Ermenistan daki hileli baskanlik secimi sonrasinda sertlik yanlisi Kocaryan ve yerine secilen Sarkisyan in muhalefeti bastirmasi halki sasirtmadi. Asil dehset verici olan Bati nin sessizligi. Secim yenilenmezse Ermeniler Bati nin cikari olmadikca demokrasiyi umursamadigini dusunecek Gecen ay Ermenistan da yapilan devlet baskanligi seciminde baslica muhalefet adayi olarak Basbakan Serj Sarkisyan in karsisina ciktim. Secim ne yazik ki asina oldugunuz bir senaryoya gore yapildi: Rejim muhalefetin temsilcilerini taciz etti onlara rusvet verdi ve secmenlerin gozunu korkuttu; sandiklari kendi oylariyla doldururken oylari da sistematik bir bicimde yanlis saydi. Aslinda sonucun hileyle belirlenme sureci 19 Subat ta baslamadi. Kampanya donemi boyunca ulkenin en buyuk iletisim ortami olan ve rejim tarafindan siki sikiya kontrol edilen televizyon Brejnev donemi Sovyet propagandacilarina bile tas cikartacak bir propaganda faaliyeti yuruttu. Biz muhalefettekiler butun bunlara ofkelendik ama hic sasirmadik. Bizi sasirtan ve dehsete dusuren Bati nin kulaklari sagir eden sessizligiydi. Bizi daha da uzen Avrupa Guvenlik ve Isbirligi Orgutu ne (AGIT) bagli gozlemci heyetin Sarkisyan in gulunc zafer iddiasini tescilleyen teknik raporu oldu. Tepki gelmeyecegini biliyorlardi Ermenistan halki AGIT gozlemcilerinin aksine secim sandiklarinda neler yasandigini gormeyi tercih etti. Dogal olarak Sarkisyan in iddiasina itibar etmediler ve sonuclarin iptali talebiyle bir araya geldiler. Opera Meydani nda kesintisiz bir protesto duzenlediler ki o protesto ozgurlugun en muhtesem kutlamasina ve gayrimesru bir iktidara karsi siddet icermeyen yasal bir direnisin nasil olmasi gerektigine dair ornek alinacak bir eyleme donustu. Protestocularin saflarinin her gecen gun kalabaliklasmasindan derin endiseye kapilan rejim cumartesi erken saatlerde guce basvurmaya karar verdi. Cevik kuvvete kitleyi dagitma muhalefet liderlerini tutuklama ve beni ev hapsine alma emri verildi. Birkac saat sonra yurttaslar baska bir yerde toplanarak liderlerini gormeyi talep etti fakat karsilarinda daha fazla polis buldular. Daha sonra polislere katilan Ermeni ordusuna bagli birliklere protestoyu dagitma emri verildi. Bu hafta sonu en az sekiz insan oldu ve olaganustu hal ilan edildi. Bu noktaya nasil geldik? Gorevi birakmakta olan Devlet Baskani Robert Kocaryan in basini cektigi rejim ve yerine secilen Sarkisyan niye kendi halkina karsi guc kullanarak bu isin icinden siyrilabileceklerini dusunduler? Surasi kesin ki ikisinin de kendine gore nedenleri vardi fakat Bati nin istemeden bile olsa onlara guclu bir uluslararasi tepkiyle karsilasmayacaklari sinyali vermesi en onemlisiydi. Biz Ermenistan da yasayanlar Sarkisyan-Kocaryan rejiminin demokrasimize karsi bu tecavuzune kayitsiz kalinmasinin kokeninde neler oldugunu anlamaya calisiyoruz. Gorebildigimiz kadariyla bunun iki izahi var: Birincisi Bati daki (bilhassa da Avrupa daki) bazi etkili orgutler ve aktorler yapici destek fikrine safca kendilerini kaptirmis durumda. Anlasilan o ki buyuk kusurlari elestirmek yerine kucuk ilerlemeleri ovmenin iyi davranisa tesvik ettigini saniyorlar. Ne var ki bu rejimi yakindan inceleyen herkes boyle bir yaklasimin sacmaligini anliyor. Ikincisi ve belki de daha onemlisi sikca dile getirilen su iddia: Ermenistan in uzun zamandir suren Daglik Karabag ihtilafini sadece bizzat Daglik Karabagli olan ve ulke icinde sertlik yanlisi olarak gorulen liderler (Kocaryan ve Sarkisyan gibi) cozebilir. Bunun Cin e sadece Nixon gidebilirdi mantigindan farki yok. Sorun su ki son 10 yildir iktidarda olmalarina ragmen Kocaryan ve Sarkisyan muzakereleri ileriye tasimak icin pek az sey yaptilar. Daha onemlisi sonuc alici ve zor tercihler yapmak zorunda kalan her lider kendi halklarinin guvenine sahip olmali. Sarkisyan bu guvene zerre kadar sahip degil. Onun ve Kocaryan in 1 Mart ta yaptigindan sonra birakin zor tercihlerde bulunmayi ulkeyi idare bile edemeyecektir. Peki ne yapmak lazim? Ermenistan halki Bati dan ozellikle de ABD den ne bekliyor? En azindan 1 Mart ta yasanan siddete yonelik guclu ve acik bir kinama; yani sira bundan muhalefetin degil hukumetin sorumlu oldugunun kabul edilmesini bekliyoruz. Bu kinamaya muhalefete ve liderlerine karsi suregiden baskilara (kotu muamele inanilmaz boyutlara varmis durumda) yonelik keskin bir uyari yani sira medya uzerindeki kisitlamalarin kaldirilmasi ve halkin toplanma ve tarafsiz bilgi edinme haklarinin yeniden tesisi eslik etmeli. Yasal siyasi mucadele etkisiz mi? Ayrica secimin duzenlenisine yonelik yeni bir degerlendirme de bekliyoruz. Ciddi bir degerlendirme kacinilmaz olarak secimlerin yenilenmesi gerektigi sonucuna varacaktir. Bu adimlar atilmazsa Ermeniler hic arzu edilmeyecek iki sonuc cikaracaktir: Barisci ve yasal siyasi mucadele araclarinin etkisiz ve yararsiz oldugu Bati nin da siyasi cikar gormedikce demokrasiyi umursamadigi. Bati Ermenistan yurttaslarini bu sonuclara varmaktan uzak tutmak icin elinden geleni yapmali. (1991-1998 arasinda Ermenistan devlet baskanligini yuruttu bu yilki baskanlik seciminde muhalefetin en guclu adayiydi su an ev hapsinde tutuluyor 5 Mart 2008)