Turk Tarih Kurumu Baskani Yusuf Halacoglu nun Alevi Kurtler in Ermeni kokenli olduguna ve elinde listeler bulunduguna iliskin aciklamalari buyuk tepki gordu. Ermeni kokenli Muslumanlar ve soyagacinda Ermenilik bulunan yurttaslarimiz ise bu yazida kendi agizlarindan yasadiklarini anlatiyor… Ancak gunumuzde bu tartisma toplumun bir bolumu icin endise ve korku kaynagi. Oyle ki Yeni Aktuel e yasadiklarini anlatanlara gore annelerinin Ermeni oldugunu inkâr edenler de var... Kimilerine gore Orta Asya dan gelen Turk boylarindan biriyiz ama ben boyle olmadigini dusunuyorum. Bir kere ortada hic kaybolmayan bir dil var ve Ermeniler le en somut bag dil bagi. Dil ne komsuluk bagiyla devam eder ne de onlarin koyunde yasamaklaOrnegin Hemsin kelimesinin kokeninin yeni senlik anlamina geldigi iddialari ucuk ve zorlama. Hemsince nin kaybolmasina cocuklarimin Hemsince yi bilmemesine cok uzuluyorum. Bu sozlerin sahibi Ermeni kokenleri oldugunu ilk kez soyleyen Aksaray daki burosunda 25 yildir avukatlik yapan dogma buyume Hemsinli Kamil Muti. Hemsinliler in 90 li yillardan itibaren arastirmalara konu olan kokenleri konusunda tartismalar var. Islam Ansiklopedisi nde Hemsin Muslumanlasmis Ermeniler in oturdugu Kalopotamos ve Furtuna yuksek vadileri olarak tarif edilmis ve Bugun Hemsinliler Muslumandir ve yalniz Hopali olanlar Ermenice yi unutmamislardir deniyor. Ancak gunumuzde Hemsinliler in hemen tamami bu iddialari reddediyor. Cunku maalesef Ermeni kokenli olmak Turkiye de bir hakaret olarak algilaniyor. Halacoglu nun donen Ermeniler e dair elinde liste bulunduguna iliskin aciklama da bu tavra tuz biber ekti! Evet konu Turkiye icin bir tabu ve yuzlesmekten hep korkuluyor! Simdiye kadar hep baskalari bizim adimiza konustu. Ilk kez bir Hemsinli kendi adina konusuyor diyen Kamil Bey ise bu konulari amator olarak arastirdigini ancak akademik arastirmalari kabul etmek gerektigini belirtiyor. Biz Hemsinliler in Ermeni kokenli olmasi otekilestirilmemiz anlamina gelmemeli. Halkimiz otekilesmekten korkuyor. Ermeni kokeni hakkinda gercekler ortaya serilmeli ve gercege sahip cikilmali. Ama birilerinin bunu baskalastirmak icin kullanmasina izin vermemek lazim diyen Muti 500 sene onceki atalarinin seciminin iyi veya kotu oldugunu yargilama hakki ve yetkisinin olmadigini soyluyor. Hemsinli avukat Kamil Muti nin aile buyuklerinden yeni ogrendigi bir gercek ise akademik olarak arastirilmasi gereken bir husus: Dedelerim 1914-17 yillari arasinda gecici olarak Hopa dan Ordu ya goc etmisler. Bu goc belki de Ermeni tehcirinden zarar gormemek icin yapilmisti. Muslumanlasma surecinin baslangici daha eski Iddialar carpici ancak belgeler Ermeniler in 1915 te o kadar sansli olmadigini gosteriyor. Ermeniler in sosyal tarihini arastiran Toplumsal Tarih dergisinin eski editoru ve simdi Birzamanlar Yayincilik in yayin yonetmeni olan Osman Koker Ermeniler in Muslumanliga gecmelerinin sadece 1915 tehciri sirasinda yasanmadigini Turkler in Anadolu ya girmelerinden itibaren buradaki yerli halklarin Muslumanlasma surecinin basladigini belirtiyor. Koker Yusuf Halacoglu nun iddialarini da asilsiz buluyor. Bir koye Ermeniler i sevk etmek uzere askerler geldiginde Ermeniler in Biz Alevi Kurduz diyerek kurtulmasi mumkun degil. Devletin hangi koyun Ermeni hangisinin Kurt oldugunu bilmemesi dusunulemez bile. Sevk sirasinda Ermeniler in kitlesel olarak Muslumanliga gecerek kurtulmus olmasi da mumkun degil. Kocalari ya da babalari oldugu ya da onceden sevk edildigi icin sahipsiz kalan kadin ve cocuklarin Muslumanlastirilmasi da bir istisna degil o zamanki devlet politikasi. Bu konuda Osmanli Arsivi nde cok sayida belge oldugunu ve bunlarin bir kisminin Arsiv in yayinladigi kitaplarda basildigini belirten Koker in vurguladigi belgeleri gunumuz Turkcesi yle yandaki sutunlarda okuyabilirsiniz. 1915 teki tehcir sirasinda Musluman olan Ermeniler de ya bir sure sonra Hiristiyanliga geri donerek Ermeni kimligine sahip cikiyor ya da bu gercegi hayat boyu adeta kendinden bile gizliyor. Yine de aci hatiralar yavas yavas gun isigina cikiyor. Ornegin Irfan Palali nin anneannesi Fatma nin tehcir sirasinda yasadiklarini ve onun Ermeni oldugunu ogrendiginde tepkisini anlattigi Tehcir Cocuklari Fethiye Cetin in anneannesi Seher yani Heranus a dair hatiralari ve akrabalarini anlattigi Anneannem kitabi bu konuda oncu calismalardi. Kisa sure once yayimlanan Ermeni Kizi Agcik kitabinda Yusuf Bagi de anneannesinin yasadiklarini cumlelere dokuyor ve gizli Ermeniler e iliskin yeni iddialari dile getiriyordu. Filiz Ozdem ise Korku Benim Sahibim romaninda Ermeni dedesi ve onun annesinin hayatini kendi deyimiyle roman kahramani Sude ye odunc veriyordu. Bir Ermeni Aleviyim dese de tehcirden kurtulamiyordu Anneannesinin Ermeni oldugunu belirten Peri Yayinlari nin sahibi Ahmet Onal da geleneklerinde aidiyet baba uzerinden kabul edildigi icin Kurdum diyor ve Bana Ermeni deseler bunu hakaret kabul etmem. Hatta Ermeniler i asagiladiklarinda zoruma gider. Ermeniler in hedef gosterilmesine korkutulmasina karsiyim sozleriyle tepkisini dile getiriyor. 15 yildir yayincilik yapan Onal Bingol un Kigi Ilcesi nin bir Ermeni koyu olan Dosluce (eski adi Sigank) Koyu nde dogmus. Anneannesinin kitap sevgisini yandaki sutunlarda tuyler urperten ayrintilarla anlatan ve anneannesinin kitap sevgisi sayesinde kitaba yonelen Onal once iyi bir okur olmus sonra da duzeltmen! Alevi Kurt Saddi Asireti nden olan Onal Halacoglu nun Ermeniler in Kurt Aleviyim diyerek kurtulduklari iddialarina ise soyle cevap veriyor: Kurt Aleviyim diyerek tabii ki kurtulanlar olmustur. Ornegin Dersim in Malazgirt Ilcesi nin Ghiran mintikasindaki Garsanlar asiretinde sag kalanlar biz Kurt Aleviyiz diyerek kurtulmuslar. Ancak boyle bir genelleme yapilamaz! Bu konuda hayli farkli bilgi ve iddia var. Ornegin Turkiye Nufus Sayimlarinda Azinliklar adli bir calismasi bulunan ve halen Ittihat ve Terakki nin Etnisite Muhendisligi ve Anadolu nun Turklestirilmesi adli bir kitap hazirlayan arastirmaci yazar Fuat Dundar Radikal Gazetesi nde 7 Eylul de yayinlanan makalesinde bir Ermeni koyunun Aleviyim diyerek tehcirden kurtulmasinin mumkun olmadigini dile getirmisti. Cok sayida insan Musluman olunca karar iptal edildi! Katledilen Hrant Dink in gelen yayin yonetmeni oldugu Agos gazetesinin yazarlarindan Bakirkoy Belediye Baskan Yardimcisi Yervant Ozuzun ise Musluman olup tehcirden kurtulma surecinin cok kisa surdugunu cunku cok sayida Ermeni Islamiyet i kabul etmeye baslayinca kararin iptal edildigini belirtiyor ve ekliyor: O nedenle su anda Turkiye deki Ermeniler surgun kararinin ilk uygulamasinda donmelerin kabul edildigi bolgelerin Ermenileridir. Kayseri Amasya Sivas Tokat Bitlis Mus Elazig ozellikle de Alevi bolgelerinde. Donerek kalanlarin yaninda korunarak kalanlar da olmustur. Koruyanlar ise daha sonra vatan haini ilan edilmistir 1915 tehcirinden kurtulmanin tek yolunun baslangicta Islamiyet i kabul etmekten gectigini soyleyen Ozuzun bunun istisnasinin cok az olduguna dikkat cekiyor; iyi bir komsunun o kisiyi veya aileyi korumasi yasadigi sehirde vazgecilmez bir usta olmasi gibi... Onun disinda 1915 te Anadolu da Islamiyet i kabul etmeyen hicbir Ermeni kalmadi. Sonrasinda buyuk bir bolumu Islamiyet i muhafaza etmis. En azindan disa karsi. Iclerinde kendi geleneklerini surdurmusler. Annem de sadece kagit uzerinde Musluman olmus. Insanlarin yasamla olum arasinda secim yapmak zorunda kaldigi bir ortamda Musluman olmalari cok normal. Gercek rakam ne? Ermeniler in Muslumanlastirilma sureciyle ilgili en karanlik noktalardan biriyse kac kisi olduklari! Nitekim Ozuzun da Musluman Ermeniler in sayisi hakkinda verilen rakamlardaki farkliliga isaret ediyor: Hangi kusakta saymayi birakacagiz? 1915 ten geriye Yenicerilige daha da oncesine kadar gidilebilir. II. Mesrob ise der Spiegel dergisine verdigi roportajda Turkiye de 80 bin Hiristiyan 100 bin de sonradan Musluman olan Ermeni bulundugunu savunmustu. Aslinda Hrant Dink in Radikal gazetesinde yayimlanan Ermeni Sorunu baslikli yazi dizisindeki su sozler ayni topraklarda yasadigimiz insanlarin acilarini anlamak acisindan rakamlardan cok daha anlamli: Olenlerin uzerinden konusmak bizi dogru durust bir cozume de goturmuyor. Biraz da kalanlar uzerinden konusalim. Belki de akraba cikacagiz. Kalanlarin kimler oldugu aciga ciktikca eminim o zaman insanlar birbirlerini kolay kolay Ermeni pici ya da Ermeni dolu diye asagilayamayacaklar. Belki herkese bir Ermeni akraba bulamayacagiz ama insani oykuler bizi birbirimize daha yakinlastiracak.