Turkiye nin komsularla sifir problem acilimina soguk duran tek ulke olan Ermenistan’da cumhurbaskanligi seciminden cikacak sonuc bu gidisati degistirebilecek. Iki ulke genclerini bulusturan ornek bir sivil inisiyatif ise diyalog icin umut verdi. Disisleri Bakani Ali Babacan Davos’taki basin toplantisinda Turkiye-Ermenistan iliskilerinin artik olumlu bir seyir izleyebileceginden bahsediyordu. Babacan Ermenistan’da 19 Subat’ta duzenlenecek cumhurbaskanligi secimlerinin ardindan diyalog ve isbirliginin gundeme gelebilecegini dile getiriyordu. Turkiye’ye karsi kati yaklasimiyla bilinen mevcut Cumhurbaskani Robert Kocaryan bu secimlere katilamadigi icin radikal kanattan onun yerine Basbakan Serzh Sarkisyan aday gosterildi. Muhalefetin en guclu adayi ise ulkenin ilk Cumhurbaskani Levon Ter-Petrosyan. Mevcut iktidarin tam tersine hem Yukari Karabag isgali hem de Turkiye ile ilgili sorunlarin bariscil yollarla cozulebilecegini seslendiriyor Petrosyan. Babacan’in umitvar konusmasinin arkasinda yatan gercek de buydu. 2003 yilindan bu yana komsularla sifir problem” vizyonuna yonelen Turkiye’nin olumlu karsilik bulamadigi tek komsusu Ermenistan. Oysa 1991’de Rusya’dan bagimsizligini kazandiginda Ermenistan’i taniyan ilk devletlerden biriydi Turkiye. Daha sonra Ermenistan’in Azerbaycan’i isgali ve sozde soykirim gibi meseleler iki ulkenin arasini acti. Bugunlerde Ankara’nin ilimli cikislarina Erivan’dan olumlu karsilik gelmese de Ermenistan halki diyaloga kapali olmadigini gosteren umut verici isbirlikleri de kuruyor. Turklerle diyalog kurmak isteyen bir grup Ermeninin hazirladigi ve AB fonlarinca desteklenen projede katedilen mesafe bunun en onemli gostergelerinden biri oldu. Yaklasik 4 ay suren projeyle iki ulkenin yeniden sivil diyalog kopruleri kurmasi yolunda mesafe katedildi. 20 ERMENI GENC TURKIYE’DE Erivan merkezli Surdurulebilir Kentsel Kalkinma Vakfi’nin (UFSD) 2007’de hazirlayarak AB’ye sundugu Turk-Ermeni Gencler Arasindaki Diyalogu Tesvik” projesine AB Komsuluk Politikalari Fonu 25 bin dolarlik destek saglar. Bunun uzerine UFSD projenin Turkiye ayagi icin Marmara Egitimciler Dernegi (MED) ile iletisime gecer. UFSD ve MED’in yuruttugu proje kapsaminda 20 Ermeni genc Turkiye’ye getirilir. Cogu ilk kez gelen katilimcilara tarihî mekânlar gezdirilir Turkiye-AB iliskileri uzerine seminer verilir… Projenin ikinci asamasinda ise MED adina projeyi yoneten Tolga Saatcioglu Ermenistan Uzmani Yrd. Doc. Dr. Cafer Ulu ve Proje Danismani Salim Kocabas’tan olusan Turk heyeti Ermenistan’a gider. Bir hafta suren temaslarda basta Erivan Gumru ve sinir kentlerinde gezi ve incelemelerde bulunulur. Calisma kapsaminda Turk-Ermeni iliskilerinin seyriyle ilgili her iki ulkede yaklasik 100 halk roportaji yapilir. Bir hayli olumlu mesajla doludur bu roportajlar. Proje danismani Salim Kocabas ilk adim” niteligini tasiyan calismanin cok verimli sonuclandigini aktariyor. 10 yilik Teknik Ogretmen Kocabas (35) AB fonlariyla bugune kadar 6 ayri proje yurutmus farkli 10 projenin icinde yer almis. Zaten UFSD yetkilileri Kocabas’in yuruttugu diger projelerin irtibat bilgilerinden MED proje komisyonuna ulasmis: UFSD’nin bize sundugu projenin hedefi Turkiye-Ermenistan diyalogunu gelistirme olunca tereddutsuz kabul ettik. Daha once yapilmamis bir sivil girisim bu.” ISTANBULLULAR BENI SICAK KARSILADI Ermenistan tarafinin proje direktoru Armen Varosyan (37) ise iki ulke arasinda sivil bir diyalog surecini baslatmayi amacladiklarini soyluyor. Proje cercevesinde Turklerle ilk kez iletisim kuran Ermenilerden biri Varosyan. Istanbul’un kozmopolit yapisindan cok etkilenmis: Istanbullular bekledigimden daha sicak karsiladi bizi. Ermenilerle Turklerin kulturleri cok yakin. Genc neslin birbirinden cok haberi yok. Biz bu proje ile gencleri bir araya getirmek istedik. Ancak bu sekilde birbirine empatiyle bakabilir yeni nesiller. Ayrica bu tur calismalar hukumetler arasi iliskileri de gelistirecektir.” Proje dolayisiyla cok olumlu mesajlar aldigini soyleyen Varosyan Herkes boyle bir diyalog atmosferi bekliyormus.” diyor. Projenin katilimcilarindan Tigran Petrosyan ise surecin yeni projelerle devam ettirilmesi gerektigini dusunuyor. Her iki ulke genclerinin bazi konulari politikacilara gore daha on yargisiz konusup gelecek icin olumlu sonuclar ortaya koyabilecegini vurguluyor. Politik bir amac gutmeyen toplumlar arasi diyalog zeminine oturan projeye iki taraftan da olumlu yaklasilmis. Hazirlanis ve uygulama bakimindan bir ilk niteligindeki calismanin cok kisa zamanda 4 asamasi sorunsuz tamamlanmis. Proje kapsaminda hem Ermeni gencler hem de Turk heyetine tum alanlarda seffaf gozlemler yapabilme imkâni saglanmis. Gezilen bolgelerle ilgili sosyo-ekonomik bilgiler verilmis. Erivan’a giden Turk heyetinde yer alan Ermenistan Uzmani Yrd. Doc. Dr. Cafer Ulu’ya gore proje hazirlanis ve uygulanis bicimi bakimindan onemli bir baslangic: En azinda ucuncu kisiler olmadan diyaloglar kurma ve ayni dili Turkceyi kullanarak anlasmis olmamiz bence oldukca manidar.” Turk heyeti beklemedikleri bir sicaklikla karsilanmis Erivan’da. Bol bol Turk cayi ikram edilmis. Ermeniler de Rize cayini tercih ediyormus. Gezi suresince hicbir olumsuz davranis vuku bulmamis. Sik sik Ermenilerle Turkce konusma imkâni dogmus Erivan’da. Turkce bilmek Ermenistan’da onemli bir ayricalik” diyor proje danismani Salim Kocabas: Temaslarimiz cercevesinde Erivan’daki Islami Arastirmalar Merkezi ve Erivan Devlet Universitesi Turkoloji Bolumu’nu inceledik. Ermenilerin hem Islam hem de Turkceye cok ilgi gosterdigini gorduk. Cok ciddi bir Turkce meraki var. Turkiye’ye gelmedigi hâlde cok guzel Turkce konusanlarla tanistik. Erivan’a gidisimizden once bizden sadece Osmanlica sozluk istediler. Genclerin Turkiye’ye ilgileri beni sasirtti dogrusu. Turk televizyon ve radyolarinin sesini duyuyorsunuz Erivan’daki her mekânda.” Projenin ucuncu asamasinda Vanadzor merkezli Mig Tv’nin bir programina konuk olan Turk heyetini gelen sorular saskinliga ugratmis. Heyet daha cok sozde soykirim’ iddialari Hrant Dink suikasti veya iki ulke iliskileri uzerine soru beklerken sorularin cogu Turkiye-AB sureci uzerine olmus. Programda Turkce konusulmasi ortamin sicakligini arttirmis. Kendilerini Turkiye’deki bir panelde gibi hissettiklerini belirten Kocabas Ermeniler Turkiye’nin AB’ye uye olmasiyla birlikte komsuluk iliskilerinin 1991’e donecegini sinirlarin yeniden acilacagini dusunuyor. Bundan dolayi Turkiye’nin birlige girmesini destekliyorlar.” diyor. GENCLERDEN DIASPORAYA VERYANSIN… Turk heyeti genc neslin diasporadan duydugu hosnutsuzluk konusunda hemfikir. Ermenistan’da yasayanlar kendileri ekonomik sikintilarla bogusurken diasporanin sorumluluk almadan konusmasindan rahatsiz. Genc Ermeniler diasporanin kalkinma projeleri uretmek yerine yasanilan acilari mitlestirmekten baska bir sey yapmadigini dusunuyor. Gorustukleri genclerin hemen hepsi diasporadan yakindigini soyluyor Kocabas Ermeniler sunu soyluyor: Sorumlulugu olmayan konusmasin’. Avrupa’da iyi sartlarda yasayan diaspora sorumluluk almadan konusuyor. Bunun cezasini maddi durumu iyi olmayan Ermenistanlilarla Turkiye’de yasayanlar cekiyor. Ozelikle okuyan kesim bunun farkinda. Arada diaspora olmasa iliskiler kisa zamanda duzelir.” Sayilari 7 milyonu bulan diaspora Ermenileri ABD Fransa ve Lubnan gibi ulkelerin siyasetinde etkin konumda. Uc milyon nufuslu Ermenistan’in yuzolcumu yaklasik 30 bin kilometrekare; ulke yeralti kaynaklari bakimindan zayif. En onemli gelir kaynagi kucuk makine parcalarini ureten endustrisi. Turkiye’nin sinirlarini kapatmasi basta sinir kentleri olmak uzere ulkeyi derinden etkiliyor. Merkeze uzak sinir kentlerinin su gibi temel ihtiyaclarinin bile duzenli karsilanamadigini anlatiyor Kocabas: 1991 oncesinde her gun Turkiye’ye defalarca gidip gelen minibuslerle saglanan ticaret bu kentleri ayakta tutuyormus. Bugun bu kentler sefalet icinde. Bolge halkinin gozleri sinirda umutla yasagin kalkacagi gunu bekliyorlar. Sinir kentlerinin canlanmasi tek cumleyle sinirlarin acilmasina bagli.” ONYARGILAR KIRILIYOR AB fonu ile kurulan bu diyalog koprusunun genisletilmesi gerektigine inaniyor her iki ulke gencleri. Yeni projelerle yeniden bir araya gelmeye hazirlar. Konustukca da gerceklerle anlatilanlarin farkini goruyorlar. Asikar bir gercek de var ki aslinda iyi iliskilere sahibiz ve isbirligi icin haziriz. Birlikte en iyiyi bulacagimiza inaniyorum. Ben cok umutluyum.” diyor 24 yasindaki Marina Arakelyan. Veronika Hakobyan bu kucuk adimlarla yakalanan olumlu atmosferin buyuklugune isaret ediyor. Ermenistan eski Cumhurbaskani Levon Ter-Petrosyan’in soyledikleri simdi onlar icin daha anlamli belki de: Yukari Karabag’da cozum olmadan Turkiye ile sinirlar acilmadan Ermenistan’in refaha ulasmasi cok zor.”