Gecenlerde Turkiye nin gida deposu olarak da bilinen yemyesil misler misi Tokat’taydim. Tokat ozellikle 1915 oncesi Ermeni nufusunun yogun oldugu bir kentti. Tarihci Osman Koker’in derledigi altin degerindeki Yuz Yil Once Turkiye’de Ermeniler adli esere gore 1914’te yapilan nufus sayiminda Ermeni nufusu kent merkezinin ucte birini teskil ediyormus. Tokat Sancagi’nin tumunde ise sayilari 22.733 imis. Yedi tane Ermeni kilisesi varmis bir tane de manastir. 1910 ile 1912 arasinda Iris adinda ilk zamanlar haftalik sonra da aylik cikan bir dergileri varmis. 1960’lara kadar --cok da olmasa- yine de Ermeni varmis buralarda. Ancak bugunlerde izlerini bulmak neredeyse imkânsiz. Kiliseleri evleri okullari yikilmis. Geriye kalan nufus Musluman kimligi ile hayatini surdurmeye gayret ediyor. Tabii herkes Ermeni olduklarini biliyor. Sayilari bilinmeyen Tokat’in bu gizli’ Ermenileri dertli. Ismini kullanmama kosuluyla gorustugumuz iki kimlik arasinda sikismis vatandaslardan birisi sorunlarin basinda ogullarina hanim bulmayi sayiyor. Kizlarimizi Turkler kapis kapis aliyor zira bizim kizlarimiz cok marifetli” diyor Mosyo X. Ancak erkeklerimize kiz yok cunku Muslumanlar Ermeni diye kizlarini vermiyorlar.” (Islamiyet’te yaygin bir yoruma gore gayrimuslim kiz almak caizken erkek almak degil.) Peki kendi cemaatlerinden kiz bulamazlar mi diye sorunca Mosyo X basini salliyor. Bunun sebebi ise Ermeniler arasinda son derece cagdas bicimde yedi kusak gecmeden once akraba evliligi olamiyor. Bizim sayimiz az oldugu icin hepimiz akrabayiz o yuzden aramizda kiz alip veremiyoruz ” diyor Mosyo X. Hal boyle olunca da erkekler gocuyor kizlar da iyice asimile oluyor. Son yillarda beliren bir diger sorun ise Belediye’den is alamama. Bircogu el emegi gerektiren mesleklerle ugrasan Ermeniler eskiden ihale yoluyla Belediye’den verilen bazi isleri alabilirken AKP iktidara geldiginden beri artik hic alamamaktan sikâyetci. Sadece kendi taraflarina veriyorlar ” diye yakiniyor birisi. Ermeniler disinda da dillendirilen bu iddiayi arastirma somutlastirma imkânimiz olmadi. Ancak AKP’li Belediye’nin bir buyuk ayibi var ki Tokat’a giden herkes gorebilir. Ermenilerin varliginin neredeyse tek acik kaniti olan Ermeni mezarliginin durumu tam bir rezalet. Acik duran pasli demir kapisindan girer girmez insan pislikleri kirik bira siseleri ve envaicesit cop karsiniza cikiyor. Fotograflarla da belgeledigimiz uzere mezarlarin hali ise icler acisi. Cogu otlara bogulmus. Aradan gozuken mezarlar ise kirilmis. Bazilari tumuyle yikilmis bir tas yigini seklinde duruyor. Insanlar halen burada altin ariyor” diyor bize Tokat’ta rehberlik yapan Pir Sultan Abdal Dernegi’nin yoneticilerinden Muharrem Erkan (Alevilerin sorunlari da bir baska yazida). Kâgit ustunde Ermeni vakiflari mi belediye mi mezarligin bakimindan sorumlu kanunlar yonetmelikler ne diyor arastirma firsatimiz olmadi. Ama hic onemli degil. Islamiyet’in temel ilkelerinden birinin diger dinlere hosgoru gostermek oldugunu dindar olmayan Muslumanlar dahi bilir. Bu insanlik ayibini Tokat’in AKP’li Belediye Baskani Adnan Cicek mutlaka duzeltmeli. Mezarligin kapisina kilit koydurtmali boyatmali pislikleri temizletmeli otlari kestirmeli ve Allah askina bir iki cicek agac diktirmeli. Yilin Belediye Baskani odulune lâyik gorulmus Sayin Cicek’in bunu kolaylikla basarabilecegini biliyoruz zira kenti piril piril cok duzenli. Gidenler icin artik cok gec ama bari geri kalan Ermeni yurttaslarimiz icin biraz saygi gosterelim. LUTFEN! HEMEN! Not: Tokat’in eski gunlerini merak edenlere Aras Yayincilik tarafindan yayinlanan Agop Arslanyan’in kaleme alinan anilari Adim Agop Memleketim Tokat’i hararetle tavsiye ederim.