari islah edecek: Sahip oldugumuz tek gercek perspektif Turkiye’dir. Turkiye buyuk ve ilginc bir ulke. Tasnaklar bircok olumsuz gorus one surer ama Turkiye gerek Avrupa gerek Ortadogu’da onemli bir ulkedir. Turkiye’nin politik eliti cok akilli. Turkiye’nin bolgedeki tek cikarinin Azerbaycan’da olmadigini biliyor. Sarkisyan’in Turkiye ile yakinlasmasi iyi bir adim. Hukumetin yardima ihtiyaci var. Iki ulkedeki STK’lar arasinda isbirliginin yararina inaniyoruz. Inisiyatifi ele almaliyiz.’ Alin Tasciyan