Derin Devletle ilgili her olayda karsimiza cikan Turk Ortodoks Patrikanesi neden boyle? Niye Ergenekonla hareket ediyor. Iste akil karistiran derin baglantilarin ayrintilari. Ergenekon teror orgutu nun ussu oldugu ortaya cikan Bagimsiz Turk Ortodoks Patrikhanesi nin entrikali” bir gecmisi bulunuyor. Patrikhane cemaat bulmak icin Saman Turkleri bile devsirmek istedi. Bu gencler hem cemaat olacak hem de Ergenekon yapilanmasinda kullanilacakti. Basin Sozcusu Sevgi Erenerol un zaman zaman yaptigi aciklamalarla adini duyuran Bagimsiz Turk Ortodoks Patrikhanesi Ergenekon teror orgutu” operasyonu ile tekrar gundeme geldi. Sevgi Erenerol Ergenekon teror orgutu” mensubu oldugu iddiasiyla tutuklandi ve halki isyana tahrik etmek” sucundan Pasakapisi Cezaevi ne konuldu. Milliyetci soylemiyle dikkat ceken Erenerol Bogazici Universitesi ndeki Ermeni Sempozyumu nu protesto edenler arasinda yer almis oldurulen Ermeni gazeteci Hrant Dink in 301 inci maddeden yargilandigi davaya mudahil olmak istemisti. Fener Rum Patrikhanesi ne bir alternatif” ve denge” unsuru olarak gorulen Bagimsiz Turk Ortodoks Patrikhanesi emniyet kayitlarina gore Ergenekon yapilanmasinin merkez ussu” olarak kullanildi. Ergenekon teror orgutu” uyeleri haftalik toplantilarini burada yapti. Kamuoyunda ses getirecek suikast planlari da burada hazirlandi. Ergenekon un cephanelik ve evrak arsiv merkezi olarak da kullandigi ileri surulen Bagimsiz Turk Ortodoks Patrikhanesi nin uzun hikâyesi ilginc ayrintilarla dolu. CEMAATI OLMAYAN PATRIKHANE Patrikhane nin gecmisi Millî Mucadele yillarina kadar uzaniyor. 1922 yilinda Eftim Erenerol tarafindan kuruldu. Eftim Erenerol 1965 te olunce oglu Turgut Erenerol 2. Eftim olarak yerine gecti. Onun olumuyle de Selcuk Erenerol ucuncu Turk Ortodoks Patrigi oldu. Onun olumuyle yerine 2002 de oglu Umit Erenerol gecti. 1952 dogumlu Sevgi Erenerol amcasinin 1991 de olumu ve babasinin patrik olmasiyla patrikhanenin basin ve halkla iliskiler sorumlulugunu ustlendi. Kuruldugu gunden beri bir aile” patrikhanesi huviyetinde faaliyet gosteren Bagimsiz Turk Ortodoks patrikhanesi bilinen Ortodoks âdetlerine hic uymadi. Zira Eftim ailesi ilahiyat egitimi almadigi gibi geleneklere aykiri bicimde evlenip coluk cocuk sahibi oldu. Hâl boyle olunca Patrikhane diger kiliselerce taninmadi. Bu durum bir Sen Sinod Meclisi” olmalarini engelledi. Eftim ailesi de Kutsal Sinod un secmesi gereken patrigi kendisi secerek bu dislanmisliga karsi cikti. Patrikhaneye sadece Turkiye Cumhuriyeti devleti arka cikti. Patrikhanenin bir diger onemli ozelligi ise cemaatsizligi. Bir rivayete gore hâlihazirda dort kisilik bir cemaati var. Kimilerine gore ise 1960 lardan beri ortada hic cemaat yok. Bilinen tek gercek yillardir cemaat sikintisi cekildigi. Bu gercege Sevgi Erenerol un babasi Patrik Selcuk Erenerol 1992 de dikkat cekmisti. Cemaatlerinin sayisini 80 olarak aciklayan Erenerol sayinin her gecen gun azaldigini soylemisti. Patrikhanenin cemaati hatta zangocu kandilcisi ve papazi yok; ama uc tane kilisesi var. Karakoy deki Panagia Kafatiani Kilisesi(iki yil once adi Meryem Ana Kilisesi olarak degistirildi) ayni zamanda patrikligin de merkezi konumunda. Kilise 1924 yilinda Rum Ortodoks Patrikligi nden Turk Ortodoks Patrikligi ne gecti. Papa Eftim in el koydugu kilise davalara ragmen bir daha geri verilmedi. Karakoy deki Hagios Nikolaos Kilisesi ile Hagios Loannes Prodroms Kilisesi 1965 ten beri patrikligin elinde. Patriklik kiliseleri kiraya veriyor. Hagios Loannes Prodroms Kilisesi ni bugun Ermeni ve Suryani cemaati kullaniyor. Patrikhane cemaat sikintisini asmak icin bazi projeler gelistirdi. Bir kismi Hiristiyan bir kismi da Saman olan Gagavuz Turklerini cemaate kazandirmak soz konusu cabalarin basinda geliyor. Bir donem Romanya da buyukelcilik yapan Hamdullah Suphi Tanriover bu proje icin buyuk gayret sarf eder. Romanya daki Gagavuzlari Istanbul daki Turk Ortodoks Patrikhanesi ne baglamak amaciyla bu ulkeyi bastan basa dolasir. Onlari kitleler hâlinde Turkiye ye getirmek uzereyken Ikinci Dunya Savasi patlak verir. Boylece proje askiya alinir. Fakat Tanriover savas baslamadan once bir model olusturmak icin 1935 te 70 kadar kizli erkekli Hiristiyan gencini Istanbul a getirmeyi basarmistir. Cesitli okullara yerlestirilen bu genclere mezuniyetlerinden sonra nufus cuzdanlari verilir. 16 Eylul 1943 te cikarilan ve Ismet Inonu nun onayladigi bir kararla bu genclere ait huviyet cuzdanlarina Hiristiyan Turk Ortodoks yazilir. Papa Eftim in (1. Patrik) muritleri olur ve Panayia Kilisesi nin mudavimi hâline gelirler. Ancak cemaatin sayisini artirma projesinde evdeki hesap carsiya uymaz. Bir sure sonra genclerin onemli bir kismi Musluman olur. Digerleri de patrikhane ile iliskisini keser. Buna fena hâlde sinirlenen Patrik Eftim Hamdullah Suphi Tanriover e sitemini soyle dile getirir: Benim yetmis kisilik gencime sahip cikmadiniz. Muslumanligin kitabinda yetmis kisi mi noksandi?” Gagavuz Turklerini cemaat edinme projesi daha sonra da devam eder. Sovyetler in 1990 larin basinda dagilmasiyla patrikhane yine harekete gecer. Bu ulkedeki Gagavuz Turklerini cesitli vesilelerle kilise ile iliskilendirmeye calisir. Ama bu devsirme” operasyonu sonucsuz kalir. Bunun uzerine Temmuz 1995 te Selcuk Erenerol donemin hukumetinden yardim ister. Ankara daki temaslari sirasinda 3 bin kadar Gagavuz Turk unun temin edilmesi ve bunlarin cemaat olmasi icin butce tahsis edilmesini talep ediyoruz.” gorusunu dile getirir. Patrikhane nin cemaat toplayarak ne yapmak istedigini aile hakkinda arastirma yapan ve Turk Hiristiyanlarin Patrikhanesi” isimli kitap yazan Suleyman Yesilyurt soyle anlatiyor: Sevgi Erenerol iki patrikli Vatikan dan soz ediyordu. Ona gore Ortodokslar da Vatikan da bir patriklik kuracak ve Hiristiyanlik dunyasina hâkim olacaklardi.” DERIN DEVLETLE KOL KOLA Hiristiyan Gagavuz Turklerini bir turlu cemaat yapamayan patrikhane bu kez yonunu Samanist Gagavuzlara cevirdi. Onlardan bazilarini Istanbul a getirmek istedi. Patrikhaneye cemaat olmasi dusunulen genclerin Hiristiyan olmasi onemli degildi. Asil muhim olan onlarin Gagavuz Turkleri olmasiydi. Bu noktadan hareketle patrikhane zaman zaman Bozkurt yuvasi” ismiyle de anildi. Sevgi Erenerol 6. Turk Devlet ve Topluluklari Dostluk Kardeslik ve Isbirligi Toplantisi icin hazirladigi konusmada soyle diyordu: Turan in asil evlatlari Bozkurtlarin ulkesine hos geldiniz. Nevruz Bayraminiz kutlu olsun.” Iddialara gore Ergenekon teror orgutu nun inanc temeli Samanizm e dayaniyor. Turk un dini Arabî” degil ancak Turanî yani Samanizm olabilir denildigi one suruluyor. Bu vesileyle Ergenekon yeni bir yapilanma amaciyla Orta Asya dan bazi gencleri Turkiye ye getirmek icin cesitli girisimlerde bulundu. Saman inancina sahip bu gencler hem Ergenekon yapilanmasinda kullanilacak hem de patrikhaneye cemaat olacaklardi. Buyuk Turanî Devleti ni kurmak” amaciyla Turkiye ye getirilen bu genclerin akibetleri simdilik bilinmiyor. Patrikhanenin bir baska ozelligi ise devletle icli disli olmasi. Fethi Okyar dan beri devletin kurumlariyla birlikte calisan Turk Ortodoks Patrikhanesi nin en fazla dirsek temasi icinde oldugu birim Millî Istihbarat Teskilati (MIT). Surekli korunan ve kollanan patrikhane bu iliskiler agini asla gizlemedi. Selcuk Erenerol 1995 te Siyah-Beyaz dergisine verdigi roportajda MIT ile 15 gunde bir gorustuklerini soylemisti. Yazar Suleyman Yesilyurt ise daha carpici bir yorumla bu iliskiyi soyle degerlendiriyor: Devlet MIT i patrikhanenin emrine vermisti. Bunu birtakim dengeler icin yapti.” Yakasinda surekli som altindan ay-yildiz tasiyan Sevgi Erenerol un Ergenekon yapilanmasi ile irtibati kiliseyi klasik devlet tekelinden cikarip derin” bir yapilanmanin icine soktu. Suphesiz buradaki amac gucunu ve felsefesini gecmisteki birtakim orgutlerden alan bir yapilanma ile Turk Ortodoks Patrikhanesi ni yasatmak. Ayrica Millî Mucadele sirasinda cikardigi dergiyle Turkiye nin yaninda yer alan dede Eftim in Kuvvaci” ruhunun izinde gitmek. Patrikhaneye gore vatan elden gidiyor. Yeni bir millî mucadelenin baslatilmasi sart. Patrikhanenin devlet nezdinde itibarinin azaldigini dusunen Sevgi Erenerol un Ergenekon tipi bir orgutle iliski icine girerek hem patrikhanenin tukenen kredisini yukseltmek hem de devletle yeniden barismak niyetinde oldugu one suruluyor. PEKI ERENEROL AILESI TURK MU? Sevgi Erenerol bu amacina ulasmak icin milliyetci ve ulusalci aciklamalariyla gundeme geldi. Turkiye de misyonerlik yapiliyor yaygarasinda one cikan isim oldu. Kilise evlerinin sayisinin arttigini iddia etti. Umraniye de bir gecekonduda bulunan bombalar nedeniyle tutuklanan yazar Ergun Poyraz in da aralarinda bulundugu bazi kisilerle Ayasofya Dernegi ni kurdu. Polisin ele gecirdigi Poyraz a ait bilgisayar kayitlarinda Kara Kuvvetleri Arsivi nin yaninda Sevgi Erenerol Misyonerlik-2006” dosyasi da yer aliyordu. Erenerol ailesi Gagavuz Turklerinden olduklarini ileri suruyor. Soy kutugunu ise Yozgat Akdagmadeni kasabasina dayandiriyor. Ancak kayitlar ve ortaya cikan bazi bulgular ailenin Turk olamayacagi noktasinda birlesiyor. Bu da yillarca Turklugu kullanan Erenerol ailesinin bir baska tarafini ortaya cikariyor. Ailenin olulerini defnettigi Rum Mezarligi nda Eftim in esi ibaresinin yazili oldugu mezar tasinin ustunde Mariya Erenerol yaziyor. Mariya ikinci Patrik Turgut ve ucuncu Patrik Selcuk Erenerol un annesi. Baba Eftim ve oglu Turgut un mezari burada yan yana. Bunlarin hemen yaninda ise Sokrat Niko Evanfiye Resbina ve Meri Erenerol isimlerinin yazili oldugu diger aile efradina ait mezarlar yer aliyor. Papa Eftim in Keskin de metropolit oldugu 1918 yilinda esi Mariya dan pes pese uc kiz cocugu olur. O donemde Fener Rum Patrikhanesi ne bagli olduklarindan cocuklara Meri Polyanna ve Natalia ismi verilir. Bir sure sonra Eftim Fener Rum Patrigi ile bagini kopararak Ataturk un cevresine girer. Turk oldugunu ilan eden Eftim bu tarihten sonra dogan cocuklarinin isimlerini ise Turgut ve Selcuk koyar. Turgut un evdeki ismi hep Yorgi olarak kalir. Eftim in nufus kutugunde Turk” olduguna dair bir emare bulunmuyor. Baba adi Baras anne adi Mariya dir. Mariya Rum asillidir. Aynaroz Adasi Rumlarindan. Baras ise Ermeni dir. Suleyman Yesilyurt ailenin Turk olamayacagini baska kanitlar gostererek de ispatliyor: Akdagmadeni ve civarinda Gagavuz Turkleri yasamadi. Buradaki halk Arapkir kokenlidir. Ayrica burada Selanik muhacirleri yasar. Rum ve Ermeni azinlik haricinde baska gayrimuslim yasamamistir. Turani ve Gagavuz Turklerinde Pavri Baras ve Mariya isimlerine rastlanmiyor.” Ergenekoncularin Turk olmayan bir patrikhane mensubunun pesinden gitmesinin bir tenakuz oldugunu belirterek Sevgi Erenerol Rum ve Ermeni kokenlidir. Aile karisiktir. Turgut Erenerol un esi Sarlot da Amerikan Yahudisidir. Ama bunlar bilinmiyor. Akdagmadeni biraz karisik bir yer. Sultan Ikinci Mahmut bir grup Ermeni ve Rum u buraya gonderiyor. Bunlara Istanbullular deniliyor ve burada ayni ad ile mahalle ve kiliseler kuruyorlar.” diyor. BIR RUM TARAFINDA BIR TURK TARAFINDA Ailenin gecmisini iyi tanimak icin Papa Eftim in gecmisine goz atmak gerekiyor. Ilk Turk Ortodoks Patrigi Pavlos (Pavli-Pavri) Karahisarlioglu (Papa 1. Eftim Erenerol soyadi kanunu ciktiktan sonra adini Zeki olarak degistirdi ve Erenerol soyadini aldi.) 1884 te Yozgat in Akdagmadeni kasabasinda dogar. 1915 te papaz olarak takdis edilir. 1918 yilinda Keskin metropolit vekili olur. Kendisinin Turk oldugunu soyleyip Turk hukumetinin yaninda yer alir. Ardindan Rum Ortodoks Patrikligine karsi cikar. Gumushane Antalya ve Konya metropolitlerinin katilimiyla Kayseri deki Zincirdere Manastirinda (21 Eylul 1922) bir kongre duzenler ve burada Bagimsiz Turk Ortodoks Patrikligi ni ilan eder. Kendisi de patrik olur. Millî Mucadele yi destekledigi icin Istiklal Madalyasi na layik gorulen Eftim mubadele karariyla zor gunler gecirir. Cemaat uyeleri Yunanistan a gonderilir; ama Eftim goce tabi tutulmaz. Devletin verdigi destekle Istanbul a gelir. 14 Agustos 1924 te Karakoy deki Panayia Kafaitani Kilisesi nde Turk Ortodoks Patrikligi nin ikinci kongresini toplar. Burayi patrikhanenin merkezi ilan eder. Kendisinin her seferinde Turanî Turk oldugunu yineleyen Eftim Rum Ortodoks Patrikhanesi nin gucunu kirmak icin Fethi Okyar tarafindan surekli desteklenir. Ancak menfaatlerine gore sekil alan Eftim in hayatinda ilginc anekdotlar bulunuyor. Fener Rum Patrikhanesi ne girerek mubadele ile ilgili gorusler alip Ankara ya aktarmasi istenen Eftim bir turlu patrikhaneye giremez. Nihayet Ankara hukumetinin israriyla kaldigi Tokatliyan Oteli nden patrikhaneye gider. Burada gordugune inanamaz; cunku patriklik makaminda kendisinin yaninda yer alan Sen Sinod Meclis Baskani Kayseri Metropoliti Nikolaos oturmaktadir. Zoruna gitse de patrik makamindaki Nikolaos un elini oper ve sunlari soyler: Serefli aziz baskan babalar. Kutsal huzurunuza kabulumden dolayi minnet ve sukranlarimi arz ederim. Su anda kendimi Hiristiyanligin en mesut bir ferdi addediyorum ve buyuk bir iftihar duyuyorum. Bildiginiz gibi kutsal kilisemizin son gunlerde karsilastigi zorluklari izale etmek ve vaziyeti tanzim ile eski serefli mevkiine yukseltmek icin siz babalarima yardimda bulunmak vazgecilmez gorevimdir. Hepinizin sag elini operek derin saygi ve hurmet eylerim.” Papa Eftim 1965 yilinda olur. Oglu Turgut Erenerol 2. Eftim olarak yerine gecer. Onun olumuyle de Selcuk Erenerol 3. Eftim olur. 20 Aralik 2002 de Selcuk Erenerol da olunce onun yerine oglu Umit (Pasa) Erenerol 4. Eftim olarak Turk Ortodoks Patrikhanesi nin basina gecer. Selcuk Erenerol un oglu Pasa dan baska Sevgi ve Cancan adinda iki kizi bulunuyor. En buyuk cocuk Sevgi hep goz onundeyken patrikhanenin kasasi durumunda olan kucuk kardes Cancan i taniyan pek yok. VAKIF MALI AILEDE Bagimsiz Turk Ortodoks Patrikhanesi tam bir gayrimenkul zengini. Patrikhane Bagimsiz Turk Ortodoks Kiliseleri Baspapazligi Vakfi” adi altinda bir vakif ile faaliyetlerini yurutuyor. Patrikhanenin Beyoglu ve Karakoy mintikasinda 20 den fazla dukkâni bulunurken iki de buyuk is hani mevcut. Patrikhanenin 200 kadar kiracisi bulunuyor. En buyuk gelir Sevgi ve Pasa adindaki is hanlarindan saglaniyor. Bu isimler Selcuk Erenerol un kizi Sevgi ve oglu Pasa dan geliyor. Pasa Is Hani haric gayrimenkullerin gelirleri vakif uzerinden yapilmasi gerekiyor. Ancak patrikhanenin cemaati olmadigindan sahip oldugu mulkleri ancak vakiflar kiraya verebilir. Lakin tam tersi bir durum yasaniyor ve aile tek mirasci olarak bu gelirleri kiraya verip kullaniyor.