En fazla dini ozgurlugun saglandigi Musluman ulke olan Turkiye de bile Islam-milliyetcilik bilesimi yeni sorunlar yaratti. Fakat geleneksel toplumlarda baska dinlere ozgurluk vermek zordur ve Turkiye bu alanda hâlâ bir ornek Modern Turkiye nin parlak basarisi onu cevreleyen karanlikla daha da belirginlesiyor. Suudi Arabistan veya kuzey Sudan da Islam dan donmek olum cezasina tabi bir suc. Hosgorulu Malezya da bile buna izin yok. Turkiye deyse kimlik kartinizdaki din hanesini degistirmek icin basvuru yapmaniz yeterli ve bu yolla Hiristiyanliga gecen yuzlerce insan var. Ancak Turkiye de bile dini ozgurluk en tartismali ve sorunlu ozgurluklerden biri. Mezheplerin guclenmesinden korkan laik yapi dini azinliklarin mulk edinmesini lise sonrasi dini egitim vermelerini veya kendi din adamlarini yetistirmelerini engelliyor. Ermeni ve Ortodoks Rum kiliseleri din adami yoklugundan nefessiz kaliyor ve hukumet de bazen kilise mulklerine el koyarak bu sureci hizlandiriyor. Milliyetci basin Hiristiyan misyonerlerin fuhus zincirleri kurduguna veya Muslumanlara din degistirmeleri icin rusvet verdigine dair komplo teorilerini tekrarlayarak nefreti kasiyor. Kamusal alanda kendini daha fazla gosteren bir Islam in yukselisi bu zorluklara beklenmedik bir unsur ekledi. Dini egilimli AKP hukumeti Muslumanlara ve dini azinliklara daha genis inanc ozgurlugu saglayacak olan AB uyeligini savunuyor. TBMM AB baskisiyla el konulan bazi kilise mulklerinin geri verilmesini ve dusunce ve inanc ozgurlugunu taniyan uluslararasi anlasmalarin onaylanmasini kabul etti. Fakat artan Islami etki ani siddet furyasina da yol acti. Yedi hafta once Hiristiyanliga gecen iki Turk ve bir Alman vatandasi Malatya da milliyetci ve Islamci slogan atan katillerce dinsel rituellere uygun bicimde katledildi. Ulkedeki rahipler profesyonel guvenlik elemanlari tutuyor. Ermeni Patrigi dini ayin sirasinda bile bir gorevli tarafindan korunuyor. Elbette dini baski Musluman toplumlara ozgu degil; Hindu Hindistan dan Budist Sri Lanka ve oradan ateist Cin e dek bircok ulke bu baskiyi sevkle uyguluyor. Fakat Islam dini ozgurluk konusunda hararetli ve bazen olumcul bir ic tartisma yasiyor. Modernist teologlar Kuran in Dinde zorlama yoktur hukmune dayanarak hosgoru telkin ediyor. Koktendincilerse kâfirlere yonelik kati uygulamalardan menkul eski gelenegi isaret ediyor ve Musluman dunyanin bircok yerinde baskin guc haline geldiler. Geleneksel bir toplumda genclerin babalarinin inanclarini terk etmesi ihtimalinden daha korkutucu olan pek az sey vardir. Bircok muhafazakâr kultur icin din esasen bireyin inanci degil toplulugun tarifidir; yani tercih degil kimliktir. Din degistirme dusuncesi tam da etnik kimliginizi degistirmek gibi bir seydir ve bircoklarini telaslandirir. Turkiye de din degistirenlere cogunlukla gâvur denir zira onlar Turklugun kendisini inkâr etmislerdir. Fakat dini ozgurluk ne kadar tartismali olursa olsun bir demokraside keyfe keder bir mesele de degil. Ibadeti bireysel haklardan ayirmak imkânsiz. Ve bireycilik insan kendi Tanri ahlak ve evren inancini secemedigi surece anlam tasimaz. Geleneksel toplumlar icin bu zor bir kuraldir. Butun ozgur toplumlar icinse olmazsa olmaz... Malatya taki caniler Turkiye deki bazi gizli ve rahatsiz edici egilimleri aciga vurdu. Fakat bu siddet eyleminin yarattigi sok karsi tepkiyi de kiskirtti. Cinayetlerin ardindan Diyanet Isleri Baskani Ali Bardakoglu na misyonerligin Turkiye icin tehlikeli olup olmadigi soruldu. Din adami su karsiligi verdi: Hayir bu onlarin dogal hakki. Birakin diger dinleri bir ateistin bile sahsi tercihine saygi gostermeyi ogrenmeliyiz. Iste dini bir liderden gelen boyle bir aydinlik Turkiye nin neden tekrar kesfedilmesi gerektiginin de cevabi.