Anayasa daki Turk devletine vatandaslik bagi ile bagli olan herkes Turktur ifadesi icin istedigimiz kadar Kucaklayici bir terimdir diyelim bugun dikkate deger sayida vatandasa gore ifade en iyi ihtimalle asimilasyona zorlayici bir etnik terim olarak algilaniyor Malum parlamentomuz yeni bir anayasa hazirligi icerisinde. Bugun sizlerle bu yeni anayasanin kimlik ve vatandaslik hususlarinda nasil olmasi gerektigi uzerine dusuncelerimiz paylasacagiz. Kimlik bugunun dunyasinda karmasik ve ic ice gecmis bir yumak haline gelmistir. Atalari Irlanda dan Amerika ya gocmus birisi kendini hem Irlandali hem Amerikali hem kadin hem gazeteci hem Katolik hem New York lu hem Brooklyn li hem Yale li hem demokrat hem cevreci hem de yalnizca bir insan olarak tanimlayabilir. Eger isterse de bunlardan bir veya birkacini digerlerinden one cikarabilir. Kimlik unsurlari etnik dilsel millî dinî mesleki siyasî cinsî kisacasi insanlari birbirinden ayiran her hangi bir ozellik olabilir. Kimlik dayatmasi Bugun kimsenin kimseye kalkip Senin kimligin sudur... sen aslinda busun... demeye hakki olmamalidir. Insanlar kendilerini ne hissediyorlarsa odur. Bunun zorlamaya gelir tarafi yoktur. Alt ve ustkimlik tartismalari da yersizdir. Zira bu onceden tanimlanmis dissal kimlik hiyerarsileri getirir ki bu da son kertede bir zorlamadir. Kisi kendi kimlik unsurlari arasinda kendi basina bir hiyerarsi kurabilir bu da zamanla degisebilir. Burada yanlis olan bunun distan zorlanmasidir. Gelelim mevzumuza... 1982 Anayasasi nin 66. maddesi asagida alintilanmistir: MADDE 66. Turk Devletine vatandaslik bagi ile bagli olan herkes Turktur. Turk babanin veya Turk ananin cocugu Turktur. (Son cumle mulga: 3.10.2001-4709/23 md.) Vatandaslik kanunun gosterdigi sartlarla kazanilir ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir. Hicbir Turk vatana baglilikla bagdasmayan bir eylemde bulunmadikca vatandasliktan cikarilamaz. Vatandasliktan cikarma ile ilgili karar ve islemlere karsi yargi yolu kapatilamaz. Burada daha ilk cumleyle devletin vatandasina bir kimlik zorlamasi icinde oldugunu goruyoruz. Dogrudur Turk sozcugu ozellikle boyle bir metinde bir etnik kimlik degil toparlayici ve kucaklayici bir millet ismi olarak kullanilmak istenmistir. Anca yine de bir kimlik zorlamasidir ve bugunun dunyasinda devletler boyle islerle (ulus muhendisligi) ugrasmamalalilar. Kaldi ki biz istedigimiz kadar bu kucaklayici bir terimdir diyelim bugun gelinen noktada hatiri sayilir sayida vatandas icin bu artik en iyi ihtimalle asimilasyona zorlayici bir etnik terim olarak algilanmaktadir. Bundan geri donus de yoktur. Cikar yol devletin vatandaslarina kimlik zorlamalarindan uzaklasmasi ve kimlikler nezdinde notr bir tavir takinmasidir (tipki dinler nezdinde takinmasi gerektigi gibi). Vatandaslik hukukÎ bir durumdur. Bir bireyin bir devletle arasindaki haklar ve gorevler nezdindeki iliskilerini belirler. Bu kadar. Bu gozle bakildiginda ilk bakista 66. maddenin ilk fikrasi asagidaki gibi degistirelibilirmis gibi gozukuyor: Turkiye Cumhuriyeti devletine vatandaslik bagi ile bagli olan herkes Turkiye Cumhuriyeti vatandasidir. Boylelikle devlet kendi vatandaslarina kimlik zorlamasina son vermis olacaktir. Yalniz dikkat edilirse onerilen haliyle bu maddenin ilk cumlesi malumun ilanindan ibarettir. Dolayisiyla tamamen kaldirilmalidir. Bu maddenin ikinci fikrasi vatandaslik hakkini kan bagiyla duzenliyor. Bu duzenlemenin anayasada yapilmasi gerekli degildir. Rahatlikla kanunla da yapilabilir. Bu arada sozu gecmisken vatandasligin yalnizca kan bagiyla degil toprak bagiyla da (yani ulke sinirlari icinde dogmakla da) hak edilen bir statu olmasi gerektigini belirtmek isteriz. Anayasada da en fazlasiyla TC vatandasliginin kazanimi kanunla belirlenir gibi bir hukum yer alabilir. Bu maddenin ucuncu ve dorduncu fikralari vatandasliktan cikarilma kurallarini duzenlemektedir. Acikca ifade etmek gerekir ki bu ceza 12 Eylul kalintisi arkaik bir cezadir. Hicbir vatandasa reva gorulememesi gerekir. Bu nedenle bu fikralar da kaldirilmalidir. Bu durumda simdiki anayasanin 66. maddesini tamamen kaldirmak cok daha dogru olacaktir. Baska bir deyisle bu madde yeni anayasada hic yer almamalidir. Simdiki haliyle 1982 Anayasi nin 66. maddesi 1961 Anayasasi nin 54. maddesinin asagi yukari hic degistirilmeden alinmistir. Daha gerilere 1924 Anayasasi nin 88. maddesine gidildiginde ilk cumlenin Turkiye de din ve irk ayirdedilmeksizin vatandaslik bakimindan herkese Turk denir. seklinde oldugu gorulecektir. Yani kisacasi 1924 Anayasasi bile bu mevzuda simdiki anayasadan daha esnek ve ozgurlukcudur. Ancak tabii ki gunumuzde boyle bir ifadeye bile gerek olmamali devlet vatandasina kimlik dayatmamalidir. Hatta daha da ileri gidilmeli anayasinin degisik yerlerine serpistirilmis baska kimlik-dayatici ifadelerden de kacinilmalidir. Baska bir husus da bu mevzunun diger devletlerin anayasalarinda nasil yer aldigidir. Biz dilimiz el verdigince kendi capimizda bir arastirma yapip bellibasli bes ulkenin anayasalarina baktik (Fransa ABD Belcika Isvicre Avustralya). 66. maddenin ilk cumlesine benzer bir ifadeyle karsilasmadik. Bir ornegine rastlayan olur da bize bildirirse sevinecegiz. Kimlik mevzu bahis oldugunda yapilacaklar tabii ki yalnizca anayasa degisikligi ile bitmiyor. Bu konuda hepimizin tolerans icinde hareket etmemiz gerekmektedir. Kokeni ne olursa olsun hic kimse birbaskasina kimlik zorlamalarina girismemelidir. Isteyen kendine Turk Kurt Cerkez Rum Ermeni .. diyebilecegi gibi Kurt kokenli Turk Turkiyeli ... gibi ifadeler de kullanabilmelidir. Bu konuda kimse kimseye zorlamaya girismeden. Unutmayalim ki bizleri birbirimize baglayan hukuki bir gerceklik Turkiye Cumhuriyeti vatandasligi gibi bir kavram vardir. Anayasal vatandaslik dedikleri budur. Ayhan Ulusoy: Arastirmaci yazar