Ermeni tasarisi ve Irak Turk-Amerikan iliskilerindeki bozulmanin sadece bir nedeni. Iliskiler yillardir kotuye gidiyor; zira iki ulkenin dis politika cikarlari pek cok hayati konuda celisiyor. Turkiye nin artik ABD baskisina aldirmayip ulusal cikarlarinin pesine dusecegini idrak etmeliyiz Turk-Amerikan iliskileri krizde. Ancak Temsilciler Meclisi nin 1. Dunya Savasi sirasindaki Ermeni olumlerini soykirim olarak ilan eden tasariyi kabul etmesi bunun yalnizca bir nedeni -ve sadece tali oneme sahip. Iliskiler yillardir kotuye gidiyor ve temel neden basit ve sert: Washington in politikalari kabaca ve temel olarak bircok alanda Turk dis politika cikarlariyla uyusmuyor. Ne kadar diplomatik konusma yapilirsa yapilsin bu gercek gizlenemez ve degistirilemez. Cikarlarin celismesinin nedenlerini siralayalim: Kurtler: ABD nin son 16 yildir izledigi Irak politikasi Turkiye icin bir felaket oldu. Korfez Savasi ndan bu yana Irakli Kurtler her zamankinden fazla ozerklik elde etti ve simdi fiili bagimsizligin esigindeler. Irak ta boyle bir Kurt varligi Turkiye deki Kurt ayrilikciligini tesvik ediyor. Ayrica ABD Iran a karsi Kurt teroristleri destekliyor. Terorizm: Turkiye 30 yildan uzun suredir ulke icindeki - Marksist sosyalist sagci milliyetci Kurt Islamci- siyasi siddet ve terorizmle mucadele ediyor. ABD nin Ortadogu politikalari bolgede siddeti ve koktenciligi harekete gecirdi ve Kaide yi Turkiye nin kapi esigine getirdi. Iran: Iran Turkiye nin en guclu komsusu ve Turkiye nin enerji ihtiyacinin karsilanmasi acisindan hayati onemde bir petrol ve dogalgaz kaynagi. ABD bu ulkedeki rejime yaptirimlar uygulanmasi amaciyla Turkiye nin Iran la kapsamli ve derin iliskilerini bitirmesi icin yogun baski yapti. Turkiye ve Iran arasindaki etkilesim az olsa da yuzyillardir herhangi bir silahli catisma da yasanmadi. Ankara ABD politikalarinin Turkiye nin istemedigi bir sekilde Tahran i tecrit ettigini ve radikallestirdigini dusunuyor. Suriye: Ankara nin Sam la iliskilerinde 10 yilda 180 derecelik bir donusum gerceklesti ve iliskiler gelisiyor. Suriyeliler -diger Araplarin cogu gibi- Turkiye nin ayni anda bir NATO uyesi olmasindan AB ye uye olmaya calismasindan Irak isgalinde ABD ye Turk topraklarinin kullanimi konusunda hayir demesinden kendi Islami mirasina saygiyi yeniden insa etmesinden Arap dunyasiyla yeni iliskiler gelistirmesinden ve Filistin sorununda hakiki bir denge pozisyonu benimsemesinden etkileniyor. Ankara Washington un Sam i marjinallestirme ve bastirma yonundeki baskilarina direniyor. Ermenistan: Hem Ankara hem de Erivan gercekte kapali ticaret ve hava baglantilari gibi yollarla birbirleriyle resmi olmayan temas kurmada uretken davraniyor ve uzlasmaya varilmasindan yana. Potansiyel uzlasmaya karsi tutusmaya hazir bir atmosferin yaratilmasinin en onemli nedenlerinden biri hararetli milliyetci soylemiyle Ermeni diasporasi. Rusya: Ankara nin Moskova yla iliskilerinde 500 yillik husumetten sonra bir devrim gerceklesti. Moskova bugun Turk mallarinin Almanya dan sonra ikinci en buyuk ithalatcisi ve Turkiye Rusya ya insaat alaninda yaklasik 12 milyar dolarlik yatirim yapti. Rusya Turkiye nin birincil enerji kaynagi ve Ankara giderek artan bir bicimde Avrasya ya ekonomik geleceginin bir parcasi olarak bakiyor. Turk generaller ABD ye kizgin hatta Bati dan yuz bulunamazsa bir Rus alternatifinden bahsediyorlar. Orta Asya enerji boru hatlarinin Bati ya yonlendirilmesine dair -Rusya veya Iran ve Turkiye yoluyla mi olacagi konusunda- bazi rekabetler mevzu bahis fakat Ankara Moskova yla iliskilerine onem veriyor ve ABD nin Kafkaslar ve Dogu Avrupa da NATO nun genislemesi ve fuze sistemleri konusunda Rusya yi taciz etmesine karsi cikiyor. Filistin: Turkler Filistin i cok onemsiyor. 40 yildir Israil isgali altinda ezilen Filistin i destekliyorlar. Ankara Hamas i Filistin siyasetinin mesru ve onemli bir unsuru olarak goruyor ve arabuluculuk yollari ariyor. Washington hayir diyor. Ankara nin Israil le iyi iliskileri var ancak Israil asiri olarak degerlendirilen eylemlerinden dolayi Turkiye deki sert kamuoyu tepkisinden cekinmiyor. Sonucta yeni bir Turkiye faal bir bicimde bolgedeki tum ulke ve aktorlerle iyi iliski arayisinda. Washington in kargasa yaratan savasciligina karsi sabirli bir diplomasiyle radikalleri merkeze yaklastirmak icin bolgede onemli bir aktor ve arabulucuya donusmenin yolunu ariyor. Turkiye ABD ye aldirmayacaktir Turkiye nin Orta Asya da derin cikarlari var. Cin-Rusya sponsorlugundaki Sangay Isbirligi Orgutu Avrasya da basat bir jeopolitik grup olmaya girisirse Turkiye de Afganistan Iran ve Hindistan gibi bu birlikle iliski kurmak isteyecektir. Washington buna muhalefet ediyor. Turk siyasi arenasinda bu politikalarin temel ihtiyaclara hizmet edecegi yonunde yaygin bir inanc var. ABD Disisleri sakinlestirici bir sekilde demokrasi istikrar ve terorle mucadele konularinda paylasilan ortak yasamsal cikarlar gibi beylik ifadeler kullanabilir. Fakat bunlarin tumu bircok temel alandaki somut politikalarin catismasiyla karsilastirildiginda bos laftan ibaret. Turkiye yle ilgili olarak su gercegi anlamaliyiz: Halkin destekledigi demokrasisiyle guclenen Turkiye ABD nin baskisina aldirmayarak kendi ulusal cikarlarinin pesine dusecektir. Cok az Turk bunun aksini istiyor. (CIA Ulusal Istihbarat Konseyi eski baskan yardimcisi Turkiye uzmani 19 Ekim 2007)