Hrant Dink in olumunun ardindan ortaya bircok belge dokuldu. Demet Bilge Ergun ve Timur Soykan Sapan adli kitapta bilgi ve belgeleri bir araya getirip bu cinayeti hazirlayan sureci anlatiyorlar Biraz iyi bir Ermeni yimdir iyi bir solcuyumdur. Ikisi yan yana geldi mi bu ulkede neler olacagini bilirsiniz... Hrant Dink in bu cumlelerini maalesef zaman hakli cikardi ve Dink 19 Ocak 2007 de henuz on sekiz yasini bile doldurmamis Trabzonlu O.S. tarafindan Agos gazetesinin onunde basindan vurularak olduruldu. O.S. kisa bir sure sonra yakalandi. Once tek basina karar verip Dink i oldurdugunu soyledi. Sonra bu isteki ortaklarini acikladi. Ardindan Trabzon Pelitli de orgutlenen bir grup genc yakalanarak bu cinayetten yargilanmaya basladi. Dink cinayeti Turkiye icin bir milatti. O olduruldukten sonra ve cenazesinde Turkiye de gorulmemis bir kalabalik bu cinayeti lanetleyerek yurudu Dink in arkasinda durdu. Ilk yuruyuste Hepimiz Hrant iz hepimiz Ermeniyiz diye haykirdik cenazede ise esi Rakel Dink in istegi uzerine icimizden soyledik. Cinayet yargi asamasina geldiginde ise bircok bilgi cikti ortaya. Pelitlili bir grup gencin baglantida oldugu kisiler devletle iliskileri surekli bir bilgi bombardimani seklinde gazetelerde yer aldi. Bu arada bir grup Dink in katillerine kahraman payesi verdi. Ortada bircok belge ve hasiralti edilen bircok bilgi vardi. Radikal gazetesinin istihbarat sefi Demet Bilge Ergun ile istihbarat muhabiri Timur Soykan da Sapan adini verdikleri kitapta hem Pelitli deki gencleri hem de Dink olayinda yasanan sureci anlatiyor. Hrant Dink Cinayeti Bir Guvercinin Katilleri altbasligini tasiyan kitap tum bu surec boyunca yasananlari delilleriyle anlatiyor. Kitap cinayet surecinde ele gecen delillerle devletin bu isteki rolunu gozler onune sererken bir yandan da sosyolojik bir analiz yapip bugunun Turkiyesi ndeki nefretin Dink in olumune kadar uzanan yukselisini anlatiyor. Ve su sorulari tartismaya aciyor: Cinayetin goz gore gore gerceklesmesine kimler duyarsiz kaldi? Hrant Dink in oldurulmesi kimlere hizmet ediyor? Dink in katillerine kahraman olacaklarini dusunduren dunyalari nasildi? O dunyanin insanlari kimlerdi? Dink in katilleri ve arkasindakiler belki yakalanir ama Turkiye de yukselen farkli sesleri bastirmak hatta gerekirse susturmak egilimi degisir mi? Hrant Dink cinayetinin sonrasinda gelismeleri takip eden iki gazeteci olarak yasanan sureci kitaplastirmanizin amaci neydi? Demet Bilge Ergun: Bugun elimizde olan bilgilerden ve bulgulardan da anladigimiz uzere bu basit bir cinayet degil ve daha cok uzun sure hem yarginin hem de Turkiye nin gundeminde olacak. Cinayetin islendigi 19 Ocak tan bugune kadar ortaya cikan bir tablo var. Bu tablo icinde birtakim aktorler ve onlarin bildigimiz rolleri var. Biz simdiye kadar ortaya cikan tabloyu bir anlamda olayin gorunen kismini okuyucuyla paylasmak istedik. Cunku Hrant Dink in oldurulmesinden sonra kamuoyunda bir duyarlilik olustu. Cenazesinde on binlerce kisi yurudu. Ve ardindan bir bilgi karmasasi ortaya cikti. Biz de bu duyarliligin bilincle desteklenmesi gerektigini dusunduk. Boylece belki bir kamuoyu iradesi olusacak. Turkiye de bircok aydin cinayeti karanlikta kaldi. Derin baglantilara ulasilamadi. Bu sefer boyle olmasini istemiyoruz gordugumuz kadariyla kamuoyu da istemiyor. Biz de bu surece bir katkimiz olsun istedik. Timur Soykan: Bu cinayetin ardindan daha once hicbir siyasi cinayette olmadigi kadar bilgi ortaya cikti. Cunku medya Dink cinayetine hak ettigi yeri verdi ve cok duyarli davrandi. Ancak cok fazla bilgi olmasi nedeniyle insanlarin kafasinin karistigini gozlemledik. Bu kitapla yasananlari bir butun haline getirdik. Ne kadar cok insan Turkiye nin demokratiklesmesi onunde cok onemli olan bu davayi bilincli olarak takip ederse o kadar iyi sonuc alinir diye dusunduk. Dava devam ediyor. Bugunden sonra ortaya cikan bulgulari da bir araya getirmek gibi bir planiniz var mi? Ergun: Bu cok uzun bir surec elbette devami olabilir. Ama bu kitabin bir ozelligi insanlarin ortaya cikan her yeni bilgiyi bizim yazdiklarimizi okuduktan sonra daha iyi kavrayabilecek olmalari. Cunku her yeni bilginin kitaptaki bir soru isaretinin cevabi oldugunu dusunuyoruz. Boylelikle kitaptakiler bu sureci anlamalarina ve daha da onemlisi sahiplenmelerine yardimci olacak. Kitap bir yandan delilleri sunarken bir yandan cinayet ve aktorlerinin sosyolojik analizini yapiyor. En can alici nokta da bu sosyolojik analiz. Soykan: Gazeteci oldugumuz icin surekli sokaklardayiz ve sokaklardaki butun yansimalari genclerin icinde bulundugu cikmazlari olusan politik atmosferden nasil etkilendiklerini birebir gozleme sansimiz oluyor. Aslinda cinayetin en carpici unsurlardan biri de bu gozlem. Cunku yillardir Turkiye de suren milliyetci soylemler tehlikeli bir tablo olusturdu. Bu cinayeti incelerken de bu tabloyu gorduk. Pelitli diye bir yer var felaketlerden kurtulanlarin barinmasi icin kurulmus ve gocle yapilandirilmis bir bolge. Bu yerin en carpici yani Istanbul varoslarina cok benzemesi. Orada her kose basinda issiz ya da vaktini internet kafelerde olduren ne gelecegi ne de egitimi olan gencler cocuklar var. Bu cocuklarin Turkiye deki milliyetci soven propaganda sonucunda her seyden korktugunu bir paranoyaya kapildigini goruyoruz. Kahraman olmak istiyorlar. Ornegin Yasin Hayal McDonald s i bombaliyor. Cezaevinden ciktiktan sonra Pelitli de bir kahraman olarak karsilaniyor. Cunku soz konusu eylem Turkluk icin yapilmis olarak kabul ediliyor. Ve o her eylemde sayginliginin artacagina inaniyor ki oyle de oluyor. Eskiden apolitik genclik soylemi vardi ama yillardir yasanan surec Kurtlar Vadisi gibi diziler ve soylemler gencleri milliyetci ve saldirgan bir cizgiye getirerek politize etti. Gercekten politikler mi yoksa kahraman mi olmak istiyorlar sadece? Soykan: Tamamen ici bos bir politiklik. Devletin guvenli kucaginda olacaklari politik goruslere en kaba hatlariyla inanabiliyorlar. Ornegin onlara Hrant Dink Turk kani zehirlidir dedi demek yeterli. Bunu arastirmiyorlar bile. Cunku onlara verilen ogreti sonucu Agca ya Catli ya hayranlar onlari kahraman saniyorlar. Bu ulkede yillardir yasanan politik surecin bir sonucu onlar. Geleceksiz sonucu. Cinayetten sonra ortaya cikan bu cocuklar kullanildi soylemlerini hatirlatiyor bu. Bu tartismalari nasil yorumluyorsunuz? Ergun: Bu cocuklar kullandi yargisi oldukca hâkim oldu. Cinayetin aktorlerinin rolunun basite indirgenmesi egilimi vardi. Ve cinayeti en basite indirgemenin en basit yolu birkac cocugun kullanildigini soylemek ve onlari bir anlamda masum olarak gostermekti. Ama ortaya cikan tabloda da bunun basit bir eylem ve sadece Pelitli de kurulmus bir organizasyon olmadigini gorduk. Bu durumda bu aktorlerin masum oldugunu soylemek mumkun degil. Ortaya cikan bulgular bizi Derin Devlete mi yonlendiriyor? Soykan: Devlet icinde yapilanmalarin oldugu Turkiye de artik tartisilmayacak bir gercek. Bu cinayetteki aktorlerin cok acik bir sekilde ortaya konulmasi herkesin istegi elbette ama bazen devlet derin degil sig olabilir. Bu olayda o sigligi gorduk. Bu isin icinde devlet var mi? Evet var. Kanitlarimiz var mi? Onlar da var: Bir polis muhbiri var o polis muhbirinin iliskiye girdigi polisler. Ayni sekilde jandarma ve muhbirleri ile MIT ci oldugu soylenen insanlar var. Dink in oldurulecegine dair ihbarlarin Emniyet Genel Mudurlugu Istihbarat Daire Baskanligi na kadar gittigi biliniyor. Iste siglik da bu Hrant Dink goz gore gore olduruluyor. Kitabin girisinde Dink in Biraz iyi bir Ermeni yimdir iyi bir solcuyumdur. Ikisi yan yana geldi mi bu ulkede neler olacagini bilirsiniz sozunu kullandik. Maalesef ayni kendisinin de soyledigi gibi Ermeni ve solcu oldugu icin en azindan korunmadi. Bu davanin ya da baska davalarin dosyalarini incelerken hakkinda suikast ihbari olan bakanlar valilerle ilgili bilgiler gorduk. Onlar icin yapilan sorusturmalarin ciddiyetiyle Dink in olumune giden yolda devletin yapmadiklari kiyas goturmez. Belki ilerde devletin bu cinayete goz yumdugu ya da destekledigi de ortaya cikacak ama bugunku noktada acikca gordugumuz Dink in hicbir sekilde korunmadigi. Yani belki Derin Devlet oldurmedi ama izin verdi... Soykan: Evet oldurmese bile olmesine izin verdi. O kadar buyuk ihmaller var ki. Ihmal mi demeli yoksa kasit mi onu belgeler ortaya cikaracak. Ama baktigimizda ille derin devlet in olmasi gerekmiyor sig da olsa devlet bu isin icinde. Tum bu baglantilari ortaya cikaracak delillerin bulunacagina inaniyor musunuz? Soykan: Buna cok fazla inanmak istiyoruz. Cunku Dink cinayeti aydinlatilmadikca bu ulke demokrasi alaninda ilerleyemeyecek. Bu sembol bir cinayet. Ortaya cikan bilgilere ve belgelere baktigimizda buyuk cogunlugunun jandarma ile polisin yani devletin kurumlari arasindaki catismadan ortaya dokuldugunu goruyoruz. Zaten Dink cinayetinde bu derece onemli bilgilere ulasilmasinin nedeni bu catisma. Kitapta bunu ozellikle vurguladik. Jandarma ve polis once Trabzon da sonra da tum Turkiye de birbiriyle catisma icine girdi. Birbirlerinin ihmallerini ortaya cikarma yarisina girdiler. Susurluk da tipki Dink cinayeti gibi Turkiye icin sembol bir olaydi. Ama bir zaman sonra unutuldu. Bu olay da ayni akibete ugrar mi? Ergun: Susurluk donem donem konusulan ve bugun ortaya cikan bircok olayin temeli oldugu soylenen bir olay. Bu isin dayanacagi noktalardan ipuclarinin cekile cekile gidilecegi yerlerden biri belki Susurluk baglantisi bile olabilir. Bunun icin sadece kamuoyu iradesi degil siyasi irade de gerekiyor. Ucu nereye gidiyorsa goturmeye karar veren bir siyasi idareye ihtiyacimiz var. Soykan: Ama su ana kadar bir siyasi iradenin olmadigini goruyoruz. En buyuk problem de bu. Davada on sekiz sanigin yani sira bu organizsyonla iliskide oldugu tespit edilen guvenlik gorevlileri var. Ama komedi boyutuna varacak bir sekilde onlarin korudugunu goruyoruz. Bu noktada siyasi iradenin devreye girerek kamu gorevlerinin de yargilanmasinin onunu acmasi gerekiyor. Kamuoyu siyasi iradenin bu yolu acmasi icin baski yapmadigi surece cinayetin aydinlanmasi cok zor. Dink in oldurulmesinden sonra kamuoyu buyuk bir irade gosterdi. Daha sonra bu irade biraz geriledi mi? Ergun: Ayni tepki devam etmiyor. Bu cinayetinin yaninda olanlarin sesi daha gur cikmaya basladi. Birileri bu durumdan cesaret aldi ve aciktan tehditler yapilmaya basladi. Duyarliligin tekrar yukseltilmesi gerekiyor. Soykan: Bu olayla bir zihniyet ortaya dokuldu. Dink olduruldukten sonra yasanan surecte katilin kahraman pozlari polislerin davranis bicimleri klipler katillerle ayni zihniyette olundugunu toplum icinde boyle bir yapinin varligini gozler onune serdi. Milliyetci propagandalarin yarattigi insan profilini ve bunun devletin icine ne kadar girdigini gorduk. Ama bence sessiz cogunluk daha guclu. Sadece orgutsuz ve sessizler. Umarim onlarin sesi biraz daha cikmaya baslar ve bu milliyetci yukselisin kirildigina tanik oluruz. SAPAN Timur Soykan Demet Bilge Ergun Guncel Yayincilik 2007 323 sayfa 20 YTL.